Werkgroepen vennootschaps- en rechtspersonenrecht
Week 1 (6 september 2016) - INLEIDING; PERSONENVENNOOTSCHAPPEN
Rechtspersonenrecht, vennootschapsrecht en ondernemingsrecht. Europese aspecten. Verhouding tot financieel
recht. Zelfregulering. Nederlandse corporate governance code en Commissie van Manen.
Recente ontwikkelingen: civielrechtelijk bestuursverbod, wetvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen.
Personenvennootschappen: de diverse typen vennootschappen (maatschap, VOF, CV). Inbreng en
goederenrechtelijke structuur van de personenvennootschap. Interne verhoudingen (rechtsbetrekkingen tussen
de vennoten onderling).
Literatuur week 1
- H.J. de Kluiver & J. Barneveld, ‘Kroniek van het ondernemingsrecht’, NJB 2016/742, p. 1014-1024.
- Wet van 8 april 2016 tot wijziging van de Faillisementswet in verband met de invoering van de mogelijkheid van
een civielrechtelijk bestuursverbod (Wet civielrechtelijk bestuursverbod), Stb. 2016/153 en Stb. 2016/205 (Besluit
inwerkingtreding).
- Wetsvoorstel Wet bestuur en toezicht rechtspersonen, Kamerstukken II, 2015/16, 34491, nr. 2 (voorstel van wet)
en nr. 3 (MvT).
- P. van Schilfgaarde/J. Winter, Van de BV en de NV, Hoofdstuk 1.
- A.J.S.M. Tervoort, Het Nederlandse personenvennootschapsrecht:
o Hoofdstuk 1: Korte karakterisering personenvennootschap; haar plaats en betekenis in het Nederlandse
ondernemingsrecht
o Hoofdstuk 2: Kenmerken personenvennootschap, m.u.v. paragraaf 2.9.6. t/m 2.9.8.
o Hoofdstuk 3: Onderscheid maatschap, V.O.F. en C.V.
o Hoofdstuk 4: Aangaan van een personenvennootschap
o Hoofdstuk 5: Rechtsbetrekking tussen de vennoten onderling, m.u.v. paragraaf 5.11.
Jurisprudentie week 1
HR 18 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3637, JOR 2016/28
Maatschap + kracht van gewijsde als 1 vennoot niet in hoger beroep gaat
Maatschap; 2 vennoten in hoger beroep, 1 uitgestapte vennoot niet; in hoger beroep kregen ze gelijk, boete gematigd
maar niet ten opzichte van uitgestapte vennoot; dus wederpartij kon gewoon voor het geheel verhalen op uitgestapte
vennoot = vernietiging in appel werkt niet jegens schuldenaar ten op zichte van wie veroordelend vonnis in kracht van
gewijsde is gegaan. Artikel 7:407(2)
/ A
Opdrachtgever -----> [MAATSCHAP] - B
\ C
Er moest in Frankrijk een Akte worden verleend; ging om een pand dat in Frankrijk stond en deel uitmaakte van
een erfenis. Belanghebbende X sprak O aan (hij wilde dat die akte werd verleend); kort geding won X en legde O
een dwangsom op. O betaalde de dwangsom en verhaalde de dwangsom vervolgens op de maatschap. O stelde
zowel Maatschap + A + B + C HOOFDELIJK aansprakelijk dus alle drie voor een ton.
Hoofdelijk aansprakelijk want bij opdracht op grond van 7:407 lid 2 = hoofdelijk verbonden (wijkt dus af van
aansprakelijkheid in gelijke delen)
Rechtbank --> geeft O gelijk, Hoger beroep door maatschap + A + B (C was ondertussen uit maatschap)
Hof --> zit een grote mate eigen schuld in van O; matigt het bedrag van 100k naar 20k; C is niet in beroep
gegaan dus ging in kracht van gewijsde en C is gehouden 100k te betalen.
Hoge Raad --> iedere hoofdelijke aansprakelijke kan zich op zijn eigen manier verweren tegen een aanspraak
HR: C (is niet in beroep gegaan en dus 100k gewezen) moet die 100k gewoon betalen en dus niet de 20k
kracht van gewijsde gegaan en dit houdt gewoon stand. Ongeacht wat.
