Samenvatting van de colleges van het deel embryologie binnen het vak regulering van vorm en functie van dieren. Tijdens het eerste jaar van de bachelor Biomedische Wetenschappen bij de UvA
Embryologie = van generatie op generatie waarborgt het proces van ontwikkeling
van een cel honderden verschillende typen van cellen kan vormen (differentiatie),
op een verbazingwekkende wijze geordend (morfogenese / patroon vorming)
vormend het bouwplan.
Elementen bouwplan
• Bilaterale symmetrie
o Soort van spiegelbeeld in verticale as
• Polariteit
o Hebben een kop en een staart gedeelte
• Kiembladen
• Lichaamsholten
o Hart, buik en twee longholten
• Segmentatie
o Wervelkolom
• Chorda
• Kieuwbogen
Elk vertebraat embryo bezit deze elementen die per soort op een andere wijze tot
ontwikkeling zal komen.
Prenetale ontwikkeling is de ontwikkeling voor de geboorte. Op te delen in twee
periodes; embryonale periode (tot week 8) en de foetale periode ( week 8 tot 38)
In embryonale periode komen organen op de juiste plek te liggen en wordt alles
aangemaakt. In week 4 tot 8 vind organogenese plaats, namelijk de ontwikkeling
van de organen. In foetale periode vind alleen rijping plaats.
Resultaat bevruchting
• Herstel van diploïde cel
• Bepaling van geslacht; XX of XY
• Initiatie van de ontwikkeling
Klievingsdelingen
• Zygote → 2 cellig → 4 cellig → 8 cellig → Morula → blastocyst → hatching
• Zygote is bevruchte eicel
• Als je meerdere cellen hebt, vind er ook communicatie plaats
• De delende cellen nemen niet toe in grootte, dus omvang blijft constant
• Bij 16 of 32 cellige ontstaat de Morula
• Uiteindelijk ontstaat er ook een holte tussen de cellen. Uiteindelijk kom je dan
bij de blastocyste.
• Hoeft niet altijd in deze reeks te blijven, want sommige cellen kunnen al in
apoptose gaan waardoor de getallen anders worden.
• Uiteindelijk breekt het uit zijn vlies (zona pellucida): Hatching
De klievingsdelingen vinden plaats in de eileider. En wordt dan getransporteerd
naar de baarmoeder.
Bij de klievingsdelingen is er een andere celcyclus. De G1 en de G2 fase worden
namelijk overgeslagen. De S fase wordt wel doorlopen. De cyclus wordt hierdoor
ook sneller doorlopen.
,Binnen de blastocyst vind eerste specialisaties plaats.
• Embryoblast; zijn de rode cellen die zicht
uiteindelijk ontwikkelen tot het embryo.
• Trofoblast; buitenste cellen, worden delen van de
baarmoeder. Deze helpen bij de ontwikkeling van
het embryo en nemen niet deel aan de
ontwikkeling van het embryonale lichaam zelf.
• Blastulaholte
• Cella pellucida; laag om de cellen heen
o Moet hierdoor heen breken voordat het
zich kan innestelen.
De transcriptiefactor Oct4 identificeert jonge gedifferentieerde cellen in het vroege
embryo.
Tijdens innesteling ontwikkeld de embryoblast zich tot twee soorten cellen. De
epiblast en de hypoblast.
Endometrium = de baarmoederwand / baarmoederslijmvlies.
Het deel dat tegen de wand aan ligt (epiblast) wordt de rugzijde.
Tegenovergestelde deel wordt de buikzijde.
2-lagige kiemschijf
• Eerste fase
o Embryoblast is meer in de endometrium
gaan zitten
• Tweede fase
o Trofoblast is opgedeeld
▪ Syncytiotrofoblast
• Hierbij zijn de celmembranen
nog niet volledig ontwikkeld. Zorgt ervoor dat het een
plekje krijgt in het endometrium.
Celdeling is invasief. Op een
gegeven moment omvangt het
bloedvaten waardoor het al in
contact komt met de moeder
▪ Cytotrofoblast
o Amnionholte; waar vruchtwater in terecht
komt.
• Derde fase
o Hypoblastcellen vormen binnenbekleding
van de blastulaholte. Wordt dan de
dooierzak
o Nidatie is voltooid. Hij is helemaal binnen
het epitheel van de baarmoeder terecht
gekomen.
2
, o Sluitplug = soort litteken waar de slijmlaag
weer is gesloten
• Vierde fase
o Waar dooierzak en amnionholte elkaar
raken, liggen twee lagen cellen.
