Samenvatting volledig boek (hoofdstuk 1 t/m 6). Inclusief toetsvragen gegeven door de docent!!
Boek: Veranderen in meervoud. Een driedimensionale kijk op de sociale veranderkunde.
Schrijver: Gerard Donkers
Veranderen in meervoud: Een driedimensionale kijk op de sociale veranderkunde
Gerard Donkers
Hoofdstuk 1: Eigenaardigheid van veranderkundig handelen
Veranderen is een werkwoord. We zijn bezig onze eigen situatie of die van een ander te veranderen om
iets belangrijks te realiseren.
Dagelijks brengen we veranderingen aan in onze materiele omgeving. Dit vraagt om zelfsturing en
complexe handelingen. De veranderactiviteit heeft ook altijd betrekking op de persoon die de
verandering doorvoert, het vraagt dus zelf beïnvloeding. Het gaat dus om het niet enkel passief
ondergaan van situaties, maar er zelf actief iets mee doen, er een eigen betekenis aan geven.
We zijn ook voortdurend bezig met sociale verandering. We beïnvloeden mensen en menselijke
verhoudingen om ons heen. Soms worden deze beïnvloedingsvaardigheden over- of onderschat.
Tacit knowledge = Onbewust weten van hoe te handelen.
In de veranderkunde wil met deze impliciete kennis expliciet maken. Tegenargumenten zijn dat bij té veel
bewustwording de spontaniteit verloren gaat, sommige processen zoals slapen kunnen alleen maar
onbewust verlopen, sommige zingevende intenties hoeven niet geëxpliceerd te worden om ze te
realiseren en het expliceren van algemene waarden kan juist onveiligheid of tegendraadsheid oproepen.
Reflecteren op je eigen handelen kan nieuwe mogelijkheden geven om jezelf en de situatie weer de
goede kant op te sturen.
Sommige dingen zijn niet te veranderen of sommige veranderingen zijn niet wenselijk. Door dit te
accepteren ben je ook bezig met veranderen. Hiervoor kan men ook intern gerichte veranderingen
invoeren, zoals jezelf beter afstemmen op de situatie waarin je zit.
Kortom: Veranderen is een alledaags bewust en onbewust proces van doel- of waard georiënteerd
handelen, gericht op het aanbrengen van wijzigingen in de omgeving en/of zichzelf.
Het veranderen van mens en samenleving wordt meer geprofessionaliseerd en voorwerp van
wetenschappelijk onderzoek.
In begin 21e eeuw werd gepleit voor een meer generalistische basis van alle sociale beroepen.
Een interventiegerichte manier van kijken naar situaties. Praktische pogingen om mensen in sociale
situaties in de gewenste richting te beïnvloeden. Respect is erkenning van de ander als een zelfsturend
persoon.
Verschil leek en professional:
- Professional handelt vanuit functie en staat buiten het cliëntsysteem en heeft daarom gepaste
afstand.
- Een professional gaat relatie aan voor beperkte tijd.
- De professional werkt doelgericht en procesmatig. Er is verkenning, plan van aanpak, evaluatie
en bijstelling. Hij is zich meer bewust van hetgeen hij doet.
Sociaal
Onder het sociaal domein vallen zorginstellingen maar ook commerciële bedrijven die zich bezighouden
met verandering. Het omvat het gehele terrein wat zich bezighoudt met onderlinge verhoudingen tussen
mensen. Dit samenleven/samenwerken wordt getoetst aan sociale criteria: De kwaliteit van de
menselijke verhoudingen en hoe die door de betrokkenen worden ervaren.
Psychosociaal verwijst naar de samenhang van sociale en psychische factoren. Hoe mensen zich naar
elkaar opstellen hangt samen met hoe ze zichzelf ervaren en hun overtuigingen. Maar andersom wordt
iemands psychische gesteldheid beïnvloed door de sociale verbanden waarin hij deelneemt.
Sociaal functioneren is psychische en maatschappelijk functioneren. Ons gedrag wordt medebepaald
door de context.
Sociaal verwijst meer naar het persoonlijke karakter van de samenleving, een fijn leefklimaat.