C kan sws die 20k terugvorderen van de maatschap – wat er met die 80k gebeurd is de vraag
Personenvennootschappen
Vennootschap onder firma; onderneming / bedrijfsuitoefening
Maatschap; beroepsuitoefening
Openbare maatschap = treden naar buiten als zodanig op
Stille maatschap (als het hierover gaat uitdrukkelijk vermeld) = samenwerking personen die wel voldoet aan
artikel 1655 maar presenteert zich in het handelsverkeer niet als zodanig samenwerkende agrariërs
Commanditaire Vennootschap; vreemde VNS; commanditaire en normale vennoot
Commandiet / stille vennoot brengt vaak alleen geld (of iets anders van waarde in) dit kan niet alleen maar
arbeid zijn
Onderscheid VOF/Maatschap
Onderscheid beroepsuitoefening en bedrijfsuitoefening
1
, ‘Grootte investeringen’ + ‘complexiteit’ + ‘universitair geschoold’
Geen eenduidig antwoord
Is eigenlijk niet meer van deze tijd / te rechtvaardigen
Wetsvoorstel strandde in de kamer zijn wel academische clubs bezig om dit aan te passen
Maatschap
Dierenartsenpraktijk – maatschap in de praktijk (ook al is dit niet bedoeld)
De wil is hiervoor niet van belang; je moet gewoon voldoen aan 1655
Artikel 1655: Maatschap is eene overeenkomst, waarbij twee of meerdere personen zich verbinden om iets in
gemeenschap te brengen, met het oogmerk om het daaruit ontstaande voordeel met elkander te deelen.
Gelijkwaardige samenwerking: het moet wegblijven bij een arbeidscontract; baas met chauffeurs die een VOF
begint maar eigenlijk loondienst; HR: dit is geen VOF want geen gelijkwaardige samenwerking. Dit vereiste moet
je in het artikel lezen.
Wat wel kan (HR in jaren ’60) is dat de ene vennoot de ander weg kan stemmen OF meer stemmen heeft in de
vergadering
Inbreng
Arbeid, Kapitaal, Goederen
Komt allemaal op de kapitaalrekening (en wordt van waarde voorzien)
Komt in het ‘vennootschappelijk vermogen’
Vennootschappelijk vermogen
‘Is alles wat partijen met elkaar afspreken over het in te brengen’
De aanspraak op inbreng van arbeid zit in het vennootschappelijk vermogen;
de aanspraak die elke vennoot heeft jegens de andere vennoten
Verschil met vennootschappelijke gemeenschap: goederenrechtelijke gemeenschap (titel 3.7); deze
gemeenschap is een gebonden gemeenschap (= zolang je in de pesonenvennootschap zit kun je je aandeel niet
zomaar overdragen aan een ander)
Verschil tussen crediteuren
Privecrediteur heeft vordering op vennoot; heeft alleen vordering op de prive maat en niet op de maatschap
Zaakscrediteur heeft vordering op gezamenlijke vennoten en kan verhaal nemen op het vermogen van de
maatschap.
Zaakscrediteuren hebben voorrang op het afgescheiden vermogen ze doen dit exclusief; privecrediteuren
moeten hiervan afblijven
Beheren en beschikken
Beheren
Normale ‘dagelijkse’ activiteiten die moeten gebeuren in de onderneming zijn beheershandelingen
Alle vennoten kunnen dit doen; ieder der vennoten is beheersbevoegd
Artikel 7A:1676
TENZIJ je dit hebt uitgesloten
Bijvoorbeeld het kopen van een printer
Dit geldt alleen intern; dus je bent niet automatisch vertegenwoordigingsbevoegd;
Je koopt de printer op eigen naam; maar je kan (als het beheer is) dit verhalen op je medevennoten
Vaak is in de overeenkomst opgenomen dat in deze situaties de vennoot ook vertegenwoordigingsbevoegd
Beschikken
Alle handelingen die geen beheer zijn – niet alledaagse dingen
Als het geen beheer is dan kunnen de vennoten hier unaniem tot besloten (ook dit kan weer anders worden
overeengekomen)
Week 2 (13 september 2016) - PERSONENVENNOOTSCHAPPEN
Uittreden en toetreden van vennoten. Geschillen tussen vennoten, Voortzettingsregelingen, vermogensbedingen,
ontbinding en vereffening.
