H1 TERREINVERKENNING
1. Anatomie en fysiologie
Om te weten hoe iets gebouwd, kun je het het beste uit elkaar halen. Deze activiteit wordt
aangeduid met de term anatomie.
Anatomie: Ontleedkunde, houdt zich bezig met de bouw van het menselijk lichaam.
- Skelet, positie, vormen, etc.
De wetenschap van het functioneren van een levend organisme wordt aangeduid met de
term fysiologie.
Fysiologie: De wetenschap van de functies van het lichaam en verschillende onderdelen.
Bloeddruk, zuurstofverbruik, samenstelling van urine, ademfrequentie, spierkracht en
hersenactiviteit.
2. Functionele anatomie
De bouw van een lichaamsdeel of orgaan hangt samen met de functie ervan. Je mag niet
concluderen dat de vorm en bouw bepalend zijn voor de functies, maar wel: vorm en bouw
zijn bepalend voor de functiemogelijkheden.
Andersom heeft de functie van een orgaan ook invloed op de bouw ervan.
Hardlopen > dikkere beenspieren > meer kracht
Hardlopen > longinhoud wordt groter > hartwand wordt dikker > minder buiten adem
Functionele anatomie: De combinatie van anatomie en fysiologie.
Behandelt de bouw van het menselijk lichaam in directe relatie met de
lichaamsfuncties
3. Onderzoeksmethoden
Benaming Werking
Inspectie Observeer je systematisch de buitenkant van het lichaam.
(Kijken) Kleur, putjes of knobbels, houding, cyanotisch (blauw),
icterisch (geel), etc.
Wordt vaak vergelijken met de gezonde kant
Palpatie Je tast met je handen en vingers het lichaamsoppervlak (huid
(Betasten, voelen) en lichaamsopeningen) op zo’n manier dat je iets te weten
komt over dieper gelegen structuren.
Verhardingen in het weefsel, spieren hard of
gespannen, lever normale afmetingen,
hartslagfrequentie normaal?
Wordt ook gelet op drukpijn, defense musculair
(reflexmatig aangespannen buikspieren) en loslaatpijn
(pijn als de arts ophoudt met drukken)
Vaginaal: Twee vingers in de schede
, H1 TERREINVERKENNING
Rectaal toucher: Eén vinger in de anus
Afwijkingen bijv.: Knobbelige leverrand bij cirrose, een infiltraat
(ontstekingsmassa) en vergrotingen van baarmoeder of prostaat.
Percussie Kloppen aan de buitenkant op een deel van het lichaam om uit
(Kloppen) de hoogte van de toon een indruk te krijgen van de toestand
van het onderliggende weefsel.
Hart vergroot, hoe ontplooien de longen zich tijdens de
ademhaling?
Kloppen met vingers op de vingers van de andere hand,
die tegen de huid van de patiënt wordt gedrukt.
-Zo is het verschil tussen lucht houdende organen en
massieve organen goed vast te stellen
Normaal longweefsel klinkt sonoor alsof je op een gitaar klopt, een
demping over de longen kan wijzen op vochtophoping of tumoren
Leverweefsel en blaas hebben door ontbreken van lucht een matte
percussie, alsof je op een lap vlees klopt.
Auscultatie Luisteren met een stethoscoop (kan ook met het oor direct op
(Luisteren) de huid) naar geluiden die door het lichaam geproduceerd
worden.
Welke tonen produceert het hart, hoe actief zijn de
darmen, hoe stroomt de lucht door de longen tijdens
het ademen?
Over de longen is normaal (vesiculair) ademgeruis te horen bij in- en
uitademen
Afwijkende geluiden zijn onder andere rochi (=rochelende geluiden),
wheezes (=fluittonen) en crepitaties (=knisperen als belletjes in een glas
frisdrank)
Op de buik is normaalgesproken iets van peristaltiek (=maag-
darmbewegingen) te horen, bij peritonitis (=buikvliesontsteking) is er een
stille buik
Gastro-enteritis (=voedselvergiftiging) gaat gepaard met heel veel
peristaltiek, omdat het lichaam de verwekker probeert uit te scheiden
Bij mechanische ileus (=darmafsluiting) kunnen er gootsteengeluiden
gehoord worden
Laboratoriumonderzoek Weefsels en vloeistoffen (bijv. bloed, speeksel, urine of sperma)
kunnen worden onderzocht.
Samenstelling van bloedcellen, bacteriën in speeksel die
een ontsteking kunnen veroorzaken, welke stoffen in de
urine.
Röntgenstraling (X- Door röntgenstraling opnamen te maken van de botten,
straling) absorberen de kalkhoudende botten de straling niet in
tegenstelling tot de omringende zachtere weefsels, waardoor
de botten wit oplichten.
Soort skeletportret
, H1 TERREINVERKENNING
Soms vergeleken met de gezonde kant
Computertomografie Hierbij wordt ook röntgenstraling toegepast. Hierbij kunnen
(CT-scan) zachtere weefsels zichtbaar worden gemaakt, waarbij de
computer de verschillen in de mate waarin weefsel de straling
absorberen er een foto van kan maken.
Doorsnede van het totale lichaamsdeel gemaakt, hierop
zijn meeste weefsels herkenbaar.
Kan bij vermoeden van ontstekingen in het abdomen (de buik)
worden aangevraagd
Wordt vaak bij neurologische uitval, epilepsie of hoofdpijn met
braken gemaakt.
Angiografie Met een contrastvloeistof in de bloedbaan kunnen de
hartholten en bloedvaten d.m.v. röntgenfoto’s zichtbaar
worden gemaakt. Zo ontstaat een angiogram.
Afwijkingen in het hart en bloedvaten opsporen.
Magnetic resonance 1. Persoon wordt in de tunnel geschoven
imaging (MRI) 2. Tunnel bevat een zeer sterke magneet
3. Door de sterke magneet worden waterstofatoomkernen
in het lichaam gemagnetiseerd
4. De kernen gaan zich nu als minimagneetjes gedragen en
draaien ten opzichte van de grote magneet (in de MRI)
in een bepaalde richting.
5. Tegelijkertijd wordt vanuit de MRI-tunnel radiogolven
uitgezonden
6. Hierdoor gaan de kernen meetrillen (=resoneren)
7. De radiogolven van de MRI-tunnel stoppen
8. De kernen geven de trillings-energie van de radiogolven
af als signalen
9. De computer rekent deze signalen om in doorsneden
die bepaalde eigenschappen van structuren en weefsel
weergeven.
10. Lucht en weefsels die weinig of geen water bevatten
(bijv. botweefsel) geven een signaal af en zijn op de
MRI-scan zwart te zien.
Soms vergeleken met de gezonde kant
Wordt vaak bij neurologische uitval, epilepsie of hoofdpijn met
