Universiteit van Amsterdam, leerjaar 1, Faculteit der geesteswetenschappen
Nederlandse Taal en cultuur / Taal en communicatie
Argumentatie-analyse samenvatting van Eemeren Hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 8
Argumentatie samenvatting
Inleiding in het analyseren en beoordelen van
betogen
F.H. van Eemeren en A.F. Snoeck Henkemans
School: Universiteit van Amsterdam
Opleiding: Taal en Communicatie
Leerjaar: 1
Auteur: Lisanne Tuin
Datum Oktober 2017
,Hoofdstuk 1 Standpunten en verschillen van mening
1.1 Expliciete en impliciete verschillen van mening
Er is een verschil van mening wanneer er sprake is van een standpunt dat niet
door iedereen gedeeld wordt. Een verschil ontstaat al wanneer er door iemand
een standpunt wordt verkondigd en de ander hierover twijfelt (voorbeeld: ‘Ik weet
het niet, ik heb er nooit zo over nagedacht’). Een mening is expliciet wanneer op
het standpunt uitdrukkelijk kritiek wordt gebracht. Dit is niet altijd zo: vaak wordt
er in schriftelijke communicatie de mening impliciet gehouden omdat er vaak
maar één iemand aan het woord is.
1.2 Positieve en negatieve standpunten
Bij een verschil van mening worden er altijd twee verschillende posities
ingenomen ten opzichte van een bepaalde kwestie. De verwoording van die
kwestie geeft de propositie weer die de inzet vormt van het verschil van mening.
Proposities geven feiten, gebeurtenissen, voorspellingen, oordelen of
aanbevelingen. Tegenover deze propositie kan een negatieve, positieve of
neutrale houding worden aangenomen. Een positief standpunt ten opzichte van
de propositie is bijvoorbeeld: Homeopathie is kwakzalverij.
Peter: “Homeopathie is onzin en inderdaad kwakzalverij”. Een negatief standpunt
ten opzichte van de propositie: Anna: “Homeopathie is geen onzin en werkt
echt”. Bij een verschil van mening is er op zijn minst altijd iemand die een
positief of negatief standpunt inneemt en iemand die twijfelt aan dit positieve of
negatieve standpunt.
1.3 Standpunten en uitingen van twijfel
Omdat mensen overal een mening over kunnen hebben, kunnen hun
standpunten op de meest uiteenlopende proposities betrekking hebben. Of een
propositie nu betrekking heeft op een betrekkelijk eenvoudig onderwerp of juist
op bijzonder ingewikkelde materie, er kan altijd een standpunt over worden
ingenomen. De propositie kan naast het onderwerp ook variëren in reikwijdte en
in kracht. Een standpunt hoeft niet op één propositie betrekking te hebben. Het
kan op meerdere proposities tegelijkertijd slaan. De proposities kunnen dan nog
wel nauw in verband staan met elkaar. Dit kan in uitdrukking komen door de
verbindingswoorden ‘en’ en ‘maar’ in 1 zin. Bij een positief standpunt en de
propositie waarop het standpunt heeft zijn bijna niet te onderscheiden (zussen
zijn gezellig). Wat moeilijk is bij een negatief standpunt is dat de grens tussen het
innemen van een negatief standpunt en het uiten van twijfel niet altijd even
scherp te trekken valt. Dat kan bijvoorbeeld voortkomen uit beleefdheid van
mensen die niet nadrukkelijk hun mening willen doorduwen.
1.4 Typen verschillen van mening
De basisvorm van een verschil van mening ontstaat wanneer een standpunt op
twijfel sluit. Omdat een verschil van mening van de basisvorm betrekking heeft
op één propositie, heet het enkelvoudig. Omdat er niet meer dan één negatief of
2
,positief standpunt wordt ingenomen ten opzichte van de propositie, wordt dit
niet-gemengd genoemd. Er zijn vier verschillen van mening:
- Niet-gemengd en enkelvoudig (basisvorm).
- Gemengd en enkelvoudige
- Niet-gemengd meervoudige
- Gemengd meervoudige
Bij een meervoudig verschil van mening wordt ten opzichte van meer dan één
een standpunt ingenomen. Een meervoudig verschil ontstaat wanneer iemand in
één keer een heleboel tegelijk of twee of drie met elkaar samenhangende dingen
ter discussie stelt. Als voorbeeld is dit wanneer iemand een over hele serie zaken
zijn standpunt geeft of een mening uitspreekt over een ingewikkelde theorie of
over een plan dat uit
diverse onderdelen bestaat. Zodra er meer proposities zijn waarover zowel een
standpunt als twijfel geuit wordt, is het verschil van mening meervoudig.
