‘Zelfredzaamheid’
Een illusie van de 21ste
eeuw
Van verzorgingsstaat naar
participatiesamenleving
S.M.A. Lacunes-Heymen
Studentnummer: 4801033
21 juli 2023
NCOI
HBO Bachelor Social Work profiel Welzijn en
samenleving
Module: Social Work en maatschappij
,Voorwoord
Mijn naam is Suzy Lacunes-Heymen, ik ben 43 jaar en woon samen met mijn man, dochter en hond in
Zevenaar. Ik heb 20 jaar lang gewerkt in de commerciële sector en mijn laatste functie was salesmanager
ICT & Telecom. In 2020 kregen we de mogelijkheid vanuit FNV om gebruik te maken van een
opleidingsvoucher. De voorwaarde van deze voucher was dat de opleiding geen betrekking mocht hebben
op het huidige werk. Nadat ik verschillende opleidingen bekeken had kwam ik uit bij “Social Work HBO – 1
jaar’. Dit trok mij het meeste aan. Na het eerste jaar beviel het mij zo goed dat ik de opleiding heb omgezet
in de volledige 4-jarige bachelor. Ik heb uiteindelijk gekozen voor het profiel ‘Welzijn en samenleving’.
Sinds april 2022 ben ik werkzaam als consulent front office sociaal domein bij de Gemeente Xxx. De front
office voert de eerste gesprekken met de inwoners met betrekking tot hun hulpvraag. De vragen zijn heel
divers. Van vragen over huishoudelijke ondersteuning, tot aan vragen over indicaties voor kinderen met
autisme. Maar ook bijvoorbeeld vragen van inwoners met schuldproblemen of een uitkering. De contacten
die ik heb met de inwoners zijn vaak kortdurend, maar wel intensief. In het eerste contact zitten mensen
vaak nog vol in hun emotie, ze zijn bijvoorbeeld boos omdat ze zich niet geholpen voelen of bang dat ze
geen hulp gaan krijgen. Ook heb ik veel contact met zorgaanbieders, zij hebben vragen over indicaties of
zorgen over inwoners. Feitelijk zijn mijn collega’s en ik van de front office de schakel tussen inwoners en
zorgaanbieders enerzijds en de overige consulenten (Wmo, Jeugd, Participatie etc.) anderzijds. Mijn huidige
baan is heel divers en ik krijg te maken met heel veel aspecten van het sociaal domein. Uiteindelijk hoop ik
na het afronden van mijn opleiding door te groeien naar een functie waarin het contact met inwoners wat
langduriger is. Mijn ambitie ligt dan voor nu bij bijvoorbeeld Schuldhulpverlening of Participatie.
Deze moduleopdracht is geschreven voor het vak Social Work & Maatschappij. Het hoofddoel was het
schrijven van een betoog over een maatschappelijk thema. Deze opdracht heeft mij veel geleerd over de
hoeveelheid aan maatschappelijke thema’s die er zijn en welke ik mij veel mee bezig houdt of die veel met
mijn werk te maken hebben. Uiteindelijk heb ik een thema gekozen die dicht bij mijn functie ligt en waar ik
soms dubbel insta. Het was ook erg leerzaam om argumenten te vinden zowel pro als con over dit thema.
Beoordeling: 8
T.a.v. de stelling/inleiding: de stelling is een goede stelling. Wellicht had je i.p.v. illusie het woord desillusie
moeten gebruiken. Een illusie kan nl. ook positief uitgelegd worden. Een desillusie is per definitie negatief.
Een soort ontgoocheling.
T.a.v. het centrale deel:
Is er sprake van een participatiesamenleving? Wat bedoel je daar precies mee? Welke bron heb je hierbij
gebruikt? Inhoeverre is het idee van de zelfredzaamheid een probleem? Ligt het niet meer aan de
professonaliteit van de Social Worker? En aan de bereidheid of het vermogen van de client om mee te
veranderen c.q. te gaan 'participeren'?
Slagen autochtone Nederlanders wel voor de inburgeringstest? Hoeveel procent van de Nederlandse
bevolking bestaat uit nieuwkomers? Inhoeverre heeft dat percentage invloed op de zelfredzaamheid van de
Nederlandse bevolking c.q. de clientengroep?
E.e.a. theoretisch correct onderbouwd.
T.a.v. de conclusie:
Deze is meer dan een herhaling van de argumenten voor de stelling. Helder en in mijn ogen prima
antwoord op de stelling. Terechte conclusie, het idee van de zelfredzaamheid is prima, voor de uitvoering is
meer nodig.
T.a.v. de reflectie:
Helder hoe de ontwikkelpunten uit de reflectie voortvloeien.
Voldoende concreet gemaakt hoe je deze punten in de praktijk gaat ontwikkelen.
Voor de beoordeling m.b.t. de inhoud krijg je een goed
Voor de beoordeling van de vorm krijg je een voldoende.
Totaal dus een 8
2
,Samenvatting
Deze moduleopdracht begint met een betoog. Dit betoog bestaat uit een inleiding, een centraal gedeelte en
een conclusie. Het betoog gaat over een actueel maatschappelijk thema, namelijk zelfredzaamheid. Dit
thema is gekoppeld aan andere thema’s die in het sociaal werk veel voorkomen, zoals intercultureel werken
en sociale ongelijkheid.
In de inleiding van het betoog wordt het thema geïntroduceerd n.a.v. persoonlijke ervaringen van de
schrijver. Uiteindelijk wordt er een stelling geformuleerd en die luidt: ‘Zelfredzaamheid, een illusie van de
21ste eeuw.’ In het centrale deel van het betoog wordt deze stelling beargumenteerd. Hierbij worden zowel
argumenten voor als tegen de stelling gebruikt. En in de conclusie van het betoog wordt de stelling nog eens
bevestigd.
