Interventies bij gedrags- en opvoedingsproblemen
Hoorcollege 1
Ambulante Zorg
1. doelgroepen en verschijningsvormen
2. preventie en interventie
3. aannames en modellen
4. gebruik
1. Doelgroepen en verschijningsvormen
- voorlichting, advisering, training en therapie
- individueel of groepsgewijs
- vrijwillig of gedwongen
- in de thuissituatie of in de gespecialiseerde settings
- van licht tot sensitief
- ondersteuning van kind en of opvoeder en of gezin ter preventie van of interventie
bij lichte tot ernstige gedrags- en opvoedingsproblemen
Ondersteuning van ouders gericht op:
- versterken pedagogische competenties/ opvoedvaardigheden zodat draagkracht toeneemt
- Problemen bij het opvoeden en opgroeien tijdig signaleren en praktische hulp of morele en
sociale steun aanbieden
- Het sociale netwerk rondom kind en gezin versterken en een positief ondersteunend
opvoedklimaat bevorderen
,Dia Opmerkingen (5)
‘’Opvoedingsondersteuning is het ondersteunen van ouders bij de opvoeding om een
optimale ontwikkeling van kinderen te bevorderen. Het omvat alle soorten ondersteuning
van ouders met een opvoedvraag of opvoedprobleem. Van het stimuleren en ondersteunen
van de normale ontwikkeling van jeugd, anticiperende voorlichting, het bevestigen van
ouders in hun opvoed aanpak en het beantwoorden van eenvoudige opvoedvragen tot een
intensieve oudertraining voor ouders met een complexere hulpvraag.
Opvoedingsondersteuning richt zich op ouders vanaf de zwangerschapsperiode tot het
moment dat het kind 23 jaar is.”
Bron:http://www.regionaalkompas.nl/zuid-holland-west/thema-
s/opvoedingsondersteuning/wat-is-opvoedingsondersteuning/
“…het begeleiden van ouders in hun rol van opvoeder. … waarbij de ouder en het ouderschap
de centrale elementen vormen.“
Bron: Bakker, 2005, p. 135
2. Preventie
Een van de uitgangspunten van de nieuwe jeugdwet (2015) is:
- ‘’Preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden van
jeugdigen en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk’’ (https://www.movisie.nl/artikel/transitie-
jeugdzorg-overzicht)
Representatief onderzoek onder wethouders en gemeentelijke directeuren ( n=107)
- ‘’Zestig procent wil besparen via meer preventieve jeugdzorg, zodat minder kinderen
afhankelijk zijn van dure, speciale zorg.’’
Dia Opmerkingen
Uit een enquête van RadarAdvies en Seinpost onder 107 wethouders en gemeentelijke directeuren
blijkt dat de meeste van hen geen zicht hebben op de huidige kosten van de jeugdzorg, en hoeveel
geld hun gemeente er straks voor krijgt. Iedereen realiseert zich dat kostenbesparingen nodig zijn.
Zestig procent wil besparen via meer preventieve jeugdzorg, zodat minder kinderen afhankelijk zijn
van dure, specialistische zorg.
De nieuwe Jeugdwet kent 5 uitgangspunten:
- Preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden van jeugdigen
en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk;
- De-medicaliseren, ontzorgen en normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te
versterken in gezinnen, wijken, scholen en in voorzieningen als kinderopvang en
peuterspeelzalen;
- Eerder de juiste hulp op maat te bieden om jeugdigen en gezinnen zo snel mogelijk, zo
dichtbij mogelijk en zo effectief mogelijk hulp te bieden met aandacht voor de
(kosten)effectiviteit van de geboden hulp;
- Integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur;
- Meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden door vermindering van regeldruk
Speerpunten bijv.: voorkomen van schooluitval, voorkomen van crimineel gedrag, voorkomen van
opvoedingsproblemen
,Begripsbepaling preventie
→ “Preventie richt zich op het voorkomen van het ontstaan van problemen, het in goede banen
leiden van beginnende problematiek en het voorkomen dat problemen weer terugkeren. In het
laatste geval wordt een preventieve interventie ingezet om te voorkomen dat een jongere weer
terugvalt in zijn of haar problematiek en weer aanspraak moet maken op een jeugdhulptraject.” (NJI,
2021, p. 4)
→ “Prevention is by definition proactive. A central goal of prevention is to act now as a safeguard
against future consequences and to encourage a positive tomorrow.” (Ferrer-Wreder et al., 2004,
p. 2)
- Universele preventie: richt zich op alle jeugdigen en hun opvoeders, bijvoorbeeld een
lesprogramma voor het aanleren van sociale, emotionele en morele kerncompetenties
- Selectieve preventie: richt zich op groepen jeugdigen en opvoeders met een verhoogd risico
op problemen, bijvoorbeeld een online groepscursus voor jongeren met een ouder die
psychische of verslavingsproblemen heeft.
