Hoorcollege 5 | Financiering vennootschap (kapitaal, vermogen, uitkeringen)
_______________________________________________________________________________________
1 | Kapitaal en reserve
Vermogensstructuur
a. Eigen vermogen
Eigen vermogen omvat aandelenkapitaal en reserves. Financiering met eigen vermogen gebeurt door
aandelenuitgifte en het creëren van reserves, zoals winstreservering of agio-storting.
b. Vreemd vermogen
Vreemd vermogen bestaat uit schulden van de vennootschap, zoals bankleningen, obligaties en
leverancierskredieten.
Verscha ers van eigen vermogen ontvangen dividend, terwijl schuldeisers rente krijgen.
Vreemd vermogen heeft een terugbetalingsplicht, eigen vermogen niet; het heeft ook een garantiefunctie.
Eigen vermogen
Eigen vermogen Artikel 2:364 lid 4 BW
• Geplaatst kapitaal Artikel 2:373 lid 1 en 2 BW
(aandelenkapitaal)
• Reserves Het eigen vermogen moet op de balans worden vermeld en gespecificeerd naar geplaatst
• Evt. niet verdeelde kapitaal, gestort en opgevraagd kapitaal (indien niet volgestort), agio, diverse reserves en
winsten niet verdeelde winsten.
Geplaatst kapitaal Het kapitaal bij oprichting is de eerste vennootschapsrechtelijke bijdrage aan het eigen
vermogen
Het (geplaatste) kapitaal heeft een nominale waarde die alleen kan veranderen door
kapitaalvermindering of -verhoging.
Toename van het vermogenssurplus boven het kapitaal verhoogt de intrinsieke waarde van de aandelen
zonder de nominale waarde te veranderen.
Kapitaal
1. Personenvennootschappen (maatschap, VOF en CV)
Kapitaal is gelijk aan de waarde van de ingebrachte activa.
2. BV/NV
Kapitaal van de vennootschap is verdeeld in aandelen: elk aandeel vertegenwoordigt een waarde die in
de statuten is bepaald (art. 2:67 BW/art. 2:178 lid 1 BW).
ff
,Nominale waarde Waarde van de aandelen in de statuten (art. 2:67 BW/art. 2:178 lid 1 BW)
Maatschappelijk Het totaal aantal maximaal uit te geven aandelen
kapitaal Maximaal x nominale waarde = maatschappelijk kapitaal
Geplaatst kapitaal Aantal uitgegeven aandelen x nominale waarde
Gestort kapitaal Bedrag dat is gestort op het aantal geplaatste aandelen
Aandelen kunnen met agio worden uitgegeven (boven nominale waarde), maar niet met
disagio (onder nominale waarde).
Niet gestort kapitaal
• Opgevraagd
• Niet-opgevraagd
Minimumkapitaal NV minimaal €45.000, bij de BV is het afgeschaft
NV BV
Maatschappelijk kapitaal Artikel 2:67 BW Artikel 2:178 BW
(statutair max uit te geven • Minimaal kapitaal €45k Facultatief
aandelen)
Geplaatst kapitaal Artikel 2:67 lid 2-4 BW Artikel 2:178 BW
(uitgegeven aandelen) • Minimaal kapitaal €45k Geen minimum kapitaal
• t/m 1/5e van maatschappelijk kapitaal moet
zijn geplaatst
Gestort kapitaal (gestorte deel Artikel 2:67 lid 3 BW Artikel 2:191 BW
van geplaatst kapitaal) • Minimaal kapitaal €45k Mogelijk volledig uitstel
• Mogelijk om 1/4e te storten (art. 2:80 lid 1
BW)
Opgevraagd kapitaal (nog Artikel 2:80 BW Artikel 2:191 BW
niet gestort, wel opgevraagd) • Obligo: overig, nog te storten Zie NV
Kortom, maatschappelijk/geplaatst/gestort
kapitaal bij NV ≥ €45k
Toezicht door notaris; evt. aansprakelijkheid of
ontbinden (art. 2:69 en 2:74 lid 2 BW).
