Samenvatting van alle literatuur!
alle powerpoints uitgetypt!
Literatuur inhoud:
- Jan van Dijk, Wim Huisman en Paul Nieuwbeerta (2014), Criminologie: een terreinverkenning. In: J. Van Dijk et al., Actuele Criminologie. 8e herziene druk. Den Haag: SDU, p. 13-41.
- Chrisje Brants (2016), De socia...
College-aantekeningen
College 1 – 05/09/2017 – Wat is criminologie?
Criminologische vragen
- Kun je aan een kind zien of het later crimineel wordt?
- Wordt er tegenwoordig meer of minder geweld gepleegd dan vroeger?
- Waarom is drugsgebruik eigenlijk wel strafbaar en alcoholgebruik niet?
- Hoe ontstaat genocide?
- Welke invloed heeft de mediaberichtgeving over criminaliteit?
Wat is criminologie?
Het wil betrouwbare en precieze kennis leveren over criminaliteit, over mensen die misdaden plegen en over
hoe daarop gereageerd kan worden. Het haalt kennis uit de waarneembare werkelijkheid. Het is op
(wetenschappelijke) ervaring, bevinding en observatie gegrond en daaruit voortvloeiend weten = criminologie is
een empirische wetenschap.
Het is een multidisciplinaire wetenschap. Het ontleent haar begrippen, theorieën en onderzoeksmethoden aan
verschillende ander sociale wetenschappen. Haar onderzoeksobject is de criminaliteit en de beheersing
daarvan.
Criminologie is het vakgebied waarin wordt onderzocht:
- Hoe en waarom strafwetten worden gemaakt
- Hoe en waarom strafwetten worden overtreden
- Hoe en waarom door de samenleving op zulke misdrijven wordt gereageerd
- Door de wetgever, door politie en justitie door de media en door het publiek.
Beperking?
Maatschappelijke opdracht en relevantie criminologie: criminologie kan een belangrijke bijdrage leveren aan
een realistische beeldvorming en een zinvolle discussie over de politieke en morele vraagstukken rondom
misdaad en straf.
Founding fathers criminologie
- Cesare Beccaria (rechtsfilosoof) pleidooi tegen de willekeur in de strafoplegging en de wreedheid van
de straffen (1766).
- Adolphe Quetelet (cartograaf): maatschappelijke wetmatigheden bepalen de ontwikkeling van de
criminaliteit meer dan individuele wilsbesluiten (1835).
- Cesare Lombroso (gevangenisarts) (1872): criminele antropologie.
o Uiterlijke kenmerken: laag voorhoofd, uitstekende kaken, borstelige doorlopende
wenkbrauwen.
Historische inzichten
“Iedere maatschappij krijgt de criminaliteit die zij verdient.”(Lacassagne).
Relatie tussen de ontwikkeling van criminaliteit en van economische condities (Bonger).
Chicago 1920: immigranten beweging.
Crisis 1929: werklozen in de rij bij een soepkeuken.
Chicago-school
Kritiek aan laboratorium-criminologie en aan onderzoek gebaseerd op met ander doeleinden verzamelde
statistische kennis. Doel: inzicht verwerven in sociale problemen van de verschillende bevolkingsgroepen.
Sociaal ecologische benadering:
- Vergelijking tussen biologische eco-systemen en menselijke gemeenschappen (communities).
, - De samenleving als een organisatie waarin de strijd om het bestaan aan banden werd gelegd door
sociale controle.
- Omgevingsfactoren zijn van invloed op delinquent gedrag.
- Sociale desorganisatie als verklaring voor criminaliteit.
Conclusies en actualiteit:
- Kenmerken van de sociale structuur zijn van invloed op de omvang van criminalitit (Park en Burgess).
- Verband tussen sociaal-economische achterstand en criminaliteit op buurtniveau (Shaw en McKay).
Sociale desorganisatie = een situatie waarin geen gemeenschapsgevoel, geen stabiele relatie, lage sociale
controle, zwakke en ineffectieve instituties, geen harmonie binnen de gemeenschap en haar waarden.
De beïnvloeding van de criminologie door andere disciplines
Criminologische vragen
- Waarom variëren crime rates over de tijd en over de culturen?
