Uitgebreide bespreking van de hoorcolleges van het vak grondslagen in de klinische psychologie (jaar 2022/2023). Bevat de volgende stof:
- Hoorcollege 1: geschiedenis van de behandeling van psychopathologie
- Hoorcollege 2: nut en noodzaak van theorie
- Hoorcollege 3: evidence-based practice
...
HOORCOLLEGE 1: GESCHIEDENIS VAN BEHANDELING PSYCHOPATHOLOGIE
OUDHEID (700 VOOR – 500 NA CHRISTUS)
Chronisch zieken en psychisch zieken werden goed opgevangen. Zij verbleven in tempels met
verzorging, massages, ontspannende muziek.
Hippocrates
Vader van de Westerse geneeskunde
Legde het verband tussen lichamelijk en geestelijk functioneren
o Dit is dus eigenlijk al een soort basis voor het biopsychosociale model.
Besef dat geestesziekte een ziekte is van de hersenen
Zoeken naar wetenschappelijke verklaring ziekten en niet magische verklaringen
Erkent belang bijdrage interpersoonlijke interacties aan ontwikkelen psychische
problematiek (duiden we nu aan met Expressed Emotion (EE) gaat om
overbetrokkenheid, geslotenheid en vijandigheid in het gezin).
Hygiëne belangrijk, eetgewoonten, frisse lucht
Balans lichaamssappen (slijm, bloed, gele gal, zwarte gal)
Therapie: aderlaten en overgeven
Epilepsie is lichamelijk fenomeen, geen straf
Wilgenbast Aspirine.
Plato
Stichter van de Atheense academie en eerste instituut hoger onderwijs in Westen
Omgeving speelt een rol in onaangepast gedrag
Belang ‘rede’ (later CGT). Balans fantasie/dromen (later psychoanalyse)
MIDDELEEUWEN (500-1500)
Gregoriaanse muziek: muziek tijdens de kerkdienst
In de middeleeuwen kwam de zorg voor geestesziekten neer op het gezin en de naaste familie (dus
minder goed georganiseerd als in oudheid). Als de zorg van de familie niet hielp, werden
geestesziekten vaak opgegeven. Gevolg zwervend bestaan. Later in de middeleeuwen ook
opvanghuizen (in Nederland in 1425).
Verklaring psychopathologie in de middeleeuwen
Afhankelijk van de verklaring werd ook een bepaalde therapie aangeboden.
Bovennatuurlijke verklaring= bizar gedrag werd gezien als het werk van een duivel of
heks
o Exorcisme= duiveluitbanning. Geesten kunnen uit persoon of plaats verdreven
worden.
o Kruis boven hoofd
o Heksenverbranding
o Slangenkuil
, Sint Franciscus
Natuurlijke verklaring= ‘gek zijn’ is een natuurlijk fenomeen veroorzaakt door stress
o Rust
o Recreatie
o Ontspannen
Nicholas Oresme
De maan en de sterren= deze zouden effect hebben op psychisch functioneren.
o Astrologie
Paracelsus meent dat beweging van de maan en sterren van invloed is op het psychisch
functioneren. Dit zou komen door de zwaartekracht heeft invloed op
lichaamsvloeistoffen daarmee invloed op psychische ziekten.
Soms werd een persoon behandeld vanuit meerdere van deze stromingen. Zo is gedacht dat 1392
Koning Charles de VI na een veldslag met psychische problemen kwam. Hij kreeg rust/ontspanning,
aderlaten/overgeven en door een latere behandelaar kreeg hij duiveluitdrijving.
Het eerste opvanghuis was in 1425 in Nederland. Het was een soort gevangenis voor mensen die men
weg wilde hebben uit de maatschappij. Het had géén therapeutisch doel of vooruitzicht.
EIND 18E/19E EEUW
Tijd van Mozart (1756-1791): gedurende deze tijd bestond de morele therapie:
Is een psychosociale benadering
Behandeling in setting die normale interactie aanmoedigt
Principe gaat terug naar de oudheid (opvang in Tempels)
Grondlegger Philippe Pinel Pinel beoogde niet fysieke niet medische behandeling
maar morele (=psychologische) behandeling
Einde aderlaten en purgeren
Patiënten werden bevrijd van hun ketenen
Steeds minder morele therapie
Kleinschaligheid (niet meer dan 200 mensen) niet waar te maken.
Inzet Dorothea Dix. Dix wilde iedereen die zorg nodig heeft hierin voorzien. Er was meer
aanbod, maar nog veel meer vraag.