Zelfredzaamheid klinkt als een mooi ideaal, de kwetsbare burger krijgt weer meer zelfvertrouwen en dit leidt
weer tot motivatie en een betere kwaliteit van leven. Echter de manier waarop het nu wordt ingezet, als een
vervanging voor professionele zorg, leidt juist tot meer problemen voor de kwetsbare groepen.
Zelfredzaamheid wordt namelijk gezien als, eerst zelf, dan je netwerk en dan pas professionele zorg. Maar
de meest kwetsbare groepen hebben vaak geen netwerk of ontvangen al veel hulp vanuit het huidige
netwerk en is het nu juist dit netwerk dat aangeeft overbelast te zijn en hulp nodig te hebben. Nieuwkomers
zijn daarbij een kwetsbare groep, zij hebben vaak geen netwerk hier en met het gebrek aan kennis, de
taalbarrières en culturele verschillen is het lastig om juist van hen al een zekere mate van zelfredzaamheid
te verwachten. Daarbij komt dat sociaal werkers zelf vaak niet weten hoe ze de zelfredzaamheid op een
juiste manier moeten bevorderen of hebben ze een ander idee over wat zelfredzaam precies is. Conclusie is
dat zelfredzaamheid een illusie van de 21ste eeuw is.
Het tweede deel van deze moduleopdracht gaat over reflecteren op de algemene doelstellingen. Deze
doelstellingen komen uit de lessen die bij deze module horen. Ze gaan over sociologische theorieën en
begrippen, over interculturele communicatie, over motiverende gesprekstechnieken, problemen op het
gebied van zorg en welzijn en maatschappelijke vraagstukken. Deze doelstellingen worden toegepast in de
praktijk.
Deze reflectie heeft geleid tot 3 ontwikkelpunten. De schrijver wil zich graag verder ontwikkelen in
motiverende gesprekstechnieken die worden toegepast bij drang en dwang. Zij gaat daarvoor meelopen met
collega’s, coaches en zorgverbinders.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat de schrijfster ook meer persoonlijk gesprekken gaat voeren met inwoners
en daarbij gebruik gaat maken van de basisvoorwaarden van Hall als het gaat om interculturele
communicatie.
Uiteindelijk wil de schrijver ook werken met de culturele dimensies van Hofstede om het contact met
inwoners beter te laten verlopen.
3
,Inhoudsopgave
Voorwoord 2
Samenvatting 3
Inhoudsopgave 4
Inleiding 5
Hoofdstuk 1. Betoog: Zelfredzaamheid: De illusie van de 21ste eeuw 6
A. Inleiding 6
B. Centrale deel 6
C. Conclusie 8
Hoofdstuk 2. Reflectie 9
A. Reflecteren op de algemene doelstellingen 9
B. Ontwikkelpunten 11
Literatuurlijst 13
4
, Inleiding
Deze moduleopdracht, Social Work en Maatschappij, is een onderdeel van de opleiding NCOI HBO Bachelor
Social Work profiel Welzijn en samenleving. De opdracht bestaat uit 2 onderdelen. Het eerste onderdeel is
een betoog over een actueel maatschappelijk thema in relatie tot nieuwe ontwikkelingen in het sociaal werk
en de visie van de schrijver hierop.
Als onderwerp is gekozen voor zelfredzaamheid. Het bevorderen van zelfredzaamheid van mensen staat
hoog op de agenda van de meeste gemeentes zeker sinds de transitie in 2015, maar het is in de praktijk nog
geen gemeengoed. Dit onderwerp is gekozen omdat elke sociaal werker die werkt met cliënten hiermee te
maken krijgt. Wat in het betoog ook naar voren komt is dat het een thema is dat veel sociaal werkers en
onderzoekers bezighoudt. Het onderwerp zelfredzaamheid is o.a. gekoppeld aan de thema’s intercultureel
werken en sociale ongelijkheid.
Er is uiteindelijk een stelling ingenomen over zelfredzaamheid en deze is onderbouwd met voor- en
tegenargumenten. Hiervoor is gebruik gemaakt van de literatuur die beschikbaar is gesteld door Hogeschool
NCOI tijdens de lessen van Social Work en Maatschappij, (wetenschappelijke) artikelen die zijn gevonden op
internet, maar ook zijn er interviews afgenomen bij collega’s, Wmo-, Statushouder-, en Participatie
consulenten, als zijnde ervaringsdeskundigen. Het betoog eindigt uiteindelijke met de conclusie waarin alle
hoofdpunten van het betoog bij elkaar komen en aan elkaar verbonden worden.
Een sociaal werker zal altijd te maken krijgen met maatschappelijke thema’s in het werk, het is dan ook
belangrijk om hiermee bezig te blijven. Het schrijven van een betoog is een goede manier om een
maatschappelijk thema uit te lichten maar ook om deze te onderzoeken op voor- en tegenargumenten.
Het tweede deel van de opdracht gaat over reflecteren op de algemene leerdoelen en hoe deze toegepast
(kunnen) worden in de praktijk. Dit wordt gedaan vanuit het oogpunt van de schrijver, een consulent front
office bij gemeente Xxx. Vervolgens worden er drie ontwikkelpunten benoemd welke in een volgende module
of in de praktijk kunnen worden toegepast.
Leeswijzer:
De moduleopdracht bestaat uit 2 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 omschrijft de aanleiding tot het betoog, het
betoog zelf en de conclusie. In hoofdstuk 2 wordt er gereflecteerd op de algemene doelstellingen en worden
er naar aanleiding van deze reflectie 3 ontwikkelpunten benoemd.
5
