Norm: concrete gedragsregel of handelingsvoorschrift, aanwijzingen en criteria
voor ons handelen. Voorbeeld: wetboek, universele verklaring van de rechten
van de mens. Geeft uiting aan waarde
Waarde: belangrijke nastrevenswaardige eigenschappen, ervaringen of
principes.
Moraal: geheel van morele normen en waarden dat door een individu of binnen
een groep, instelling of cultuur als een belangrijke richtlijn voor het eigen
handelen wordt beschouwd.
Ethiek: wetenschappelijke discipline die systematisch reflecteert op de moraal.
Verschillende moralen
- Persoonssfeer
o Relationele normen
o Norm: je mag vrienden niet laten vallen
o Waarden: betrouwbaarheid, loyaliteit en eerlijkheid
o Toepassingsbereik: individuele sfeer
- Professioneel
o Professionele normen (beroepscode)
o Norm: je moet proefdieren goed huisvesten
o Waarde: respect voor eigenwaarde van dieren
o Toepassingsbereik: iets groter namelijk uitwisselbaar tussen de
verschillende professionals.
- Bedrijf
o Bedrijfsnormen
o Norm: doen alleen zaken met gecertificeerde leveranciers
o Waarde: eerlijkheid
o Toepassingsbereik: de mensen binnen organisatie
- Publiek
o Publieke normen: de wet + gewoonten
o Norm: niet discrimineren
o Waarde: gelijkheid
o Toepassingsbereik: alle burgers, inwoners.
Moraal is dynamisch en voortdurend in ontwikkeling.
Oorzaken morele problemen
- Botsende normen
- Verschuivende waarden
- Idealen (onverwezelijkt)
- Nieuwe kennis of feiten
Moreel probleem als jouw beslissing gevolgen heeft voor de rechten, belangen of
wensen van de ander. Anderen zijn iedereen die gevolgen ondervindt van de
genomen beslissing. Dus indirect betrokken.
Moreel oordeel weeg je moreel probleem af tegen moreel verwerpelijk.
,Consequentialisme
- Handeling is goed als de gevolgen ervan goed zijn. ‘Het grootst mogelijke
overwicht van goede over kwade gevolgen voor zoveel mogelijk mensen’.
- Kosten-baten analyse van het consequentialisme in het algemeen: een
handeling is goed als de kosten lager zijn dan de baten.
- Utilisme: goed gevolg is een gevolg in termen van nut (de eerste waarde)
o Jeremy Bentham : hedonistische utilisme. ‘’ de natuur heeft de
mensheid onder het bestuur gezet van twee soevereine meesters:
pijn en genot.’ Geluk = aanwezigheid van genot en afwezigheid van
pijn
o Pluralistisch utilisme; nut in termen van het grootst samengestelde
goed. Optelling van verschillende intrinsieke waarden
o Preferentie utilisme; een handeling is goed als de wensen van de
mensen die de handeling ondergaan, zijn vervuld
Deontologie
- Immanuel Kant
- Op zoek naar de maxime: de kern/aarde (intentie) van de handeling
o Handeling is goed als de aard van de handeling goed is
- Maxime is goed als elk rationeel wezen zou kunnen willen dat het een
universele wet zou zijn: de categorische imperatief
1. Handel alleen volgens die maxime (die regel) waarvan je zou kunnen
willen dat deze tot universele wet wordt gemaakt
2. Behandel ieder mens nooit louter als middel, maar altijd ook als doel
op zich; m.a.w. als een autonoom moreel wezen. Is dus niet altijd zo.
Deugdethiek (groeien naar een goed mens)
- Aristoteles
- Mensbeeld van Aristoteles: rationeel/wezen
- Niet: wat is het goede om te doen, maar: wat voor soort mens wil ik zijn.
- Ontwikkeling van ethische karakter
- Rolmodel voor ogen hebben en veel oefenen
- Ook wel ethiek van juiste midden genoemd. Excelleert in een houding die
hanteert tussen twee extremen om zo tot beste zelf te ontwikkelen.
- Deugd: karaktereigenschap die volgens Aristoteles essentieel is om een
goed mens te worden. Wijsheid, gematigdheid, moed, rechtvaardigheid.
o Ligt allemaal tussen twee extremen in
Normatief ethische theorieën; wat is het goede om te doen
- Consequentialisme
- Deontologie
- Deugdethiek (meer wat is het beste om te zijn)
2
, Hoorcollege 2 Eigenwaarde dieren
Integriteit van dieren: de heelheid en gaafheid van het dier in fysieke en
fysiologische zin, alsmede het vermogen om soort specifiek te functioneren en
dit vermogen te realiseren, zelfstandig en zonder intensieve hulp van de mens.
- Intrinsieke waarde: iets is belangrijk omwille van zichzelf
- Instrumentele waarde: iets is van belang als middel voor iets anders
Waarom dierproeven doen?
- Kennis vergroten
- Gezondheid mens en welzijn dier
- Geneesmiddelen testen
- Beschermen van het milieu
Waarom doen van dierproeven een moreel probleem?
- Dat hangt er maar helemaal van af of je een dier morele status geeft
- Is een dier van waarde omwille van zichzelf of voornamelijk vanwege zijn
instrumentele waarde?
- Gezondheid van dier
- Lijden/doden van dier
- Instrumenteel gebruik
- Schending van de integriteit
De wet en de 3V’s
- De wet is zoöcentrisch, pijnlijden telt dus mee voor morele afweging
- 3V’s altijd worden toegepast
o Vervanging: dierproef vervangen door een zonder dieren of andere
soort
o Verfijnen: zo min mogelijk ongerief
o Vermindering: zo laag mogelijk aantal om een significant resultaat
te behalen
- Andere wetten
o Gezondheids- en welzijnswet voor dieren
o Besluit biotechnologie
Twee belangrijke denkers over dierethiek en proefdieren zijn Peter Singer (utilist,
zoocentrist) en Tom Regan (deontoloog, biocentrist).
Hoe als mens wel omgaan met dieren?
- Meerdere antwoorden mogelijk is nog steeds actueel
- Met ieder dier hetzelfde, want dieren zijn in basis allemaal moreel relevant
(Taylor, egalitarist)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lucavaneick. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,83. Je zit daarna nergens aan vast.