- Waarom zijn er mensen die criminaliteit plegen en anderen weer niet?
- Hoe ontstaan criminele bendes en waarom?
- Hoe kunnen we criminaliteit voorkomen?
- Waarom plegen normale mannen zinloos geweld?
Dit zijn voorbeelden van typische vragen. Theorie helpt doelgericht naar een antwoord te zoeken.
Wat is een theorie?
Dit is een wetenschappelijk model of een wetenschappelijke uitspraak over waarnemingen in de werkelijkheid.
Doel: de onderlinge samenhang van de waarnemingen te beschrijven en verklaren.
Zonder theorie: platte data en intellectuele betekenisloosheid (Van Swaaningen & Staring).
De bril
Theorie en methodologie zijn de bril waardoor we de sociale werkelijkheid zien. Dus een zonnebril eigenlijk. De
werkelijkheid wordt vervormd. Dit kan niet anders: theorie is niet de werkelijkheid. Daarom wordt voortdurend
aan theorieën gesleuteld.
3 verklaringsniveaus
van micro naar meso naar macro
1. genen, hormonen en
neurotransmitters
2. Antisociale
persoonlijkheidsstoornissen
3. Rationale keuze en
gelegenheid
4. Opvoeding en sociaal leren
5. Informele sociale controle
6. cultuur en subcultuur
7. Buurtinvloeden
8. Interactie met sociale reacties
, 9. Armoede, relatieve deprivatie en spanning
10. Machtsverhouding en maatschappijstructuur
Literatuur
Jan van Dijk, Wim Huisman en Paul Nieuwbeerta (2014), Criminologie: een terreinverkenning.
1.1 De opdracht van de criminologie
Verschillende wegen waarlangs de door criminaliteit opgeroepen emoties hun weg vinden en de
maatschappelijke reacties op criminaliteit mede bepalen:
De criminologie levert een bijdrage aan een evenwichtige en humane reactie op criminaliteit. Er wordt
objectieve informatie ter beschikking gesteld over onder andere de achtergronden van crimineel gedrag, de
effecten ervan op de slachtoffers en de betekenis van straffen voor daders, slachtoffers en maatschappij. De
criminologie beoogt tevens een bijdrage te leveren aan een op objectieve kennis gebaseerde publieke discussie
over misdaad en straf.
Een criminoloog is iemand die zich beroepshalve toelegt op de bestudering van misdaad en straf maar daarbij,
net als de rechter, juist wanneer de emoties hoog oplopen, het hoofd koel probeert te houden.
1.2 Wat is criminologie?
De criminologie is de wetenshap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en de achtergronden van
menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid en de
overige maatschappij daarop reageert.
Het strafrecht is voortdurend in beweging. Criminologen spreken bij invoering van nieuwe wettelijke bepalingen
waarop strafsancties zijn opgesteld over criminalisering en bij het schrappen van bestaande strafbepalingen van
decriminalisering. De inhoud van de strafwet verschilt per tijdperk en per land. Dus relativiteit van het begrip
criminaliteit.
1.3 De geschiedenis van de criminologie
Van de klassieke oudheid tot de middeleeuwen
Oudste wetten circa 1750 voor Chr.: Codex Hammurabi. Denken over misdaad en straf is ook te vinden bij de
oude Grieken (Plato). Het huidige recht in de Europese landen is in belangrijke mate gebaseerd op het oude
Romeinse recht. In de middeleeuwen en ook daarna werd crimineel gedrag niet gezien als een conflict tussen
burgers (zoals in klassieke oudheid), maar als manifestatie van het kwade en de zondige mens die in ons allen
zit. Hiermee verschoof tevens op het Europese continent het strafproces van een accusatoir (particulier) naar
een inquisitoir (overheid) systeem.
Eerste publicatie over misdaad en straf in de Nederlanden: Practycke ende handbouck in criminele Zaeken,
1555.
Van de Renaissance naar de Verlichting
Vanuit het humanisme nieuwe denkbeelden over misdaad en straf. Coornhernt, 1567: aanbevelingen
effectievere bestrijding criminaliteit eerste Nederlandstalige criminologische traktaat avant la tettre.
