Tentamen geneeskunde OP6 leerjaar 2
-------------------------------------------------E-college blok 1---------------------------------------------------
Gerontologie en geriatrie
Gerontologie= studie die zich bezighoudt met de normale veroudering en de gevolgen
Verouderingsmodel
Normale afname van de functies van de orgaanstelsels
Normale psychosociale veranderingen
Geriatrie= geneeskunde gericht op ziekten die samenhangen met veroudering
Kwetsbaar evenwicht door vermindering van reservefuncties -> grote gevolgen
Geneeskunde voor ouderen
Vaak multipathologie en complex (80 jaar, COPD met hartfalen, plotselinge dood vrouw en
dyspnoe bij verkoudheid)
Oorzaken veroudering:
-Interactie tussen endogene factoren en exogene factoren -> sneller verouderingsziektes zoals hart-
en vaatziekten, COPD en kanker
Endogene factoren= erfelijke factoren
Exogene factoren= leefstijl- en omgevingsfactoren (roken, stress, ongezond eten en weinig
bewegen)
Aandachtspunten geriatrische patiënt:
Symptomen zijn niet tijdelijk gepresenteerd.
Patiënt geven een vage formulering die ook kan worden beïnvloed door angst, cognitieve
achteruitgang of depressie.
Goeie hetero-anamnese afnemen (iemand anders dan patiënt zelf).
Ouderen gaan klachten toeschrijven aan het normale verouderen
Symptomen van ziekten kunnen bij ouderen anders zijn -> symptoomverarming bvb
(pneumonie zonder koorts of uitdroging zonder dorst).
, Goeie prioriteiten stellen bij multipathologie.
Er is sprake van somato-psychisociale verwevenheid waarbij lichamelijke, psychische en
sociale factoren op de symptomen van invloed kunnen zijn.
Leeftijdsspecifieke ziekte: osteoporose, cataract en prostaatpathologie.
Gewijzigde farmacokinetiek (route van geneesmiddel door lichaam) en farmacodynamiek
(werking en bijwerking van geneesmiddelen)
Individuele aanpak gericht op de kwaliteit van leven
Aandacht voor de attitude -> meer rust en tijd voor patiënt
Functionele veroudering:
Afname prestatievermogen organen: Vita maxima is het totale prestatievermogen en is
afhankelijk van de orgaansystemen (ventilatie, circulatie, nierfunctie, spierkracht,
stofwisseling, zenuwgeleiding en bloedtranssport) vanaf 80 jaar is het minder dan 40%.
24-uurs ritmiek verandert. Ochtendmens + overdag dutjes. Moeite met aanpassen van
slaaptijden. Dag/nacht synchronisatie is afgenomen door verminderd zicht, minder daglicht
en minder activiteiten overdag.
Afname belastbaarheid
Stofwisseling daalt
Homeostase moeilijker te handhaven
Immuunsysteem
Seksuologische veranderingen
Gezondheidsproblemen bij ouderen:
-vaak vermindering van functie-reserve, waardoor eerder ontregeling plaatsvindt op lichamelijk,
psychisch en sociaal gebied
-5 I's: geriatrische reuzen. Voorkomen specifiek vaak bij ouderen
Immobiliteit -> door spieratrofie, verminder zintuigfunctie, verminderd evenwicht en
vermindering van de functie van zenuwen -> vermindering reflexie, grote kans op vallen
Instabiliteit -> zelfde als immobiliteit
Incontinentie
Intellectuele achteruitgang
Iatrogene nevenwerkingen van medicijnen
,Bedreigende factoren:
-Immobiliteit en bedlegerigheid (decubitus, cardiovasculair, obstipatie, mictieproblemen, sensore
deprivatie
-slechte voeding, dehydratie en gewichtsverlies
-roken, alcohol en overgewicht
-ongevallen
-onderkoeling
-eenzaamheid
-gebrekkige alarmering
5 geriatrische reuzen=
-Intellectuele achteruitgang
Vergeetachtig, verward of neerslachtig
Zorg voor vaste structuur en zorg voor bekende spullen om hen heen
-Communicatie
Moeilijker om alles te begrijpen
Praat duidelijker, gebruik korte zinnen en check of het begrepen is
-Incontinentie
Hygiënisch en sociaal probleem, kan ook valgevaar opleveren
Vaste tijden naar het toilet of een postoel
-Immobiliteit/vallen
Door verminderde spierkracht is bewegen moeilijk
Stimuleer de patiënt om te blijven bewegen, maar op een veilige manier. Bied hulpmiddelen
aan
-Voeding en vocht
Eten en drinken niet meer genoeg
Kleinere porties met snacks tussendoor
-Polyfarmacie
Combinaties van medicatie kan ongewenste effecten hebben
Beoordeel of de medicatie geoptimaliseerd kan worden
Gevolgen bedlegerigheid op de bloedsomloop
, Patiënt gaat liggen -> hartvolume neemt toe -> meer plassen (diurese) -> plasmavolume gaat
dalen.
Patiënt gaat opstaan -> slagvolume daalt en minuutvolume daalt -> ondanks tachycardie
toch de neiging tot orthostatische hypotensie -> door van liggen naar staan kan hypotensie
onvoldoende worden opgebouwd, waardoor de patiënt de neiging heeft om te collaberen
(flauwvallen).
Gevolgen van liggen: door meer plassen wordt er meer vocht uitgescheiden ->
hemoconcentratie (daling plasmawater) treedt op en viscositeit (stroperigheid) van het
bloed neemt toe -> versterkte neiging tot stolling -> verhoogd risico op trombose en
embolie.
Belangrijkste afwijkingen bij ouderen:
Gevolgen van arteriosclerose: aderverkalking. Coronair lijden, hartfalen, perifere arteriële
insufficiëntie, CVA
Artrose van de wervelkolom, heupen en knieën: pijn en slechte mobiliteit -> spierzwakte en
afhankelijkheid
Osteoporose: botontkalking. Vooral bij vrouwen, met verhoogde kans op fracturen, rugpijn
en soms verminderde longfunctie -> door ingezakte wervels met verkorting van de thorax.
Glucose-intolerantie/DM-type 2: diabetes type 2
COPD
Infecties van de luchtwegen of urinewegen
Afwijkingen van het maag-darm kanaal
Slechte visus (gezichtsscherpte) en gehoor (sociale handicap)
Neurologische aandoeningen: zoals CVA, ziekte van Parkinson, polyneuropathie,
evenwichtstoornissen, vallen
Delier, dementie en depressie
Geneesmiddelen bij ouderen:
-ouderen zijn meestal gevoeliger voor medicijnen
Gevoeligere receptoren
Aantal receptoren verandert
Veranderende verhouding spieren, water/vet -> lichaamswater neemt af en lichaamsvet
neemt toe -> wateroplosbare medicijnen kunnen hogere concentratie bereiken
Geringere eiwitbinding -> verminderde albumine bij ziektes -> kan zich minder geneesmiddel
binden aan het eiwit -> effect van het medicijn in bloed wordt groter
Afname nierfunctie -> geneesmiddel wordt minder snel uitgescheiden door het lichaam
Afname leverfunctie -> geneesmiddel wordt minder snel afgebroken in het lichaam
-meerdere medicijnen tegelijk -> let op de interacties, bijwerkingen en onjuist gebruik