Studievragen Achtergrondliteratuur Islamitische Kunst en Materiele Cultuur
Universiteit Leiden
2016-2017
Moskee architectuur:
1. Geef een omschrijving van de moskee architectuur van Omayyaden en Abbasiden en
geef aan welke ontwikkelingen zich voordoen in de(ze) formatieve periode.
Bij de Omayyaden in eerste instantie gebaseerd op Byzantijnse en klassieke
architectuur, maar al snel wordt een eigen, Islamitische stijl ontwikkeld.
Onder de Abbasieden werden de Sassaniedische en Perzische (oude Nabij
Oosten) invloeden groter, de Byzantijnse invloed nam af. -> De minaretten
waren vaak een combinatie van Grieks-Romeinse lichthuizen, Christelijke
architectuur en uit het oude Mesopotamië.
2. In hoeverre wijken Fatimidische moskeeën af van Omayyadische en Abbasidische
moskeeën?
- Er is niet veel bewaard gebleven, maar een aantal moskeeën had geen minaretten. Er
werden torens gebruikt als hoeken. Verder waren er koepels bij de qibla muur.
3. Welk-nieuwe type moskee komt in de Seljukse periode in Iran tot ontwikkeling? Wat
zijn de kenmerken van dit type moskee?
Karakteristieke minaretten: verheven, trots, hoog. Cilindrische vorm op een
veelhoekige sokkel. Versierd met inscripties en geometrisch metselwerk.
Moskeeën met meerdere Iwans zijn heel kenmerkend —> een hal met een
gewelfd of plat dak, open aan één kant.
De binnenkant van de koepelkamer wordt gedomineerd door een zeer
uitgebreide overgangszone waarvan de diepte, energie en ritmische beweging
in contrast staat tot de sobere, bas-reliëf van de lagere muren en de binnenste
koepel zelf.
Beroemde moskee is die van Isfahan in Iran.
4. Geef een omschrijving van de moskee architectuur in de westelijke islamitische wereld en
geef aan welke invloeden daar terug te vinden zijn.
Cordoba: geïnspireerd op architectuur uit Omayyadisch Syrië. -> Hypostyle
architectuur. -> ook werden er soms van kerken moskeeën gemaakt, zoals te zien is bij
de Grote Moskee in Cordoba, die geïnspireerd is op de Omayyaden Moskee in
Damascus. -> bogen op pilaren, duidelijk Byzantijnse stijl. -> de notie van een
woud/bos, paradijselijke ondertoon, arabesk decoratie; veel stucco decoratie.
ook hier waren vierkante minaretten.
Almohaden: puriteinse simpelheid, de buitenkant erg sober. De binnenkant hadden
ook gewelven/bogen. De moskeeën waren groter, waardoor er bijna geen
binnenplaatsen meer waren. -> vierkante minaretten.
,5. Welke ontwikkeling maakt de moskee (inclusief decoratie) door in het Safavidische
cultuurgebied?
Masjid-i Shah: een 4 Iwan moskee, met een rechthoekig zwembad, een winter
gebedszaal, en madrasas.
Lutfallah: 4-Iwan, helderblauwe omlijstingen, tweedimensionale muqarnas aan de
binnenkant. Niet glazuurde bakstenen als achtergrond voor de glazuurde tegelwerk
met gebloemde en geometrische patronen.
Beide moskeeën hebben gebogen ingangen, zodat de moskeeën zelf goed
georiënteerd zijn.
Paleis architectuur:
1.Hoe zagen Omayyadische paleizen eruit en welke verschillende functies hadden
Omayyadische (woestijn)paleizen?
De Omayyadische paleizen waren gebaseerd op Romeinse architectuur. -> Er werden
twee soorten bouwstijlen gebruikt: De Villa Rustica en grens forten. -> Romeinse
poort, hoektoren en kanteel.
Functies:
- centrum van een werkend, agrarisch landgoed
- opvallende consumptie en politieke macht
Tegen het einde van de Omayyadische periode werden er multifunctionele paleizen
gebouwd.
2.Welke veranderingen doen zich onder de Abbasiden voor op het gebied van de
paleisarchitectuur (ten opzichte van de Omayyaden)?
Modderbaksteen
Perso-Sassaniedisch karakter ipv Grieks/Romeins
Paleissteden -> grote schalen
3.Welke ontwikkelingen doen zich onder de Seljukken voor op het gebied van de
paleisarchitectuur?
Er is niet veel bewaard gebleven. De paleizen hadden veel decoraties.
4. Welke ontwikkelingen doen zich in de westelijke islamitische wereld voor op het gebied van
de paleisarchitectuur?
Emiraat Cordoba: Veel invloeden vanuit het Ommayidische Syrië
(gezien de herkomst van vorst). Zie moskeearchitectuur. -> de
triomfbogen, nauw verbonden zuilengalerijen en ribgewelven hebben
hun weg gevonden in christelijke architectuur. Alhambra: bestaat uit 6
paleizen, veel contrast tussen licht en schaduw, hoefijzerbogen,
muqarnas plafonds, hypostyle.
Tijdens de periode van de Almoraviden en Almohaden was het erg
puriteins (gezien de aanhang van de Maliki rechtsschool). -> orthodox.