Inbreng door aandeelhouders
Aandeelhouders van NV's en BV's nemen deel door het verwerven van één of meer aandelen in het kapitaal
van de vennootschap, waarbij zij zich verplichten tot inbreng. Het is acceptabel om te spreken van een
"schuld" die ontstaat voor de vennootschap door deze inbreng, zolang wordt benadrukt dat deze schuld
van een speci eke aard is en wordt beheerst door vennootschapsrechtelijke regels.
Kapitaal waarvoor inbreng heeft plaatsgevonden, kan, ondanks deel uit te maken van het eigen vermogen
van de vennootschap, worden beschouwd als een vennootschappelijke schuld van eigen aard. Bij
ontbinding van de vennootschap moet de vennootschap haar nominaal bepaalde schuld aan de
aandeelhouders zoveel mogelijk voldoen na de bevrediging van derden-schuldeisers, voordat de verdeling
van het resterende vermogen plaatsvindt tussen statutaire gerechtigden en aandeelhouders.
fi
,Maatschappelijk kapitaal
Het maatschappelijk kapitaal van de NV en BV vertegenwoordigt het maximale bedrag dat in de statuten is
vastgelegd waarbinnen nieuwe aandelen kunnen worden uitgegeven zonder dat de statuten hoeven te
worden gewijzigd.
Het maatschappelijk kapitaal is verdeeld in aandelen:
• NV: art. 2:64 lid 1 jo. 2:65 BW
• BV: art. 2:79 lid 1 BW (maatschappelijk kapitaal is optioneel)
Hof Aquepham/Vermeulen | Uitgifte van aandelen die het maatschappelijk kapitaal overschrijden, is nietig.
Geplaatst kapitaal
Het 'geplaatste kapitaal' van zowel NV's als BV's geeft aan hoeveel aandelen zijn uitgegeven en fungeert
als een rekeneenheid.
NV BV
Art. 2:67 BW Art. 2:178 lid 1 BW
Akte van oprichting Akte van oprichting
Art. 2:67 lid 4 BW Geen eis
Ten minste 1/5 van het maatschappelijk kapitaal
Art. 22 Hrgw Art. 22 Hrgw
Inschrijving Handelsregister Inschrijving Handelsregister
Gestort kapitaal
Het 'gestorte kapitaal' van zowel NV's als BV's vertegenwoordigt het bedrag waarop aandeelhouders
verplicht zijn in te schrijven en te betalen op hun aandelen.
• NV: art. 2:80 lid 1 BW: bij aandelen op naam of aan toonder kan worden bedongen dat maximaal drie
vierde van het nominale bedrag pas hoeft te worden gestort nadat de vennootschap dit heeft opgevraagd
• BV: art. 2:191 lid 1 BW: stortingsplicht kan volledig worden uitgesteld.
Het uitstellen van de stortingsplicht verandert niets aan de bestaande verplichting om het nominale bedrag
van het aandeel uiteindelijk volledig te storten, behalve in het geval van kapitaalvermindering. Dit resterende
nog te storten bedrag wordt aangeduid als het 'obligo'.
Opgevraagd kapitaal
Het 'opgevraagde kapitaal' van zowel NV's als BV's is dat deel van het geplaatste kapitaal dat nog niet is
gestort door aandeelhouders, maar door de vennootschap is opgevraagd (art. 2:80 BW/art. 2:191 lid 1 BW).
In de praktijk wordt vaak gesproken van het opvragen van kapitaal of het uitschrijven van stortingen om
hetzelfde te benadrukken.
Kapitaal dat is opgevraagd dient op de balans van de vennootschap te worden opgenomen als eigen
vermogen (art. 2:373 lid 1 sub a en lid 2 BW). Het 'obligo' van aandeelhouders die niet verplicht zijn tot
storting en van wie geen bijstorting is opgevraagd, verschijnt niet in de balans. Het opgevraagde kapitaal
hoeft anders dan het gestorte kapitaal niet in het handelsregister te worden ingeschreven.
Informeel kapitaal
'Informeel kapitaal' is een begrip uit het scale recht dat wordt gebruikt in de praktijk van NV's en BV’s.
Onder 'informeel kapitaal' van een NV of BV wordt verstaan kapitaal dat door een aandeelhouder vrijwillig
en onverplicht is ingebracht in de vennootschap zonder dat hier aandelen tegenover staan ('inbreng om
niet'). Dit informele kapitaal vindt zijn grondslag in de relatie tussen de aandeelhouder en de vennootschap.
