Hoorcollege 0: Kennisclip voor niet-juristen
Maandag 12 september 2022
Wat is recht?
Als alles goed gaat, heb je eigenlijk geen besef dat er sprake is van “recht” in het
dagelijks leven. Er valt geen eenvoudige definitie te geven, maar je zou het kunnen
omschrijven als een geheel van regels en normen met als doel het maatschappelijk
leven van de samenleving te ordenen. Met recht realiseer je een toestand van rust en
rechtvaardigheid, daarnaast helpt het om onderscheid te maken tussen goed en kwaad.
Wetten zijn geschreven besluiten die aan de ene kant “zeker” zijn, maar je kan er ook een
bepaalde norm in vinden. Er staat niet altijd even duidelijk wat er in een concrete
situatie de goede keuze is. Juist daarom wordt er gebruik gemaakt van jurisprudentie.
Dit betreft eerdere uitspraken van rechters, die in een concrete casus beslissen wat er
op basis van de wetgeving moet gebeuren.
Verdragen zijn internationale overeenkomsten tussen landen en/of organisaties, zoals
het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind.
Je kunt verschillende indelingen maken in het recht:
a) Publiek- en Privaatrecht; Het Publiekrecht regelt de rechtsverhouding tussen de
overheid en de burger. Hoe moet een burger zich gedragen tegenover de overheid, en
andersom? Het OM treedt hierbij op als afgevaardigde van de overheid. Een voorbeeld
hiervan is het Strafrecht. Het Privaatrecht regelt de rechtsverhouding tussen burgers
onderling (en eventueel rechtspersonen). Een voorbeeld hiervan is het Familierecht.
b) Materieel en Formeel recht; Het Materieel recht gaat over de inhoud, bijvoorbeeld het
Burgerlijk Wetboek (BW). Hierin staat bijvoorbeeld wanneer je een juridische ouder
bent. Formeel recht gaat meer over de procedures, bijvoorbeeld welke stappen er
moeten ondernomen worden om een ondertoezichtstelling op te leggen. Dit staat in het
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv).
c) Nationaal en Internationaal recht; dit komt eigenlijk neer op verdragen die tussen
verschillende landen zijn gesloten. Twee belangrijke voorbeelden hiervan voor dit vak
zijn de volgende: Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en Het
Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK), dat bijna wereldwijd geldt.
Het Internationaal recht werkt eigenlijk door in ons Nationaal recht, wat betekent dat
de burger in de rechtszaal ook een beroep kan doen op het Internationaal recht. Echter,
wij kennen een gematigd monistisch stelsel, wat betekent dat een burger zich alleen
kan beroepen op wetten met een rechtstreekse werking en voorrang. Dit komt er op
neer dat de wetten duidelijk en concreet genoeg moeten zijn.
→ Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg houdt toezicht
op het naleven van de EVRM. Een burger kan zich hier beroepen op rechten waaraan
volgens hem/haar niet is voldaan. Je mag hier echter alleen heen als je alle
rechtsmiddelen in je eigen land hebt uitgeput (in Nederland betekent dit dus dat je naar
de Rechtbank, het Gerechtshof én naar de Hoge Raad bent gegaan).
→ Het Comité voor de Rechten van het Kind bevindt in Genève houdt toezicht op
het naleven van het IVRK. Het comité vraagt Nederland om elke vijf jaar een rapport uit
te brengen over de status van het kinderrechtenverdrag en de naleving hiervan. Hierop
publiceert het Comité aanbevelingen voor Nederland.
