Samenvatting van hoofdstuk 1 en 3 uit het handboek diagnostiek in de leerlingbegeleiding, van Verschueren en Koomen. In hoofdstuk 1 staat de diagnostische procedure centraal. In hoofdstuk drie staan technisch lezen en spellen staan centraal. Zelf gemaakt en gebruikt voor het vak leer- en onderwijsp...
Handboek – diagnostiek in de leerlingenbegeleiding
Deel 1 – Diagnostische procedure
Hoofdstuk 1: Diagnostisch proces in het onderwijs: de rol van contextfactoren,
veranderbaarheid en positieve elementen.
1. Diagnostische vraagstellingen en procedures
1.1 Typen diagnostiek
Diagnostiek: proces/methoden/technieken
Doel diagnostiek: het beantwoorden van een vraag en het nemen van een
beslissing in dat kader -> gericht verzamelen van vereiste informatie, om
bijvoorbeeld een diagnose vast te stellen.
Prescriptieve modellen: welke stappen een diagnosticus achtereenvolgens
moet nemen.
1. Diagnostische vraagstellingen en procedures
Doelen of functies van diagnostiek volgens Rispens, Carlier en Schoorl (1990)
- Probleemoplossing -> hoe het probleem in elkaar zit, welke factoren een
rol spelen en wat geadviseerd wordt ter opheffing of vermindering van het
probleem. Dit treft vaak een brede, open probleemstelling, met een
complexe diagnostische procedure als gevolg, in tegenstelling tot de onder
genoemden.
- Plaatsing -> een plaatsingsbeslissing (kan niet afgewezen worden)
- Selectie -> de kans van slagen voor een bepaalde functie of opleiding
(kan afgewezen worden)
- Classificatie -> de categorie waartoe de cliënt behoort, vaak in termen
van een classificatiesysteem
- Evaluatie -> het effect van een bepaalde interventie
Diagnostische vraagstellingen, soortgelijke indeling als de hierboven genoemde
doelen:
- Onderkennend (komt overeen met classificatie, kunnen beschrijvend,
niveaubepalend of classificerend zijn) -> hoe is de werkhouding van het
kind (beschrijvend).
- Verklarend (komt overeen met probleemoplossing) -> houdt de reactie
van de leraar het passieve teruggetrokken gedrag van deze jongen in
stand?
- Indicerend (omvat probleemoplossing en plaatsing, gericht op plaatsing
of bijv. interventie) -> kan deze school voor speciaal basisonderwijs dit
kind het pedagogisch-didactisch aanbod bieden dat het nodig heeft?
- Verhelderende diagnostiek -> welke problemen beleven leraar en
ouders in de omgang met dit kind?
Verheldering vindt meestal aan het begin van het diagnostische proces plaats,
onderkenning gaat vaak vooraf aan verklaring en onderkenning en verklaring
vormen op hun beurt weer de voorbereiding voor indicering.
Daarnaast ook nog preventieve, begeleidingsgerichte en evaluatieve diagnostiek.
Evaluatiediagnostiek komt overeen met het effect van een bepaalde
interventie.
1.2 Eindproduct verschillende diagnostische vraagstellingen
Bij verhelderende diagnostiek (begin van diagnostisch proces) heeft het
diagnostisch handelen als resultaat: een ordening van de klachten die boven
komen en waarop hulpvragen worden gesteld. Bij een onderkennende
vraagstelling kan het eindproduct van het diagnostische proces verschillende
,uitspraken bevatten, gericht op beschrijvend, niveaubepalend of classificerend.
Bij preventieve diagnostiek komt een niveaubepaling terug, maar nu met als
doel het voortijdig signaleren van achterstanden, zodat het ontstaan van
problemen is te voorkomen door middel van extra ondersteuning binnen een
reguliere zetting ( Bij beperkte diagnostiek valt dit preventieve type buiten het
kader).
Het resultaat van verklarende diagnostiek is een samenhangend beeld waarin
één of meer condities met een bepaalde mate van waarschijnlijkheid als
verklaring voor het probleem gelden, dus een bijdrage geleverd aan het ontstaan
dan wel het in stand houden van het probleem. Bij een indicerende
vraagstelling omvat het eindproduct een uitspraak over empirisch (gebaseerd
op waarnemingen) of theoretisch onderbouwde aanbevelingen voor één of meer
mogelijke interventies. Bij begeleidingsgerichte diagnostiek is het
diagnostische proces gericht op een uitspraak over de specifieke pedagogische
behoefte of extra instructiebehoefte van een kind en dus op een specifieke
invulling van de begeleiding die nodig is.
