Probleem 1: Opzet van
onderzoek
Blok: 2. Methoden en technieken
_________________________________________________________________________________
Literatuur
Handboeken
• Bijleveld, C.C.J.H., & Van der Geest, V.R. (2021). Methoden en Technieken van Onderzoek in de
Criminologie (8e druk). Boom Lemma. (hoofdstuk 1, 2.7, 3)
• Decorte, T. & Zaitch, D. (2016). Kwalitatieve Methoden en Technieken in de Criminologie. Leuven:
Acco. (hoofdstuk 1, 2.1)
• Bijleveld, C.C.J.H., & Van der Geest, V.R. (2021). Methoden en Technieken van Onderzoek in de
Criminologie (8e druk). Boom Lemma Uitgevers. (hoofdstuk 2.2-2.4)
Artikelen
• Bannigan, K. & Watsoni, R. (2009). Reliability and validity in a nutshell. Journal of Clinical Nursing,
18(23), 3237-3243.
• Spithoven, R., van Houten, Y., & Misana-ter Huurne, E. (2021). Weerbaar tegen shame sexting en
sextortion: Op zoek naar aangrijpingspunten voor aangescherpte voorlichting op scholen over de
risico’s van sexting. Pedagogiek, 40(3), 261-287.
• Wilkes, N., Anderson, V. R., Johnson, C. L., & Bedell, L. M. (2021). Mixed Methods Research in
Criminology and Criminal Justice: a Systematic Review. American Journal of Criminal Justice, 1- 21.
Leerdoelen
1. Hoe ontwerp je een onderzoek? Of: Hoe voer je een onderzoek uit (onderzoeksplan)?
2. Hoe formuleer je onderzoeksvragen? Of: Welke soorten onderzoeksvragen zijn er? (Indeling
onderzoeksvragen en criteria onderzoeksvragen).
3. Wat is operationaliseren? En wat is de rol van validiteit en betrouwbaarheid daarbij?
4. Wat is de rol van theorie in wetenschappelijk onderzoek? Of: wat is de relatie tussen theorie,
onderzoeksvragen en methode (in zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek).
1
,Leerdoel §1. Hoe ontwerp je een onderzoek? Of: Hoe
voer je een onderzoek uit (onderzoeksplan)?
Indelingen maken
Onderscheid tussen:
- Slachtofferhebbende en slachtofferloze delicten. Is er een duidelijk aanwijsbaar slachtoffer
(bekend of niet)
- Groepscriminaliteit en individueel gepleegde criminaliteit.
- Georganiseerdheid (in tot hoever).
- Kenmerken van de dader of het slachtoffer. (Jong, oud, man, vrouw, etniciteit, activiteit.
Veelplegers of niet. Hoge risicogroepen.)
De empirische cyclus
In dit boek gaan ze ervan uit dat ieder wetenschappelijk onderzoek volgens een bepaald stramien
verloopt. Deze opvatting is popperiaans. Karl Popper zei dat door wetenschappers nooit definitief
kan worden vastgesteld of iets waar is. Het enige wat wetenschappers kunnen bereiken, is dat zij
een verklaring, een theorie voor een bepaald fenomeen hebben, en dat er voorlopig geen betere
verklaring voor handen is. De theorie die wetenschappers als waar zien, is dus niet van zichzelf waar,
of bewezen waar, maar kan niet door een andere theorie verworpen worden.
De empirische cyclus van De Groot past binnen het kritisch rationalisme van Karl Popper. De
cyclus gaat ervan uit dat ieder empirisch onderzoek en aantal fasen in een bepaalde volgorde
doorloopt. Dit is een vaste stramien (=reeks van handelingen en objecten in dezelfde volgorde) van
kwantitatief onderzoek.
Fasen
● Observatie: het waarnemen en verzamelen van empirische feiten
● Inductie: het formuleren van een algemene veronderstelling op basis van observaties; van
specifiek naar algemeen
● Deductie: formuleren van specifieke toetsbare hypotheses; van algemeen naar specifiek (van
theorie naar hypothese)
● Toetsen: het toetsen van de hypothese door middel van een experiment
● Evaluatie: de resultaten van het experiment waarnemen en evalueren door middel van
falsificatie of verificatie.
De vraagstelling en indeling van onderzoek
Welk niveau? Micro, meso, macro
Er kan onderzoek worden gedaan op drie niveaus (analyseniveaus):
● Microniveau: dit is het kleinste deel. In veel gevallen is dit het niveau van het individu. De
persoon is degene bij die de gebeurtenissen die we willen onderzoeken plaatsvinden.
○ Voorbeeld: of bepaalde persoonlijkheidskenmerken samenhangen met bepaald
delictsgedrag.
2
, ● Meso niveau: alle wat tussen micro en macro inzit. Kort samengevat kun je zeggen dat het
om alle niveaus gaat waar tenminste één samenvoeging van de oorspronkelijk eenheden
heeft plaatsgevonden. Het niveau kan een wijk zijn maar ook een gang.
● Macroniveau: dit is het grootste niveau. Het gaat om processen die zich boven het niveau
van het individu afspelen.