Overeenkomst tot informele kapitaalstorting
De transactie waarbij dit informele kapitaal wordt ingebracht, wordt vaak aangeduid als een "overeenkomst
tot informele kapitaalstorting.”
fi
, Inbreng informeel kapitaal:
• Geld
• Goederen
• Voordeel aan vennootschap (zoals een renteloze lening of de verkoop van een pand tegen een prijs onder
de marktwaarde)
Vanuit vennootschapsrechtelijk perspectief kan de term 'informeel kapitaal' verwarrend zijn, omdat het niet
automatisch wordt beschouwd als een storting op aandelen volgens de regels van artikelen 2:80 BW/art.
2:191 BW. Als geld of goederen worden ingebracht en dit wordt beschouwd als agio, moet dit expliciet zijn
overeengekomen tussen de vennootschap en de aandeelhouder en worden verwerkt in de boeken en
administratie van de vennootschap. Informeel kapitaal dat niet als agio is behandeld en bijvoorbeeld als
kortlopende schuld in de rekening-courant is geboekt, wordt niet beschouwd als een storting op aandelen.
Reserves
De balans van NV's en BV's toont verschillende soorten reserves, waaronder wettelijke reserves, statutaire
reserves en overige (vrije) reserves. Deze reserves maken samen met het geplaatste kapitaal (gestort en
opgevraagd) en niet-verdeelde winsten het eigen vermogen van de vennootschap uit (artikel 2:373 lid 1
BW).
Algemeen
Reserves vormen een onderdeel van het eigen vermogen en worden gebruikt om de nanciële gezondheid
van de vennootschap te beschermen.
Artikel 2:273 lid 1 BW: soorten reserves
1. Herwaardering- en andere wettelijke reserves (lid 4)
De wet verplicht soms de vorming en handhaving van wettelijke reserves in bepaalde situaties. Deze
reserves mogen niet worden opgeheven totdat de reden voor hun vorming verdwijnt. Het gebruik van
wettelijke reserves is beperkt, en eventuele tekorten mogen alleen worden aangevuld volgens de wet
(artikelen 2:104 BW en 2:215 BW).
Herwaarderingsreserves
Voorbeeld herwaarden pand (5 ton > 8 ton). Er is een stijging van 3 ton, maar dit geldt enkel als winst
op papier (tot verkoop van het pand). De balans spreekt dan van een wettelijke reserve
(herwaarderingsreserve), zonder dat deze kan worden uitgekeerd.
2. Statutaire reserves
Statuten kunnen bepalen dat bepaalde reserves moeten worden aangehouden, meestal om de
uitkeringsruimte te beperken. Deze reserves mogen in sommige gevallen wel worden aangewend voor
het delgen van een tekort, zoals aangegeven in de statuten.
3. Agio- en overige / vrije / uitkeerbare reserves
Alle reserves die niet wettelijk of statutair zijn voorgeschreven, worden beschouwd als overige reserves.
Ze kunnen vrijelijk worden gebruikt voor uitkeringen aan aandeelhouders en andere doeleinden.
Verliezen van de vennootschap worden in mindering gebracht op overige reserves.
Agioreserve
Storting dat de aandeelhouder doet die boven de nominale waarde voor een aandeel stijgt.
Gebonden vermogen
Wettelijke en statutaire reserves worden beschouwd als gebonden vermogen, wat betekent dat ze niet
kunnen worden uitgekeerd aan aandeelhouders of andere uitkeringsgerechtigden. Dit geldt voor zowel NV's
als BV's en wordt gereguleerd door vermogensbeschermingsregels.
Stille en geheime reserves
Het jaarrekeningenrecht vereist dat reserves openlijk en getrouw worden weergegeven. Stille reserves
kunnen ontstaan door waarderingsvoorschriften en moeten in de toelichting worden vermeld (art. 2:362
BW, art. 2:373 BW en art. 2:384 BW). Geheime reserves, die niet aan het licht komen in de jaarrekening, zijn
in strijd met de rapportagevereisten.
fi