Literatuur week 2
A.J.S.M. Tervoort, Het Nederlandse personenvennootschapsrecht:
Hoofdstuk 6: Rechtsbetrekkingen tussen de vennoten (de vennootschap) en derden
Hoofdstuk 7: Toetreden en uittreden van vennoten; voorzetting
Hoofdstuk 8: Beëindiging van de vennootschap, m.u.v. paaragraaf 8.5
Hoofdstuk 10: Geschilbeslechting, m.u.v. paragraaf 10.1.3 t/m 10.2.4.
2
,Personen & Vennootschapsrecht WEEK 2 BOEK
Optreden in naam van de vennootschap
Om vennootschap te binden moet vennoot ovk zijn aangegaan uit naam van de overige vennoten (Bouman /
Voorzaat). Zie ook art. 7a:1681. Hoeft niet uitdrukkelijk (Hotel Jan Luyken), kan ook stilzwijgend. Daarvan is sprake
indien de wederpartij uit de verklaringen en gedragingen redelijkerwijze heeft mogen afleiden dat deze niet in eigen
naam optrad, maar in naam van de vennootschap. (Scholte/Schiphoff). Bijv. Als partijen vaker met elkaar hebben
gehandeld en de handeldende vennoot telkens namens de vennootschap is opgetreden. (Hotel Jan Luyken). Of bijv.
Als andere ennoten bij contractsonderhandelingen aanwezig zijn (Smeets/Kuyper). Niet alleen handelingen tijdens tot
stand komen van rechtshandeling maar kan ook gebeuren door latere verklaringen of gedragingen van de
vennootschap.
Een commanditaire vennoot is in beginsel niet bevoegd extern in naam van de vennootschap op te treden (20 lid 2
WvK). Als hij dat wel doen dan is hij volgens art 21 wvk hoofdelijk voor alle vennootschapsschulden verbonden.
Vertegenwoordiging
De persoon die ovk aangaat moet bevoegd zijn in naam van de vennootschap op te treden. Verschilt sterk voor
maatschap, vof en cv.
Vertegenwoordiging: Maatschap
7A:1679 BW jo 7A:1681 BW: Maat slechts bevoegd de maatschap te vertegenwoordigen indien door medevennoten
een toereikende volmacht is verleend. Een maat bindt in beginsel dus slechts zichzelf, tenzij hij door alle vennoten is
gevolmachtigd: Dan bindt hij de maatschap (kan ook doorlopende volmacht zijn neergelegd in de maatschapsovk).
Volmacht kan volgens 3:61 lid 1 zowel uitdrukkelijk als stilzwijgend worden verleend. 3:71 wederpartij kan bewijs van
volmacht vragen.
Een intern werkende bestuursbevoegdheid van een maat impliceert NIET van rechtswege een extern werkende
vertegenwoordigingsbevoegdheid.
Bij openbare maatschap moet het in handelsregister staan. Art 17 Hregb 2008 jo art 19 : opgenomen moet worden de
personalia en al hetgeen de maatschapsovereenkomst bevat ter bepaling van de rechten van derden. Derden kunnen
zich van de bevoegdheid van een maat om namens de maatschap op te treden en van eventuele voorwaarden of
beperkingen vergewissen. De volgens art. 7A:1679 jo 7A:1681 noodzakelijke volmacht blijkt daaruit.
Als volmacht beperkt tot bepaald bedrag, en handelende vennoot gaat rechtshandeling aan waarbij limiet wordt
overschreden, zijn de maten niet aan de rechtshandeling gebonden, ook niet tot het bedrag waarvoor de handelende
vennoot wel gevolmachtigd was. Dit werkt extern: De maatschap kan zich jegens derden erop beroepen dat zij niet
gebonden is wanneer aan een volmacht opgenomen voorwaarde of beperking niet is voldaan.