Maar later namen ze wat van luxe cultuur van de mensen uit Al-
, Andalus over. Ook hadden nog de geometrische designs en veel
decoratie.
5.. Welke ontwikkelingen doen zich onder de Safaviden voor op het gebied van de
paleisarchitectuur?
In seculiere architectuur, zie je veel muurschilderingen, muqarnas, grandioze tuinen
De paleizen laten de luxueuze levensstijl zien.
Af en toe zie je verwijzingen naar het oude pre-Islamitisch erfgoed -> bijvoorbeeld
standbeelden.
6.. Welke ontwikkelingen doen zich onder de Osmanen voor op het gebied van de
paleisarchitectuur?
Kalligrafie:
1. Wanneer komt de kalligrafie als kunstvorm op? -> vanaf de 7e eeuw.
1a) welke vroege schrifttypen zijn er?
Kufic (simpel) en hoekig
Naskhit (cursief)
Thulth (verlengde, langer gemaakte versie van Nashki)
Nasta’liq (‘hangend’, met lange zwaaien en lussen -> Perzisch)
Andere vormen: muhaqqaq (cursief), rihani, oosterse Kufic, vierkante Kufic.
2. De komst van papier en de ontwikkeling van ‘ronde’ (cursieve) schrifttypen luidde een
bloeiperiode van de kalligrafie en de ‘kunsten van het boek’ in. Beschrijf de
ontwikkelingen op dit gebied.
Onder de Seljukken waren de ‘kunsten van het boek’ erg populair. De Seljukse
Korans staan bekend om hun titelplaten (plaatjes aan begin van het boek) en
colofon bladzijdes. Ze verschenen in naskhi en “Oost-Perzisch” Kufic.
3. Naast Korans (religieuze boeken) werden vanaf die tijd ook andere soorten werken
geproduceerd (met name vanaf de 13e eeuw). Geef de belangrijkste categorieën en
bepaal in welke mate kalligrafie, illuminatie en miniatuurschilderkunst (illustratie) een
rol speelden bij de productie van deze werken. Welke invloeden zien we terug in de
boekkunst?
4. Wat zijn de kenmerken van de kunsten van het boek in de westelijke islamitische wereld?
Een buitengewone stijl in decoreren van Korans: kleine boeken, script in een
andere stijl dan de rest van de Islamitische wereld -> andere vocalisatie,
dikkere lijnen, ouderwets Kufic script uit het Omayyadisch Syrische tijdperk.
Verder werd er veelal perkament/velijn gebruikt in plaats van papier zoals in
de rest van het Islamitische rijk. Dit werd veel gedaan in Valencia.
Textielkunst (inclusief tapijten):
1. Wat zijn de belangrijkste grondstoffen voor textiel in het islamitische cultuurgebied?
, Zijde
Katoen
Wol
Gouddraad
Zilverdraad
2. Welke rollen vervulde textiel (die het belang van de textielkunst in het islamitische
cultuurgebied kunnen verklaren)?
Abbasieden: muurdecoratie, publieke ceremonies, afbakenen van privé
plekken. -> meest prestigieuze kunstvorm van die tijd.
Fatimieden:
Seljukken:
Atabegs:
Mamlukken:
Het Westen: textiel was een symbool voor welvaart en luxe. De industrie bleef
eeuwenlang welvarend. Veel textiel laat de Islamitische origine terugkomen:
infinitieve patronen, kantelingen en inscripties in het Arabisch met
Islamitische leuzen.
Ilkhanieden en Timoerieden:
Safavieden: luxeproducten, voor de rijken. Ook veelal exportproduct naar
Europa.
Ottomanen:
3.. Welke decoratie technieken en motieven werden voor textiel in het islamitische
cultuurgebied gebruikt? Wat is een tiraz?
Een tiraz is een stuk stof van linnen of katoen met decoraties/epigrafie er op. -> gemaakt in
staat werkplekken, vaak gepresenteerd door de vorst aan degenen die hij wilde vereren.
4. Geef een beknopt overzicht van de ontwikkeling van de tapijtkunst met speciale aandacht
voor de Safavidische periode en de productie van tapijten voor de export naar andere
cultuurgebieden.
Er waren veel fabrieken door het hele land. Iedere stad werd opgedragen om tapijten
te maken op hun eigen manier. -> de katoenindustrie werd nationaal.
Veel van de productie was bedoeld voor de export. -> een heel paleis in Denemarken
hangt voor met dit soort textiel. -> vaak was het een geschenk aan rijke Europesen.
Gemaakt van katoen, zijde, geschoren fluweel en goud- en zilverdraad.
De designs hebben veel weg van de boekkunst. Thema’s waren: geliefden, picknicks,
bloem printen, dieren die vechten, jagers. De designs konden erg gedetailleerd zijn,
net zoals bij de boekkunst.
De tapijten werden gemaakt als luxeproducten; waren vaak gemaakt voor de rijken.
Vaak waren er geen serieuze religieuze en politieke thema’s te vinden.
Rood, wit, geel en blauw zijn kleuren die vaak gebruikt werden.
Metaal-, glas- en keramiekkunst:
