Beknopte samenvatting van het vak Internationaal recht van het boek van Nollkaemper. Alle leerdoelen zijn opgesomd. Daarnaast wordt de verplichte jurisprudentie besproken. Dit vak heb ik in 1x gehaald met het cijfer 8!! Het is van belang dat je de samenvatting doorleest, de begrippen kent en goed d...
Rechtswetenschappen
Internationaal recht
Open Universiteit
RS1112
Samenvatting Internationaal recht
Kern van het internationaal publiekrecht van André Nollkaemper (Boom
Juridisch 2019, achtste druk)
Gemaakt door: M.L. Kole
Jaar: 2022
,Module 1: Aard en bronnen internationaal recht
Leerdoelen
Na bestudering van module 1:
• Begrijpt u de historische ontwikkeling van het internationaal recht;
• Heeft u begrip en kennis van de concepten soevereiniteit, soevereine gelijkheid en het verbod
van interventie en kunt u deze begrippen identificeren als de kernconcepten van het
internationaal recht;
• Kunt u de basisprincipes van het internationaalrechtelijke stelsel herkennen en identificeren.
Youlearn en hoofdstukken 1, 2, 5 en 13 van Nollkaemper:
Het internationaal recht is een omvangrijk rechtsgebied. Het is niet alleen wereldwijd van toepassing,
maar ook door de veelheid aan onderwerpen. Het internationaal publiekrecht regelt de uitoefening
van publiek gezag in de internationale gemeenschap. Het kent bevoegdheden toe aan entiteiten die
publiek gezag uitoefenen en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
Het internationaal recht omvat veel onderwerpen, omdat veel vraagstukken een internationale
component hebben. Het is daarom van belang dat staten onderling afspraken met elkaar maken en
regels opstellen over hoe een bepaald vraagstuk aangepakt dient te worden en waar zij zich aan dienen
te houden. Uitstoot van koolstofdioxide in de VS draagt bij aan de klimaatverandering met wereldwijde
gevolgen en Gewapende conflicten in het Midden-Oosten leiden tot grote hoeveelheden vluchtelingen
in Europa.
Staten sluiten overeenkomsten met elkaar waarin regels te vinden zijn over hoe met een bepaald
onderwerp omgegaan dient te worden en welke verplichtingen er zijn.
Het stelsel van internationaal recht= ontwikkeld op het moment dat onafhankelijke en soevereine
staten ontstonden. Het Verdrag van Westfalen in 1648 wordt gezien als het beginpunt van het
internationaal recht. Dit Verdrag maakte een einde aan de 30-jarige en 80-jarige oorlog. Er werd
namelijk afgesproken om het beginsel van territoriale integriteit te respecteren. Er ontstond een
systeem van soevereine staten die rechtsbetrekkingen met elkaar aangingen. Het stelsel is in de loop
van de jaren veranderd en uitgebreid. Een van de nieuwe, onafhankelijke staten die bij de Vrede van
Westfalen werd erkend, was e Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de voorloper van wat nu
het Koninkrijk der Nederlanden is.
Het is minder eurocentrisch en er zijn andere actoren bijgekomen die een belangrijke rol spelen en
internationaal recht gaat niet meer alleen om de rechten van de staten, maar ook om de rechten van
individuen. Het idee dat een staat soeverein is en baas is binnen haar eigen grenzen is terug te vinden
in artikel 2 lid 4 VN-Verdrag.
De structuur van de internationale rechtsorde= fundamenteel verschillen dan die van de nationale
rechtsstelsels. Het internationaal recht heeft geen centraal wetgevend orgaan. Er is geen
internationale politie, leger of rechter om de orde te handhaven en sancties op te leggen. Een regel
van nationaal recht heeft geen juridische betekening in de internationale rechtsorde.
,Er is dus een formele scheiding tussen de internationale en de nationale rechtsorde. Die scheiding
betekent ook dat internationaal recht niet zelf kan bepalen welke rechtsgevolgen het heeft in de
nationale rechtsorde. De rechtsgevolgen van internationaal recht in de nationale rechtsorde worden
uitsluitend bepaald door nationaal recht. Er moeten echter wel 3 kanttekeningen worden geplaatst.
1. Modern internationaal recht heeft in belangrijke mate betrekking op de rechtspositie van
natuurlijke personen vooral in de vorm van mensenrechten.;
2. Het internationaal recht heeft steeds meer betrekking op onderwerpen die ook door nationaal
recht worden gereguleerd;
3. Steeds meer staten hebben hun nationale rechtsorde opengesteld voor de toepassing van
internationaal recht.
Het internationaal rechtssysteem wordt beschouwd als een systeem dat is gebouwd op, en afhankelijk
is van, de instemming van staten. Zowel de handhaving als de beoordeling van de regels zijn afhankelijk
van de instemming van de betrokken staten. Staten profiteren van de beginselen van soevereine
gelijkheid tussen hen en het recht op non-interventie in hun interne aangelegenheden.
Zoals elk rechtssysteem kent de internationale rechtsorde haar eigen rechtssubjecten. Dit zijn de
personen of entiteiten die de bekwaamheid bezitten om deel te nemen aan het rechtsverkeer in de
internationale rechtsorde. Personen kunnen worden aangeduid als internationaal rechtssubject indien
ze de juridische bekwaamheid hebben. Zij kan
- Internationale rechtshandelingen verrichten zoals het sluiten van verdragen;
- Internationale rechten bezitten;
- Rechten op internationaal niveau afdwingen bijvoorbeeld in een procedure voor een
internationaal tribunaal;
- Internationale verplichtingen hebben;
- Op internationaal niveau aansprakelijk worden gesteld voor schending van op hem rustende
verplichtingen.