Gastrulatie
• De 2 lagige kiemschijf wordt 3 lagig door de vorming van 3 boven elkaar
liggende kiembladen
o Ectoderm (blauw)
▪ Cellen die hieruit ontstaan zullen bijdragen aan de cellen die wij
in contact stellen met de buitenwereld
▪ Zenuwstelsel, Epidermis
o Mesoderm (rood)
▪ Ligt tussen de andere twee bladen
▪ Skelet, Bindweefsel, Hart en vaatstelsel, Urogenitaal systeem
o Endoderm (geel)
▪ Vormt uiteindelijk een soort buisvormige structuur die binnen in
het lichaam loopt.
▪ Epitheel van spijsverteringsklieren, maagdarmkanaal en
luchtwegen.
• Alle drie de kiembladen ontstaan uit de epiblast
• Dit houdt in dat de hypoblastlaag door een nieuwe laag cellen wordt
vervangen
• Gastrulatie vangt aan tijdens het einde van de tweede week van de
humane embryonale ontwikkeling en duurt tot het einde ban de vierde
week.
• Ronde kiemschijf wordt een ovale kiemschijf doordat cellen aan de uiteinden
versneld gaan delen.
• De meer centraal gelegen delende epiblastcellen duwen elkaar naar de
caudale regio van de kiemschijf
• Hierdoor ontstaat er op deze plek een opeenhoping van epitheelcellen; de
primitiefstreek. Primitiefstreek en kiemschild vergroten zich naar caudaal.
• Epiblastcellen in de primitiefstreep verbreken hun epitheliale verband en
verplaatsen zich richting de hypoblast en verlaten de epiblast. Dus hypoblast
wordt vervangen door de epiblasten
• Hierdoor ontstaat de primitieve groeve
• Craniaal gaan de beide wallen van de primitieve groeve in elkaar over en
vormen een zogenaamde primitieve knoop (=knoop van Hensen)
• Primitief knoop = meest craniale deel van de primitieve groeve
Epitheliomesenchymale transitie (EMT) van epitheelcellen naar een mesenchym cel
Mesenchym is losmazig pluripotent embryonaal bindweefsel, dat afkomstig kan zijn
van alle drie de kiembladen.
Die primitieve streep vormt de caudale zijde. ‘
Er zijn uitzonderingen op de bilaterale symmetrie
• Hart, maag, darmen, long, lever, bloedstelsel
Terminologie
• Situs solitus
3
, o Normale links rechts asymmetrie van de organen
• Situs inversus
o Het spiegelbeeld van de normale asymmetrie
• Situs ambiguous
o Onvolledige situs inversus
• Isomerie
o Het uitblijven van lateraliteit waardoor structuren kenmerkend voor de
ene kant van het lichaam in spiegelbeeld aan de andere kant
voorkomen.
Gastrulatieproducten
• Uit epiblast ontstaat
o Extra-embryobaal mesoderm (EEM)
▪ Komt buiten embryo te liggen, draagt bij aan ondersteuning
o Endoderm
o Intra-embryonale mesoderm (IEM)
o Het deel van de epiblast wat na de gastrulatie overblijft vormt het
ectoderm.
Navelring = overgang van embryonaal naar extra-
embryonaal (buiten het embryo)
Het EEM breidt zich uit buiten de kiemschijf, tussen
de cytotrofoblast aan de ene zijde en het
dooierzakepithel en het amnionepitheel aan de
andere zijde.
In het EEM ontstaan holtes, extra-embryonaal
coeloom, welke samengaan tot één holte;
de chorionholte.
Hechtsteel = aan de basis
van de primitief streep wordt het EEM compacter.
Hierin ontwikkelen zich de umbilicale vaten (verbinden embryo met
de placenta, ook wel navelstreng vaten)
Vruchtvliezen
• Somatisch EEM en het amnionepitheel worden samen het amnionvlies
genoemd
• Somatisch EEM, cytotrofoblast en syncytiotrofoblast vromen samen het
chorionvlies
• Het chorionvlies en het amnionvlies vormen samen de twee vruchtvliezen
Placentavlokken : omvangen het embryo en bestaan uit embryonaal weefsel. Kern
bestaat uit EEM
Endoderm
Endodermcellen dringen zich tussen de hypoblasten en verdringen de hypoblasten
binnen de navelring
Buiten de navelring, als bekleding van de dooierzak, blijft hypoblast aanwezig.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lucavaneick. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