○ Op dit niveau - naast het meso niveau - is het makkelijk in de ecologische fout te
vallen. (Ethological fallacy) = hiermee wordt bedoeld dat onderzoekers bevindingen
op het ene niveau van toepassing verklaren op een ander niveau.
Hoeveelheid versus aard
Een indeling die gemaakt kan worden is naar kwantiteit of kwaliteit. De vraag naar de hoeveelheid
van een fenomeen is anders dan de vraag naar het hoe van een fenomeen.
Verklarend versus beschrijvend
● Beschrijvend onderzoek geeft een opsomming voor het voorkomen van bepaalde
verschijnselen, het brengt dit in verband met andere verschijnselen, maar geeft geen
verklaring. Veel criminologisch onderzoek is beschrijvend. Dit komt omdat het uitvoeren van
ander soort onderzoek ingewikkelder en lastiger op te zetten is dan puur beschrijvend
onderzoek.
● Verklarend onderzoek wordt ook wel aangeduid als causaliteits- of experimenteel
onderzoek. Bij verklarend onderzoek in de criminologie komen vaak confounding problemen
voor. Dit houdt in dat de verklarende facto (de oorzaak) systematisch samenhangt met
andere mogelijke verklaringen. Dit soort problemen kunnen opgelost worden door
experimenteel onderzoek. Hierbij wordt de mogelijke oorzaak van het fenomeen niet
gemeten in de werkelijkheid. De onderzoeker bepaalt zelf bij wie de oorzak wel voorkomt en
bij wie niet. Dit onderzoek is echter moeilijk voor criminologen. Criminologen kunnen
bijvoorbeeld niet op grond van toeval sociale controle in een wijk laten variëren
Verandering versus statische kenmerken
Een laatste indeling van typen onderzoek is die naar de tijd factor. Dit is een onderzoek waarbij men
door tijd metingen verricht heeft (een longitudinaal onderzoek.) Zo’n onderzoek maakt het mogelijk
om de causale processen waar uitspraken over gedaan moeten worden te volgen. Dit onderzoek is
lastig en daarom komt dit type onderzoek relatief weinig voor. Onderzoek moet namelijk over vele
jaren gaan en het is bijvoorbeeld moeilijk om deelnemers te vinden die bereid zijn zolang mee te
werken aan een onderzoek. In de praktijk is daarom veel onderzoek cross-sectioneel (= eenmalige
meting). Dit onderzoek kijk maar naar 1 moment in de tijd.
Typen criminologisch onderzoek
1. Micro versus macro.
Macro: naar welvaartspeil, geregistreerde criminaliteit, beleidswijzigingen, landen, wijken. Micro:
individueel niveau.
3
, Meso: instanties, veiligheidsbeleid.
2. Longitudinaal versus cross-sectioneel.
Longitudinaal: onderzoek dat in de tijd uitstrekt, waarin min. twee metingen die elk een verschillend
moment representeren voorkomen.
● Prospectief = meelopen in de tijd.
● Retrospectief = achter meten > minder krachtig:
○ 1) respondenten herinneren zich niet alles.
○ 2) respondenten hebben de neiging gebeurtenissen uit hun leven in een logisch
systeem te ordenen.
○ 3) statistisch.
● Panel = een herhaalde onderzochte groep personen > panelstudie.
● Cohort = groep bestaat uit personen geboren in een bepaald jaar > cohortstudie Trendstudie
= op twee of meer meetmomenten wisselende steekproeven gebruiken.
Crossectioneel: alle onderzoek waarbij niet naar veranderingen wordt gekeken, maar naar de
situatie op één moment in de tijd.
3. Historisch versus contemporain
Historisch criminologisch onderzoek kan betrekking hebben op vragen naar het verleden.
1. Het bevredigd nieuwsgierigheid.
2. Soms moeten we ook historisch onderzoek doen als we geïnteresseerd zijn in zeldzame
fenomenen, zoals het effect van economische crises op criminaliteit.
3. Ook kan het helpen om lange tijd trends te willen onderzoeken.
Het is ook lastig, omdat de personen vaak al overleden zijn. We moeten hun levens invullen met
vaak incomplete gegevens en begrijpen hoe ze hun leven vorm hebben gegeven, welke keuzes zij
hadden gemaakt in een tijd die heel anders was dan de onze, waar deels andere normen en waarden
golden en een ander begrippenkader.
4. Kwalitatief versus kwantitatief.
Kwantitatief: hoeveel van een bepaald verschijnsel. Meetinstrumenten en vragenlijsten. Kwalitatief:
het hoe van een bepaald verschijnsel, de manier waarop iets gebeurt. Open interviews en
participerende observatie.
5. Toetsend versus exploratief.
Toetsend: twee nulhypothesen. Kwantitatief.
Exploratief: opener en minder gericht. Kwantitatief en kwalitatief.
6. Primair versus secundair.
Primaire gegevens zijn door onderzoeker zelf verzameld.
Secundaire gegevens zijn eerder verzameld door anderen. Voordeel: goedkoop en snel te verkrijgen.
Nadeel: minder controle op de kwaliteit en de operationalisatie
4