- Geïndiceerde preventie: richt zich op individuele jeugdigen en opvoeders met een verhoogd
risico op problemen en jeugdigen en opvoeders met een beginnend probleem, bijvoorbeeld
een cognitief-gedragstherapeutische interventie voor kinderen en jongeren met een
negatief zelfbeeld
Toename aan graad van specificiteit van de preventie maatregelen
Dia Opmerkingen (8)
Bron NJI 2021, p 4
universele preventie
Gericht op complete (sub)populatie van jongeren zoals schoolgaande kinderen en zwangere
vrouwen
- baten wegen op tegen kosten en risico’s voor deelnemers
- Voordeel: geen stigmatisering
selectieve preventie
- Gerichte op mensen met verhoogd risico op ziektes of risico's in opvoedings- of
ontwikkelingsproces
→ werkt stigmatisering in hand, immers een verhoogd risico betekent niet
noodzakelijkerwijs dat er problemen ontstaan of op komst zijn
→ Maken gebruik van risicoprofielen en richten zich op demografisch of geografisch
afgebakende groepen
→ Door afname van risico op ‘ziekte’ zijn baten en kosten in balans
Preventie op indicatie
- manifeste risicofactoren/-kenmerken en eerste signalen van probleemgedrag of afwijkingen
- Dit maakt groep bijzonder kwetsbaar voor ontwikkeling van problemen in toekomst
- Deelnemers worden geselecteerd met behulp van screeningsprogramma’s
- Gericht op terugdringen en indammen van problemen zodat deze zich niet tot een
daadwerkelijke stoornis kunnen ontwikkelen
- Zijn kostenintensief
- als programma gericht is op preventie van probleemgedrag dan hebben deelnemers vaak al
enige vorm van contact gehad met jeugdzorg- of justitie stelsel
, Werkt preventie?
- Preventie kan effectief zijn in het verminderen van opvoed- en opgroeiproblemen
- Kosteneffectiviteit: aanwijzingen dat het investeren in preventie kan lonen zowel vanuit het
perspectief van de jeugdzorg en de samenleving als geheel. Vooral preventie gericht op
vroeg ingrijpen.
- Kleine effecten van preventieve interventies, maar doordat deze interventies vaak weinig
intensief en goedkoop zijn en een groot en langdurig bereik hebben, kan het juist
interessant zijn om hierin te investeren.
- Preventieve interventies hebben regelmatig een domein overstijgend effect en leveren ze
daarmee ook kostenbesparingen over meerdere domeinen.
- In NL nog weinig onderzoek naar (kosten)effectiviteit en aantal bewezen effectieve
jeugdinterventies gericht op preventie is in Nederland beperkt.
Wat zijn werkzame principes?
- Oorzaken beperkte (kosten)effectiviteit: interventies bestaan uit losse projecten, richten op
een klein onderdeel van de leefwereld van de doelgroep.
- Een doelgerichte, integrale, gecoördineerde en langdurige aanpak vergroot de impact van
preventie.
- Een preventieve aanpak werkt het beste wanneer gebruik wordt gemaakt van een
combinatie van interventies die zich richten op meerdere risico- en beschermende factoren
en wanneer er sprake is van een sterke samenwerking tussen partijen in verschillende
domeinen.
- Daarnaast vraagt een preventieve aanpak om de inzet van bewezen effectieve interventies
en het gebruik van data- en sturingsinformatie om de ontwikkeling van de doelgroep te
monitoren.
dia opmerking (10)
Bron: Nji, 2021 p-16-17
“Vooral preventie gericht op vroeg ingrijpen laat in de internationale context een positief effect zien
op kosteneffectiviteit. (…) Tevens hebben preventieve interventies regelmatig een domein
overstijgend effect en leveren ze daarmee ook kostenbesparingen over meerdere domeinen. Over de
effectiviteit van preventieve jeugdinterventies en -programma’s binnen de Nederlandse context is
minder bekend. (…) Wel laten deze onderzoeken, net als veel buitenlandse studies, vaak geringe
effectgroottes zien. Een belangrijke reden daarvoor is dat veel van deze interventies uit losse
projecten bestaan die zich richten op een klein onderdeel van de leefwereld van de doelgroep. Uit
literatuur is bekend dat een doelgerichte, integrale, gecoördineerde en langdurige aanpak de impact
van preventie vergroot. Een preventieve aanpak werkt het beste wanneer gebruik wordt gemaakt
van een combinatie van interventies die zich richten op meerdere risico- en beschermende factoren
en wanneer er sprake is van een sterke samenwerking tussen partijen in verschillende domeinen.
Daarnaast vraagt een preventieve aanpak om de inzet van bewezen effectieve interventies en het
gebruik van data- en sturingsinformatie om de ontwikkeling van de doelgroep te monitoren.”
Knelpunten bij preventie