Voor de v.o.f. geldt ogv 17 lid 2 WvK dat een door een vennoot op naam van de vof verrichte handeling slechts de
vennootschap en daarmee alle, en dus ook de niet-handelende, vennoten bindt indien de rechtshandeling
redelijkerwijze tot verwezenlijking van het doel van de vof dienstig kan zijn. Dit omdat iedere vennoot in beginsel
algehele vertegenwoordigingsbevoegdheid beschikt.
Indien maatschap rechtsgeldig vertegenwoordigd, is de maatschap en zijn daarmee alle maten gebonden. De
bevoegd als vertegenwoordiger optredende vennoot is zelf niet jegens de wederpartij gebonden: het is de wederpartij
niet mogelijk hem voor het geheel aan te spreken.
Indien maatschap niet rechtsgeldig is vertegenwoordigd is zij in de regel niet verbonden. TENZIJ: toerekenbare schijn
van vertegenwoordiging, bekrachtiging, baattrekking of zaakwaarneming.
Normaal gesproken is een onbevoegde vertegenwoordiger intern aansprakelijk voor de schade die het gevolg is van
zijn onbevoegd optreden (3:70); hij is niet als partij gebonden.
Bij de maatschap ligt dat anders. De vennoot die als vertegenwoordiger heeft gehandeld zonder (toereikende)
volmacht bindt zichzelf (7A:1681: hij is dus zelf als partij jegens de wederpartij verbonden tot nakoming van het
geheel. Alleen als vennoot onbevoegd als vertegenwoordiger optreedt dus niet als het een niet-vennoot was. (als
vennoot niet kan nakomen dan kan wederpartij ontbinding vorderen 6:265 en schadevergoeding 6:74 jo 6:75. Als niet-
vennoot niet kan nakomen dan 3:70 schadevergoeding).
Wederpartij kan maatschap redelijke termijn stellen om tot bekrachtiging over te gaan 3:69 lid 4 jo 3:78. Wanneer
termijn is verstreken of verklaart niet te bekrachtigen dan is de wederpartij jegens vennootschap bevrijd. Daarnaast
kan wederpartij krachtens 3:69 lid 3 en 3:78 te kennen geven dat hij de handeling wegens ontbreken van volmacht als
ongeldig beschouwt, mits hij dit doet voordat de vennootschap de handeling heeft bekrachtigd. (kan niet als ze al
wisten of moesten begrijpen dat een toereikende volmacht ontbrak).
Vertegenwoordiging: V.O.F.
3
, Iedere vennoot is in beginsel bevoegd te vertegenwoordigen 17 lid 1 WvK (volmacht niet nodig). Bij maatschap: bindt
alleen jezelf tenzij volmacht, bij VOF: je bindt de vennootschap en dus ieder der vennoten, tenzij..
Ogv. 17 lid 2 kan vertegenwoordigingsbevoegdheid worden beperkt. Vertegenwoordigingsbevoegdheid geldt
ingevolge 17 lid 2 WvK slechts voor die handelingen die tot de vennootschap betrekkelijk zijn. Daarmee zijn bedoeld
handelingen die redelijkerwijze tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap dienstig kunnen zijn
(Kruithof/Wittenberg). Dus handelingen die het doel niet overschrijden (objectief gezien). Ook secundaire handelingen
(‘ondersteunings handelingen’).
Als vennoot niet bevoegd is te vertegenwoordigen (bijv. Uitgesloten of buiten gestelde voorwaarden) dan is de vof en
de vennoten niet gebonden maar de handelende vennoot zelf ogv. 7A:1681 in privé. Uitsluitingen en overschrijding
van het doel kunnen ogv art 25 Hregw 2007 jo 19 Hregb 2008 slechts aan een derde worden tegengeworpen, indien
deze in het handelsregister zijn ingeschreven of indien de derde ondanks niet-inschrijving toch van die beperking op
de hoogte was. Derde mag zich beroepen op handelsregister ookal heeft hij deze niet geraadpleegd. De vennoot die
onbevoegd is opgetreden kan ter ontkoming aan eigen aansprakelijkheid geen beroep doen op het feit dat de
beperking van zijn vertegenwoordigingsbevoegdheid door publicatie in het handelsregister vor derden kenbaar was.
