Asset- en onderhoudsmanagement
Hoofdstuk 13 Duurzaam en energiebewust gebruik en
hergebruik vastgoed
§1 Inleiding
De optredende milieuvervuiling en energiecrisis in de jaren 70 van de vorige eeuw heeft het
bewustzijn gewekt dat we onze leefomgeving moeten koesteren en deze dus niet ten koste
van alles moeten uitputten en belasten.
Door de VN-commissie Brundtland is duurzaamheid ofwel goed rentmeesterschap als volgt
gedefinieerd: ‘De ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden, zonder het
vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te
brengen.’
Wereldwijd neemt de energie- en grondstofbehoefte nog steeds toe. Dit komt onder andere
door diverse economische ontwikkelingen, klimaatwijziging (opwarming door CO2),
bevolkingstoename, armoede en opleidingsachterstanden in diverse delen van de wereld.
Dit zijn allemaal zaken die een potentiële bedreiging vormen voor het (voort)bestaan van
mens, dier en flora. Wel of niet investeren in duurzaamheid, heeft impact op het totale
systeem aarde en niet alleen op de directe leefomgeving.
Gedurende de laatste jaren is duurzaamheid steeds belangrijker geworden binnen onze
samenleving. In de huidige markt is een groen en duurzaam imago ook voor
bedrijfsorganisaties een marketinginstrument geworden en wordt dit als een morele plicht
gezien. Echter voor het behoud van onze leefomgeving is het van belang dat duurzaamheid
een nog veel grotere rol gaat spelen. Er zijn diverse initiatieven, zowel vanuit de overheid,
bedrijfsleven en particulieren om dit te bewerkstelligen.
Om grotere stappen te nemen op het gebied van energie-efficiëntie en duurzame
ontwikkelingen zijn binnen Europa doelstellingen geformuleerd die door de landen binnen de
EU zijn doorvertaald naar landelijke doelstellingen. De Europese doelstellingen zijn door
Nederland vertaald in de volgende doelstellingen: 1,5% energiebesparing per jaar tot 2020
en in 2020 wordt 14% van de energiebehoefte duurzaam opgewekt. Veel gemeenten binnen
Nederland hebben nog verdergaande ambities uitgesproken, variërend van CO2-neutraal,
klimaatneutraal tot energieneutraal.
- Bij CO2-neutraal wordt de focus gelegd op het vermijden van CO2-uitstoot en ligt de
nadruk op energiebesparing.
- Klimaatneutraal gaat een stap verder. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de
CO2-uitstoot, maar worden ook andere broeikasgassen meegenomen. De uitstoot
van alle voorkomende broeikasgassen moet vermeden worden om klimaatneutraal te
zijn.
- De meest vergaande ambitie is die van energieneutraal. Het doel van
energieneutraal is om volledig zelfvoorzienend te worden op het gebied van energie.
Dit betekent dus dat de nadruk ligt op het zelfstandig opwekken van duurzame
energie.
In 2012 is door meer dan 40 organisaties het energieakkoord getekend met als doel een
verdere verduurzaming van onze samenleving en economie. Deelnemers aan het
energieakkoord bestaan uit werkgevers, werknemers, natuur- en milieuorganisaties,
maatschappelijke organisaties en centrale en decentrale overheden. De deelnemers zetten
zich onder andere in om de landelijke doelstellingen, vertaald uit de Europese doelstellingen,
te realiseren.
, Naast deze concrete doelstellingen en/of afspraken, doen zich ook andere ontwikkelingen
voor op het gebied van gedachtestromingen of denkwijzen. Een belangrijke
gedachtestroming of denkwijze is die van de circulaire economie. De circulaire economie
‘cradle to cradle’ (van de wieg tot de wieg) is in plaats van ‘van de wieg tot het graf’ een
gevleugelde kreet geworden. Bij alles wat ontworpen wordt, dient direct gedacht te worden
aan het hergebruik van de toe te passen materialen in welke vorm of combinatie dan ook.
Dit dient zodanig te gebeuren dat, nadat het product z’n rol vervuld heeft, de materialen
hernieuwd ingezet kunnen worden.
Duurzaamheid is niet alleen het langer in stand houden van elementen, of het toepassen
van materialen met een lange levensduur. Het is ook het toepassen van gebruikte
materialen en natuurlijke hernieuwbare materialen. Ook de wijze waarop materialen worden
toegepast is belangrijk. Er is sprake van een duurzame toepassing of inpassing wanneer de
materialen zodanig zijn verwerkt dat deze relatief eenvoudig uitgewisseld kunnen worden
zonder te veel schade aan andere elementen toe te brengen, waardoor extra vervangingen
en/of herstel niet nodig is. Binnen de cyclus dienen gebruik en vernieuwing in balans te zijn.
Ook sociale aspecten als het niet gebruikmaken van producten die met kinderarbeid tot
stand zijn gekomen of het voor boeren op eerlijke wijze tot stand laten komen van
prijsvorming van allerlei grondstoffen, zijn een aandachtspunt.
Daarnaast worden ook certificeringssystemen ontwikkeld die aangeven hoe energie-efficiënt
of duurzaam een gebouw is. Voorbeelden hiervan zijn de EPC (energieprestatiecoëfficiënt),
energielabel (EPA-label) en BREEAM (Building Research Establishment Environmental
Assessment Method). BREEAM is een certificering die zowel ingezet kan worden voor
nieuwbouw, bestaande bouw als sloop. Dit zijn ook hulpmiddelen die ten behoeve van
energiebesparing en/of vaststelling van de duurzaamheidsprestatie van vastgoed kunnen
worden ingezet, net als GPR-gebouw (gemeentelijke praktijkrichtlijn), Greencalc+ en
GRESB (Global Real Estate Sustainability Benchmark).
§2 Duurzaam onderhoud
Door maatschappelijke ontwikkelingen zijn vastgoedeigenaren steeds meer overtuigd van
nut en noodzaak van duurzame huisvesting. Steeds meer wordt nieuwbouw gerealiseerd
vanuit een duurzaamheidsgedachte en wordt gebouwd volgens het principe ‘0 op de meter’,
of ook wel energieneutraal met als volgende stap het gebouw als energiebron. Als het
ambitieniveau minder hoog is, worden tijdens de bouw vaak duurzame materialen toegepast
en energiebesparende maatregelen (meestal technische) meegenomen. Ook bij bestaand
vastgoed is steeds meer aandacht voor duurzaamheid, het beperken van energieverbruik en
de noodzaak voor onderhoud.
Bij bestaande bouw worden energiebesparende maatregelen en duurzame materialen vaak
later aangebracht. Dit neemt niet weg dat er volop kansen zijn om (nog) verder te
verduurzamen door dit op slimme momenten te combineren met geplande
onderhoudsingrepen en/of vervangingen. Hierbij kan worden gekozen voor onderhoudsarme
materialen bij vervanging (modificatie), doorvoeren van slimme verbeteringen of toepassen
van nieuwe technieken. Het is dan van belang dat mogelijke technische maatregelen
economisch en maatschappelijk verantwoord zijn en dat meerinvesteringen (extra kosten
naast de kosten voor standaardmaatregelen) zichzelf terugverdienen.
Bij duurzaam onderhoud wordt niet alleen gekeken naar het noodzakelijke onderhoud, maar
ook naar het economische aspect met betrekking tot de terugverdienmogelijkheden en
toegevoegde waarde van de maatregelen. Dit zijn maatregelen die verder gaan dan alleen