Biologische invloed werd groter.
Toename interesse biologie
Ontdekking aard Syfilis seksuele aandoening, mensen werden onder andere
psychotisch. Bleek dat je beter kon worden door een penicilline kuur. Hierdoor is gedacht
dat psychologische ziekten gereduceerd konden worden tot biologie.
John Grey: oorzaak psychisch probleem is altijd lichamelijk. Rust, ruimte en een goed
ventilatie is nodig.
1935-1955: frontale lobotomie
19e-eeuw: Psychoanalyse
Naast morele therapie en biologische interesse ontstond ook de psychoanalyse ( van Freud) idee
dat hoe je je gedraagt afhankelijk is van wat je geleerd hebt in je jeugd en van de balans van het id,
ego en het superego.
, Superego= morele principes die we als maatschappij hebben opgelegd. Dit is heel bewust
gedrag.
Ego= medieert tussen plezier principe en morele principe. Als dit fout gaat zouden
psychische problemen ontstaan.
Id= plezierige principes
Dit was in de 19e/20e eeuw.
20E EEUW
De invloed van de psychoanalyse is nog groot.
Maar ook komt er een behavioral model op.
Aandacht voor classificatie van psychische problemen
Biologische therapie
In Heiloo had je de Willibrordusstichting hier zie je alle verschillende invloeden terug
o Bad therapie
o Arbeidstherapie
o Insulinecomakuur
o ECT
o Medicatie
o Therapeutische castratie
Behavioral model
Pavlov: principe van conditioneren ligt ten grondslag aan psychische problemen. Zag hij
aan honden die kwijlen bij het belletje.
Mary Cover Jones: kwam met de eerste fobietherapie op basis van ideeën van Pavlov.
Aandacht voor classificatie kwam in 1913 door Kraepelin: hij maakte onderscheid tussen
verschillende psychische stoornissen op de grond van beloop, leeftijd aanvang, oorzaak en
symptomen. Uiteindelijk is de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) ontstaan.
Tot 1980 werd homoseksualiteit als mentale stoornis opgenomen in de DSM.
Biologische therapie
In 1950 is de eerste effectieve medicatie op de markt gekomen voor een psychotische- en
angststoornis.
Jaren ’60 en ’70 antipsychiatrie en dehospitalisatie
Tijd van de Beatlles 1960-1970
, Niet de patiënt maar de maatschappij is ziek
Drang om onder autoriteit uit te komen
Afstand behandelaar en patiënt wordt kleiner
Minder behandeling, meer begeleiding
Devies: praten en nog eens praten en geen medicatie
Er was kritiek tegen de komst Herman van Praag, dat was een hoogleraar biologische
psychiatrie Utrecht. Maar: we moeten niet biologisch psychiatrisch denken. Zijn oratie in
1978 is juist weer een aanval geweest op de op antipsychiatrie
Amstelland: kleine instelling 1971
Dus bij antipsychiatrie stonden mensen naast elkaar en kon zelf bepalen wat hij voor behandeling
wilde. Een aantal dingen zijn blijven hangen: zoals de afstand tussen behandelaar en patiënt die
kleiner is geworden.
Verdiensten antipsychiatrie
1) Doorbreken van gezagsverhoudingen
2) Multidisciplinair samengestelde behandelteams
3) Aandacht voor bejegening van de patiënt
o Bijv. ‘iemand met schizofrenie’ i.p.v.. een ‘shizofreen’
4) Belangstelling psychotherapie nam toe.
21E EEUW
Een psychische stoornis is een combinatie van drie elementen:
1) Psychisch disfunctioneren (cognitief, emotioneel, gedragsmatig)
2) Klinische significant lijden van de zelf of ander
3) Atypisch of onverwacht binnen cultuur
We denken heel multidimensioneel:
Biologische factoren
Gedachten, gevoelens en gedrag
Andere factoren
o Ontwikkeling
o Sociale omgeving
o Gender: steeds meer aandacht dat
mannen en vrouwen apart moeten
worden bekeken.
o Culturele invloed
o Leergeschiedenis
Kritiek op systeem:
1) Te grote nadruk op het belang van biologie
- Jim van Os zegt: schizofrenie is geen hersenziekte en geen genetisch bepaalde ziekte.
2) Roep om onderzoek naar losse symptomen in plaats van naar deze clusters
(transdiagnostische benadering).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper UUpsychology. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