Staten zijn de belangrijkste rechtssubjecten in het internationaal publiekrecht.
Voor Nederland is het internationaal recht van bijzondere betekenis. Als kleine, internationale
georiënteerde en politiek relatief machteloze staat heeft Nederland er groot belang bij dat het
handelen van andere staten wordt geleid door internationaal recht en niet uitsluitend door macht.
Nederland is lid van vele internationale organisaties en speelt een actieve rol bij de ontwikkeling en
naleving van internationaal recht, bijvoorbeeld bij de bescherming van de mensenrechten.
De bronnen van het internationaal recht staat vermeld in artikel 38 Statuur IGH.
- Internationale verdragen;
- Gewoonterecht;
- Algemene rechtsbeginselen;
- Rechterlijke beslissingen;
- Opvattingen van de meest bevoegde schrijvers der verschillende naties.
Formele bronnen (de bron probeert bindende wetgeving te creëren/definiëren) internationaal recht
zijn, verdragen, gewoonterecht en de algemene rechtsbeginselen. De bronnen bestaan naast elkaar.
Geen sprake van hiërarchie. Indien er sprake is van een conflict tussen deze rechtsbronnen dient er
eerst gekeken te worden of de rechtsbron zelf een regel bevat om het conflict op te lossen (art. 103
, VN-Verdrag). Indien dat niet het geval is kunnen conflicten worden opgelost aan de hand van een
aantal algemene conflictregels.
Lex posteriori = een latere verdragsregel gaat voor een eerdere regel van gewoonterecht.
Lex specialis = bijzondere regel gaat voor een algemene regel
Indien deze onvoldoende antwoord bieden, zullen regels van gewoonterecht en algemene
rechtsbeginselen worden toegepast. Tot slot kent het internationaal recht een beperkte categorie
regels die als zo fundamenteel worden beschouwd, dat zij voorrang hebben boven enige andere regel.
Deze regels worden aangeduid als dwingend recht of jus cogens (art. 53 VN-Verdrag).
Materiele bronnen (de bron streeft ernaar de inhoud en reikwijdte ervan te definiëren) internationaal
recht zijn, rechterlijke beslissingen en opvattingen van de meest bevoegde schrijvers der verschillende
naties
Soft-law normen = belangrijke resoluties van de Algemene Vergadering van de VN en resoluties van
technische/deskundige instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie of het Milieuprogramma
van de VN niet bindend, maar kunnen soms worden beschouwd als overtuigend. Hoezeer soft-law van
belang kunnen zijn, dienen zij niet als recht te worden beschouwd, omdat de regels niet uit een
rechtsbron voortvloeien.
Verdragen= overeenkomsten die op grond van internationaal recht verbindend zijn tussen de partijen
en die door het internationaal publiekrecht worden beheerst. Verdragen worden meestal gesloten in
schriftelijke vorm, maar zij kunnen ook mondeling worden gesloten. De juridische binding van
verdragen vloeit voort uit de wilsovereenstemming tussen twee of meer staten om een door het
internationaal recht beheerste rechtspositie in het leven te roepen. Verdragen kunnen bepalingen
bevatten die ook als gewoonterechtelijke regels bestaan. Zo zijn de fundamentele regels inzake het
gebruik van geweld en de rechten van de mens zowel in gewoonterecht als in verdragenrecht vervat.
Gewoonterecht = ontstaat uit een opeenvolging van elkaar ondersteunende gedragingen van staten
de door actief aan een praktijk deel te nemen dan wel deze te dulden, deze praktijk zodanig
aanvaarden dat erop mag worden vertrouwd dat zij zich ook in de toekomst in overeenstemming met
die praktijk zullen gedragen. Wordt gevormd door staten. Gewoonterecht komt tot stand als
- Er sprake is van een algemene praktijk;
- Er sprake is van een rechtsovertuiging.
Algemene rechtsbeginselen = behoren tot het schaarste objectieve en algemene recht in de
internationale rechtsorde. Er kunnen vier algemene rechtsbeginselen worden onderscheiden.
- Beginselen die inherent kunnen worden geacht aan het concept recht. Zij bestaan in elk
rechtssysteem, omdat recht niet zonder deze beginselen kan functioneren. Voorbeelden zijn,
goede trouw, billijkheid en het beginsel dat elke schending van een rechtsplicht leidt tot
aansprakelijkheid;
- Beginselen die worden ontleend aan algemene concepties van rechtvaardigheid of menselijkheid.
Dit type rechtsbeginselen komt vooral voor in het internationaal strafrecht;
- Beginselen die gemeenschappelijk zijn aan nationale rechtssystemen en die als het ware worden
overgeplaatst naar de internationale rechtsorde. Dit kan niet zomaar;
- Algemene beginselen van het internationaal recht. Hiermee wordt gedoeld op fundamentele
beginselen. Er bestaat een zekere overlap tussen deze categorie en het gewoonterecht.
Rechterlijke beslissingen = tribunalen beslissen een concreet geschil en hun uitspraken zijn in beginsel
slechts verbindend voor de partijen bij dat geschil. Voor de partijen bij een geschil ten aanzien waarvan
een tribunaal een verplichting formuleert, kan een uitspraak een bron van internationale
verplichtingen zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marloeskole. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