, De klassieke school
Idee dat de mens in staat was door de rede de wereld te begrijpen en te vormen. Beccaria: verlichte ideeën
over misdaad en straf (maatschappelijk contract – proportionaliteitsbeginsel). Strafzekerheid was belangrijk,
maar dan wel op maat (gelijkheidsbeginsel), op basis van duidelijke wetten (legaliteitsbeginsel) en niet
willekeurig.
De positivistische school
In plaats van door de geesteswetenschappen werd het denken over misdaad en straf sterk beïnvloed door de
natuurwetenschappen deterministisch mensbeeld. Menselijk gedrag wordt bepaald door factoren waarop die
mens zelf weinig invloed heeft. Positief = gebaseerd op waarnemingen.
De Italiaanse antropologieschool
Antropologie is de studie van de mens. Deze stroming zocht de oorzaken van crimineel gedrag in de mens zelf
en was sterk beïnvloed door de medische wetenschap. Lombroso/Alertino: uiterlijke kenmerken gevangenen
bestuderen (positivistische methode) en concludeerde dat de criminele mens achter is gebleven in het
evolutieproces (atavisme). Hij was een van de grondleggers van de criminologie, omdat hij als een der eersten
wetenschappelijke onderzoeksmethoden toepaste.
De Franse milieuschool
De tweede stroming binnen de positivistische school is ontstaan door de ontwikkeling van de sociologie en de
statistiek. Quetelet: de aantallen gepleegde misdrijven zijn in een gebied betrekkelijk stabiel. Dus
maatschappelijke wetmatigheden zijn de oorzaak van criminaliteit. Dus zocht verbanden tussen menselijk
gedrag en kenmerken van de samenleving. Lacassagne: het is de sociale omgeving die iemand tot criminaliteit
dwingt. Bonger/Von Mayr: crimineel gedrag komt voort uit economische ontbering (broodprijzen).
Socialistische criminologie
De strijd tussen de antropologieschool en de milieuschool leidde tot studies die inzichten uit beide richtingen
integreerden en oorzaken van crimineel gedrag zochten in zowel biologische als sociologische factoren. Ferri:
criminele sociologie. Marx en Engels: begin twintigste eeuw, socialistische en communistische denkbeelden. Het
geloof ontstond dat door socialistische transformatie van de samenleving de misdaad zou verdwijnen.
Nieuwe ontwikkelingen
Pompe, Kempe en Baan: dezen probeerden het leerstuk van de vrije wil te combineren met deterministische
theorieën en in de strafrechtspraktijk toe te passen: enerzijds de dader verantwoordelijk houden voor zijn
gedrag, maar anderzijds ook oog hebben voor de omstandigheden.
Taylor, Walton en Young (1975): kritische criminologie: niet de misdaad en de oorzaken ervan staan centraal,
maar de problematische kanten van de strafrechtspleging. Ook meer gericht op normatieve analyses. In
Nederland waren de vertegenwoordiger hiervan: Hoefnagels, Bianchi en Hulsman.
Veramikanisering van de criminologie
Vanaf de jaren 20 en 30 werd voor de Amerikaanse criminologie erg invloedrijk. Voorbeeld: studies van de
Chicago-school naar de criminaliteit in bepaalde buurten in grote industriële steden.
Merton: anomie- of straintheorie: tegenstelling tussen American Dream en de werkelijkheid.
Nieuwe zakelijkheid
De jaren tachtig en negentig hebben een terugkeer laten zien naar ideeën uit de klassieke school. Rationele-
keuzetheorie werd een van de populairste verklaringen voor misdaad en het criminaliteitsbeleid werd gericht
op het verhogen van de pakkans en strafzwaarte voor daders. Ook gedachten van de Franse milieuschool
kwamen terug. Ook hernieuwde belangstelling voor biologische en psychologische risicofactoren voor crimineel
gedrag waarop wellicht preventief geïntervenieerd kan worden.
1.4 Aandachtsgebieden binnen de criminologie
Beschrijvende criminologie (criminografie)
o Omvang en trend van criminaliteit
o Cijfermatige informatie over de werking van het strafrechtelijke systeem
Etiologie
o De oorzaken van crimineel gedrag/criminaliteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper k2908. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