Voorbeeld:
Peter: ‘Nederlandse mannen zijn niet zo romantisch, en ook niet spiritueel, maar
wel betrouwbaar’.
Alied: ‘Dat weet ik allemaal niet zo precies hoor’.
Bij een gemengd verschil van mening worden er tegengestelde standpunten
ingenomen ten opzichte van dezelfde propositie. De ene partij brengt een positief
standpunt naar voren en de andere stelt daar een negatief standpunt tegenover –
of omgekeerd. Dit houdt in dat in plaats van alleen twijfel, op een standpunt
gereageerd wordt met een tegenstandpunt. Voorbeeld: Peter: ‘Nederlandse
mannen zijn niet romantisch’. Alied: ‘Dat ben ik niet met je eens’. Het volgende
gemengd enkelvoudige verschil bestaat uit twee verschillen van de basisvorm:
Peter: ‘Jij reageert altijd veel te snel’.
Alied: ‘Helemaal niet!’
1.5 Hoofdverschillen en subverschillen van mening
Bij het identificeren van een verschil van mening moet altijd gezocht worden naar
een hoofdverschil en een subverschil. Tijdens een discussie van een bepaald
verschil ontstaan vaak weer nieuwe geschilpunten. Hierbij een voorbeeld: Irma:
‘Ober, volgens mij is deze soep bedorven.’ Ober: ‘Mevrouw, dat is onmogelijk’.
Irma: ‘Maar kijkt u dan, er drijft schimmel in’. Ober: ‘Dat is geen schimmel, dat
zijn stukjes broccoli’. Irma: ‘Nou, dan heb ik nog nooit zulke vreemde broccoli
gezien’.
Het hoofdverschil van mening is hier gemengd enkelvoudig en heeft betrekking
op de propositie ‘Deze soep is bedorven’. Ook is er een meervoudig gemengd
subverschil van mening, over de proposities: ‘Er drijft schimmel in de soep’ en ‘Er
drijven stukjes broccoli in de soep’. In de praktijk wordt vaak het hoofdverschil
stap voor stap tot uitdrukking gebracht.
3
,4
, Hoofdstuk 2 Argumenteren en discussiëren
2.1 Oplossen van een verschil van mening
Een verschil van mening is opgelost, als een van beide partijen zijn aanvankelijke
positie herziet. Er wordt hier een onderscheid gemaakt in:
het oplossen van een verschil van mening;
het beslechten van een verschil van mening: geschilpunten worden op
de één of andere manier uit de weg geruimd:
- Onbeschaafde manier van beslechten: je gelijk halen door te
intimideren of in elkaar te slaan.
- Beschaafde manier van beslechten: verschil van mening uitleggen
aan een buitenstaander. Hij of zij fungeert vervolgens als
scheidsrechter. Daarnaast kan je ook het lot laten beslissen of een
democratisch proces laten plaatsvinden door middel van stemmen.
Een echte oplossing wordt dus alleen bereikt als beide partijen op grond van
rationele afwegingen tot dezelfde overtuiging komen: beide partijen nemen of
een positief of een negatief standpunt in (ten opzichte van de propositie waar het
verschil van mening omdraait).
2.2 Argumentatieve discussies
Argumentatieve discussie: een discussie waarin met behulp van argumentatie
geprobeerd wordt om vast te stellen in hoeverre een standpunt verdedigbaar is,
met als doel: een verschil van mening oplossen.
Informatieve discussie: heeft als doel elkaar ergens van op de hoogte
brengen.
Een argumentatieve discussie heeft plaats tussen iemand die een standpunt
verdedigd (de protagonist) en iemand die dit standpunt aanvalt (de antagonist).
Idealiter worden bij het oplossen van een verschil van mening de volgende vier
stadia doorlopen (ideaalmodel):
1. De confrontatiefase, hier stellen de partijen vast dat er een verschil van
mening bestaat. Bij een enkelvoudig niet-gemengd verschil van mening
betekent dit dat het standpunt van de één niet meteen aanvaard wordt
door de ander maar op twijfel stuit.
2. In de openingsfase besluiten de partijen een poging te doen het verschil
van mening op te lossen. Ze maken afspraken over de manier waarop ze
de discussie zullen voeren en afsluiten, over de verdeling van de bewijslast
(wie treedt er als protagonist op en wie als antagonist
3. In de argumentatiefase houdt de protagonist een betoog om zijn
standpunt te verdedigen tegen de – soms aanhoudende – kritiek van de
antagonist.
4. In de afsluitingsfase stellen de partijen vast in hoeverre het verschil van
mening door de discussie is opgelost en ten gunste van wie. Als de
protagonist zijn standpunt intrekt, is het verschil opgelost ten gunste van
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper litux. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