Probleemoplossing (van boven naar onder)of te wel: diagnostische
vraagstellingstypen en (sub)doelen in chronologische volgorde:
1. Screening (1a. niveaubepaling)
2. Verheldering
3. Onderkenning (3a. probleembeschrijving – 3b. niveaubepaling – 3c.
classificatie)
4. Verklaring
5. Indicering (5a. plaatsing – 5b. selectie)
6. Begeleiding
7. Evaluatie
Zie tabel 1.1 blz. 19 voor stappen c.q. fasen in de diverse diagnostische
procedures.
2. Fasen en stappen in verschillende diagnostische procedures
Er zijn een aantal concrete voorstellen en richtlijnen voor diagnostische
procedures. Deze procedures zijn corresponderend met een brede, open
vraagstelling.
Procesmodel Regulatieve cyclus Diagnostische Handelingsgericht
diagnostiek Rispens Kievit en Tak (2002) cyclus De Bruyn et e diagnostiek
et al. (1990) al. (2003) Pameijer en Van
Beukering (2004)
1 Klachten Aanmelding Klachtanalyse Intakefase:
. Intake Intake Vraag aanmelder Informatie
Exploratie van het Screening Vraagstelling verzamelen
verhaal (probleemherkenni (verhelderend) Samenwerking
Hulpvraag ng) starten
2 Informatie uit Teamoverleg: Probleembeschrijve Strategiefase:
. verhaal Voorlopige nd Beschrijven
Patroonherkenning indicatiestelling Clustering Clusteren
(voorlopige (onderkennend) Keuze diagnostisch
probleemdefiniërin traject n.a.v.
g) vraagstellingen
3 Richtinggevende Gericht onderzoek Voorlopig Diagnostische
. hypothesen (optioneel) diagnostisch onderzoeks-
, Onderzoekshypothes Nadere precisering denkschema hypothesen
en van het probleem Diagnostische Onderzoeksfase
Operationalisering in Toetsing van hypothesen (optioneel)
variabelen hypothesen Onderzoeksmiddele Onderzoeks-
Toetsing n hypothesen
Toetsingscriteria Onderzoeksmiddel
Toetsing en
(verklarend) Toetsingscriteria
Toetsing
4 Afweging van de Integratie: Integratie Indiceringsfase
. hypothesen Opstellen van een Samenvattend Integratief beeld
Idiografische theorie theorie over het beeld
individuele geval
(meer definitieve
probleemdefiniërin
g)
5 Handelings- Interventiedoelen Indicatiestelling Indiceringsfase:
. alternatieven Inventarisatie (indicerend) Indicatiestelling:
Operationaliseren in handelings- doelen van
criteria mogelijkheden interventie en
Toetsing Afwegen keuze van
Afweging handelings- gewenste
alternatieven mogelijkheden aanbeveling
6 Specificatie Planning Adviseren Adviesfase:
. handelingsplan Informatieoverdrac
Handelingsvoorstel ht
Advies Overleg
Keuze advies
Afspraken
evaluatie
7 (Uitvoeren plan) Interventie:
. Uitvoeren
behandeling
Monitoring
Bijstellen
behandeling
8 Evaluatie Evaluatie:
. (hertoetsing) Postmeting
Follow up
Alle genoemde auteurs baseren zich enigszins op de empirische cyclus en
omvatten stappen waarin hypothesen geformuleerd en getoetst worden .
Verschillen tussen de procedures:
- De Bruyn et al. baseren hun hypothesen vooral op algemene
wetenschappelijke kennis (empirische en theoretische kennis), waardoor er
een sterke nadruk ligt op de deductieve fase (wetenschappelijke fase)
van de empirische cyclus (waarin eigen waarnemingen worden gebruikt)
- Rispens et al. kijken ook naar de beschikbare voorinformatie van het
probleem en vinden dat de hypothese gesteld moet worden op basis van
een combinatie van algemene kennis en informatie over het specifieke
geval. Hierin speelt dus de inductieve fase (waarnemingen) ook een
belangrijke rol.
- Aansluiting tussen diagnostiek en begeleiding: alle procedures bevatten
elementen die aansluiting betreffen en die verwijzen naar een cyclische
samenhang tussen beide, maar de mate waarin deze samenhang
aanwijsbaar in de procedure is verwerkt, verschilt. Ruijssenaars heeft de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper willekesikken70. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