Maatschappelijk verwijst meer naar de geïnstitutionaliseerde wijze van samenleven/wonen/werken.
Interpersoonlijk verwijst naar betekenisvol gedrag t.o.v. elkaar, beïnvloeding.
Benaderingen van veranderen:
- Rechtstreeks/direct, via interactie, competentieversterking.
- Indirect, beïnvloeding van omgevingscondities, conditieverbetering.
Veranderen om microniveau gaat over sociaal functioneren van individu en kleine groepen (sociaal-
emotioneel, identiteit, gezin etc.).
Veranderen om mesoniveau gaat over het functioneren van groepen en organisaties (samenwerking,
besluitvorming etc.). Belangrijk is om binnen de groep ook aandacht te schenken aan het individu.
Veranderen op macroniveau gaat het functioneren van grotere samenlevingsverbanden
(werkgelegenheidsvraagstukken, armoede, veiligheid etc.).
Procesmatig
Het sociale domein is dynamisch van karakter. Er is geen nulpunt waarop je start met veranderen. De
veranderkundige moet zich daarom afstemmen op de situatie in ontwikkeling en niet-gewenste
veranderingen afremmen en gewenste veranderingen stimuleren.
, Het ondersteunen bij veranderen moet afspelen in de zone van naaste ontwikkeling (nabij gelegen niveau
van ontwikkeling).
De veranderkundige moet altijd denken in termen van processen en zich sterk inleven in de situatie en
intermenselijke processen. Hij moet verder kijken dan het uiterlijk waarneembare, dus inleven in de
psychische processen van waaruit mensen handelen. Dit geldt ook voor groepen/organisaties.
Er moet gekeken worden naar de inhoud (wat wordt er gezegd) en de vorm (op welke manier). Hiermee
kun je methodes ontdekken.
Moreel
Mensen hebben bewust of onbewust een bepaalde bedoeling met hun gedrag. Dit zijn de
referentiewaarden: Waarden (intenties/belangen) van waaruit mensen hun gedrag sturen en reageren op
gedrag van anderen, deze kunnen concreet of abstract zijn.
Waarden en normen vormen een moraal van wat wel en niet mag, goed en slecht. Normen zijn
gedragsregels. Waarden zijn idealen of principes die hieraan onderliggend zijn. Ook instituties hebben
een moraal. De waarden en normen binnen beroep vormen de beroepsmoraal.
Ethiek is de wetenschap van de moraal.
Bij elk sociaal vraagstuk is er sprake van verschillende visies en waarden. Dit kan een moreel conflict tot
gevolg hebben tussen betrokken partijen of binnen één persoon zelf.
Dialogisch
Veranderen verloopt op een sociale manier, door in gesprek te gaan. Dit kan face-to-face maar ook op
creatieve wijze, non-verbaal of via internet.
In een dialoog is de communicatie altijd vanuit twee kanten gestuurd, er is wederkerige beïnvloeding.
Een sociale benadering start dan ook met het opbouwen van een relatie. Dit vraagt tijd maar ook een
zelfkritische houding t.o.v. eigen veronderstellingen en bereidheid om tot overeenstemming te komen.
Wederzijds respect voor elkaars inbreng is de basis voor het winnen van vertrouwen en om tot een
gelijkwaardige samenwerking te komen. Er is dan ook geen één manier van juist handelen, het vraagt om
afstemming.
Integratief
Integratief werken houdt in verschillende bronnen van kennis tot een samenhangend geheel maken. Het
gaat niet om een verklarende theorie maar om een competentietheorie (hoe gaan mensen om met
zichzelf en de situaties om hun doelen te bereiken).
Vier bronnen van kennis voor de sociale veranderkunde:
- Gedragswetenschappelijk en maatschappijtheoretisch
Sociale vraagstukken en ontwikkelingsprocessen van individu, groep en samenleving. Hiermee
kan de sociale kwaliteit beoordeeld worden.
- Beïnvloedingsmogelijkheden
Mogelijkheden en beperkingen van mensen, wat is wel en niet beïnvloedbaar.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mieke1234. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