,d) Tot slot zijn er verschillende Rechtsgebieden, een soort van thema’s. Voorbeelden
hiervan zijn: Agrarisch recht, Economisch recht en Jeugdrecht. De definitie is als volgt:
Het Jeugdrecht bestrijkt verschillende rechtsgebieden die betrekking hebben op de
rechtspositie van de minderjarige:
- Het Burgerlijk Recht (Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en boek 7 van de WGBO)
- Het Strafrecht (Jeugdstrafrecht)
- Het Bestuursrecht (Jeugdwet)
- Het Internationaal recht (IVRK en EVRM)
Het Nederlandse Rechtssysteem
In Nederland wordt er altijd eerst een
uitspraak gedaan door een Rechtbank,
hiervan zijn er 11 in Nederland. Deze
rechtbanken zijn elk onderverdeeld in vier
verschillende sectoren, namelijk: Straf,
Kanton, Civiel en Bestuur. Mocht iemand
het niet eens zijn met de uitspraak van de
rechtbank, dan kan deze persoon in hoger
beroep gaan bij een Gerechtshof, waarvan
er in Nederland 4 zijn. De sector Bestuur
van een rechtbank is verbonden met de
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS), dat is de hoogste rechter
in het bestuursrecht. Het allerhoogste orgaan dat recht spreekt in Nederland is de Hoge
Raad, die alleen beschikbaar is vanuit de Civiele sector. Deze rechter kijkt niet meer
naar de feiten, maar kijkt met name of een rechtsregel op de juiste manier is toegepast.
, Hoorcollege 1: Mensenrechten en Kinderrechten
Dinsdag 13 september 2022
Actualiteiten omtrent kindermishandeling:
● De Commissie Onderzoek naar Geweld in de Jeugdzorg wordt ook wel
Commissie de Winter genoemd. Deze commissie heeft onderzocht of kinderen
die uit huis zijn geplaatst meer/minder kans hebben om geweld mee te maken
dan kinderen die thuis wonen. Het blijkt dat dit risico significant groter is voor
kinderen die in een instelling geplaatst zijn, en zelfs nog groter wanneer het gaat
om kinderen met een handicap. Waarschijnlijk ligt een deel van de verklaring
hiervoor bij het feit dat het bij elkaar plaatsen van probleemjongeren leidt tot
negatieve wederzijdse beïnvloeding. Het gaat hierbij zowel om geweld van
leiders richting de kinderen, maar ook om geweld tussen kinderen onderling.
● De ouders die slachtoffer zijn geworden van de Toeslagen Affaire hebben niet
alleen aan de bel getrokken voor financiële compensatie, maar ook omdat hun
kinderen (tijdelijk) uit huis zijn geplaatst. Hierbij hebben ze geen steun
ontvangen van de overheid, zowel de ouders als de kinderen niet.
De definitie van Kindermishandeling kan worden teruggevonden in de Jeugdwet (2015):
“Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of
gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of
andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid
of onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt
berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of
psychisch letsel.”
Hoe vaak komt KM voor? De eerste prevalentie-onderzoeken zijn uitgevoerd in 2005.
Sinds die tijd is de prevalentie ongeveer gelijk gebleven. In Nederland wordt ongeveer
3% van de kinderen gedurende hun leven mishandeld. Dat betekent dus dat je in elke
klas minimaal één mishandeld kind hebt zitten! Tijdens de eerste lockdown in
corona-tijd is er een nieuwe meting gedaan, en toen vond men een hogere prevalentie.
Het ging hierbij vooral om kinderen die al kwetsbaar waren, waar mishandeling nu een
rol ging spelen (dus niet hele gelukkige kinderen die uit het niets mishandeld werden).
De prevalentie is hoger, maar de meldingen worden juist weer minder, omdat het in een
lockdown minder makkelijk wordt gesignaleerd door een school of sportclub. Wel
hebben meer kinderen gebeld met de kindertelefoon om vragen te stellen.
De afgelopen jaren is er een toename geweest voor de internationale aandacht voor
geweld tegen kinderen. Eén van de Sustainable Development Goals (SDG’s) luidt:
“Ending abuse, exploitation, trafficking and all forms of violence against and torture of
children by 2030”. Dit betreft target 16.2.
Bronnen van Internationaal recht omtrent kindermishandeling
- VN-Kinderrechtenverdrag (IVRK) en Optionele Protocollen;
- VN-Richtlijnen voor kinderen in de alternatieve zorg (2009); → Kinderen die niet
meer thuis wonen hebben speciale/extra rechten.
- VN-Richtlijnen ‘on Justice in Matters involving Child Victims and Witnesses of
Crimes” (2005); → De rechten/plichten van kinderen in het strafrecht.
