Leerdoelen geschiedenis hoofdstuk 1 Eerste Wereldoorlog.
Tussen 1914 en 1918 stond de wereld in brand. Vier jaar lang woedde er meedogenloze oorlog,
waarin tientallen miljoenen doden en gewonden vielen – soldaten van over de hele wereld, maar ook
burger. Nog nooit was op meerdere continenten tegelijk zo’n grote oorlog gevoerd, met zoveel
slachtoffers. De Eerste Wereldoorlog zorgde bovendien voor enorme veranderingen in de wereld.
Sommige landen vielen uiteen, andere ontstonden. In verschillende landen stortte de economie in en
waren er grote opstanden.in deze chaos ontstonden nieuwe ideeën over politiek en bestuur.
Sommige van deze ideeën zouden later in de 20 e eeuw nog voor veel ellende zorgen. In dit hoofdstuk
over de periode 1900-1930 leer je hoe de Eerste Wereldoorlog kon ontstaan, hoe hij verliep en welke
gevolgen hij had.
1.1 De moderne massasamenleving.
- Je kunt uitleggen wat kenmerkend is voor een moderne massasamenleving.
Een groot deel van de bevolking leeft in steden en dat mensen elkaar makkelijk kunnen
bereiken dankzij een goed ( gemotoriseerd ) transportsysteem en massamedia. Alle
ontwikkelingen hier bij elkaar leidden tot de moderne massasamenleving. Daarin leeft
een groot deel van de bevolking in steden, zijn mensen en goederen dankzij
gemotoriseerde vervoermiddelen snel en eenvoudig te verplaatsen en zijn mensen op
een eenvoudige manier te bereiken door middel van bijvoorbeeld films en radio-
uitzendingen.
- Je kunt beschrijven welke ontwikkeling de Europese industrie rond 1900 doormaakte.
Een toename van het gemotoriseerde verkeer ( vrachtauto’s autobussen en
personenauto’s.) Ondertussen gingen uitvinders in Amerika nog een stap verder: in 1903
steeg daar het eerste vliegtuig op. Het verplaatsen van mensen en vracht werd
eenvoudiger, maar ook het verspreiden van ideeën werd simpeler. Nadat voor het eerst
een radiosignaal was uitgezonden en ontvangen ( in 1985 ), ontwikkelde de radio zich
snel: al in de jaren 20 hadden veel mensen een radio in huis. Ook de film ( uitgevonden in
1896) is een voorbeeld van een nieuw massamedium: een middel om grote groepen met
een boodschap te bereiken. Ook rond 1900 kwam de introductie van de lopende band en
dat was van belang: de arbeiders bleven voortaan op één plek en konden zich
specialiseren in één kleine handeling. De elektrische lampen waren ook sinds 1882.
- Je kunt enkele belangrijke sociale en culturele veranderingen rond 1900 noemen.
Mensen kregen een nieuw soort vrijheid. Op het platteland en in kleine steden kenden
mensen elkaar van gezicht en hielden zij elkaar goed in de gaten. Maar in grote steden
gingen mensen op in de massa en konden zij gemakkelijker hun eigen gang gaan. Terwijl
feministen voor vrouwenkiesrecht streden, stonden steeds meer beroepen open voor
vrouwen. Zo werd het gewoon dat vrouwen in telefooncentrales werkten of als typiste op
kantoor. De zelfstandigheid van vrouwen nam later ook toe doordat zij tijdens de Eerste
Wereldoorlog mannelijke arbeiders vervingen die aan het front waren.
, In de moderne massasamenleving kwamen mensen rond 1900 bovendien sneller in
contact met andere ideeën, bijvoorbeeld via films, radio-uitzendingen of
massabijeenkomsten. Er waren rond 1900 belangrijke veranderingen in de kunst. Door de
fotografie en de film waren beeldende kunstenaars steeds minder geïnteresseerd in een
natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid.
1.2 Spanningen in Europa
- Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.
Het nationalisme, dat in alle Europese landen sterk was gegroeid. Mensen waren trots op
hun land, volk en cultuur. Ze voelden zich vaak zelfs beter dan de bewoners van andere
landen. Dat zorgde voor spanningen.
Het modern imperialisme. Frankrijk en Groot-Brittannië hadden in Azië en Afrika grote
koloniale rijken gesticht. Koloniën gaven niet alleen aanzien, maar zorgden ook voor
grondstoffen en afzetmarkten die belangrijk waren voor de industrie. Regelmatig raakten
Europese landen in conflict over gebieden in Azië of Afrika.
Opkomst van Duitsland. In 1800 was Duitsland nog geen land, maar een verzameling
losse landen en landjes, in de loop van de 19 e eeuw gingen die steeds meer
samenwerken, onder leiding van Pruisen. Nadat de Duitsers de Frans-Duitse Oorlog
hadden gewonnen, riepen ze het Duitse Keizerrijk uit. Tegelijk namen ze het Franse mijn-
en industriegebied Elzas-Lotharingen in. Daarover waren de Fransen ook heel boos.
- Je kunt een verband leggen tussen het nationalisme en de situatie op de Balkan rond
1900
Op de Balkan ontstonden rond 1900 grote spanningen. Dat was het gevolg van het
groeiende nationalisme en de verzwakking van het Ottomaanse Rijk. Eeuwenlang
behoorde de Balkan tot het Ottomaanse Rijk, net als een groot deel van het Midden-
Oosten en Noord-Afrika. Maar over die Ottomaanse overheersing waren veel volken op
de Balken, zoals Grieken, Roemenen, Bulgaren en Serviërs, erg ontevreden. Dat kwam
vooral door de opkomst van het nationalisme. Al deze volken wilden eigen staten en
kwamen daarom in opstand tegen het Turkse bestuur. De Ottomaanse leiders slaagden er
niet goed in deze opstanden te onderdrukken. Daardoor brokkelde het rijk geleidelijk af.
Twee andere grote landen, Rusland en Oostenrijk-Hongarije, wilden profiteren van de
zwakte van de Ottomanen. Rusland steunde de Serviërs en andere volken in hun
onafhankelijkheidsstrijd.
- Je kunt uitleggen waarom er een systeem van bondgenootschappen in Europa was.
Door alle spanningen kwam een oorlog dichterbij. Veel Europese landen wilden zich
beschermen tegen een mogelijke oorlog en sloten bondgenootschappen. In 1882 spraken
Duitsland en Oostenrijk-Hongarije af om elkaar te steunen in geval van oorlog. Andere
landen in Europa voelden zich hierdoor bedreigd, zeker omdat Duitsland een sterk en
modern leger had. In 1904 sloten Frankrijk en Groot-Brittannië daarom een eigen
bondgenootschap, ook al waren ze lang aartsvijanden geweest. Vanwege de gespannen
verhouding met Oostenrijk-Hongarije sloot Rusland zich in 1907 aan bij het Frans-Britse
bondgenootschap.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hildeleunge. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.