Ook niet als hij zelf niet op de hoogte was van beperking. Een niet gepubliceerde beperking in de
vertegenwoordigingsbevoegdheid is op zichzelf wel geldig maar heeft geen externe werking.
Zolang VOF niet is ingeschreven in handelsregister geldt niet art 25 Hregw 2007 maar 29 WvK: De niet ingeschreven
vof wordt t.a.v. derden aangemerkt als algemeen voor alle zaken, als aangegaan voor onbepaadlde tijd, en als geen
der gvennoten uitsluitend of beperkend in zijn bevoegdheid voor de vennootschap op te treden. Dan kunnen ze zich
dus nergens op beroepen, zelf niet als derde op de hoogte was van bestaan van doelbeperking.
Vertegenwoordiging: Commanditaire vennootschap; bestuursverbod commanditaire vennoot.
De bevoegdheid van beherend vennoot van c.v. is het zelfde als bij v.o.f.
De C.vennoot is ogv 20 lid 2 WvK niet bevoegd daden van beheer te verrichten of in de zaken van de vennootschap
werkzaam te zijn (zelfs niet bij volmacht).
Heeft de Commanditaire vennoot een externe handeling verricht die als een overtreding van het bestuursverbod moet
worden aangemerkt, dan zijn de c.v. en dus de beherende vennoten niet verbonden: de C.vennoot mist immers per
definitie de bevoegdheid in naam van de vennootschap op te treden. Zelf is hij in geval van een dergelijke
normschending op grond van art. 7A:1681 verbonden voor het geheel van de schuld.
Verbintenissen uit toerekenbare schijn, bekrachtiging, baattrekking, zaakwaarneming
Kan soms mogelijk zijn dat vennootschap gebonden is aan in haar naam verrichte rechtshandeling die onbevoegdelijk
zijn verricht.
Toerekenbare schijn
Ogv. 3:61 lid 2 indien de wederpartij ogv handelingen of gedragingen van de vennotschap, een nalaten daaronder
begrepen, meende en onder de omstandigehden redelijkerwijze mocht menen, dat aan degene die zich als
vertegenwoordiger voordeed een toerekeinde volmacht is verleend, hoewel deze in werkelijkheid ontbrak. Schijn moet
dus toerekenbaar zijn aan de vennootschap. (niet de vertegenwoordiger dus).
(als je 3:61 lid 2 inroept is de maatschap gebonden en kun je dus maten voor ieder het gelijke deel aanspreken. Doe
je dit niet kan je je dus vol op 1 maat verhalen voor het geheel.
Bekrachtiging
Vennoot kan ogv 3:69 jo 3:78 een rechtshandeling die onbevoegd in haar naam is verricht bekrachtigen (als bijv. In
haar voordeel is). Bekrachtiging is vormvrij. Bekrachtiging heeft geen gevolg als wederpartij eerst 3:69 lid 3 jo 3:78
heeft gezged de rechtshandeling niet als rechtsgeldig te beschouwen. Als niet bekrachtigd o.i.d. handelende vennoot
aansprakelijk 7A:1681.
Baattrekking
7A:1681: maatschap gebonden aan een op zichzelf onbevoegd in haar naam verrichte rechtshandeling, indien deze
handeling ten voordeel van de maatschap heeft gestrekt (per saldo uiteindelijk financieel gezien voordelig).
Zaakwaarneming
VOF en vennoten kunnen gebonden zijn aan handelingen die een zaakwaarnemer zonder opdracht en zonder
vertegenwoordigingsbevogd te zijn voor de vennootschap verricht. 6:198: wanneer iemand willens en wetens op
redelijke grond de belangen van een ander behartigt, zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling of de
wet te ontlenen. Zal vaak gaan om spoedig optreden. Ingevolge 6:201 is zaakwaarnemer bevoegd rechtshandelingen
te verrichten in naam van de vennootschap als belanghebbende, voor zover haar belang daardoor naar behoren
wordt behartigd. Er dient een zekere noodzaak aan de handeling ten grondslag te liggen. 6:199 lid 1; nodige zorg
betrachten.
4
