Samenvatting Hoofdstuk 10 De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter
Ontwikkelingspsychologie
Robert S. Feldman
7e editie
Hogeschool van Amsterdam
Academie Lichamelijke Opvoeding
1e jaar, blok 3
volledig hoofdstuk 10
Hoofdstuk 10 De sociale ontwikkeling en de
persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertjd
10.1 Een antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’
10.1.1 De persoonlijkheidsontwikkeling: conficten oplossen
Volgens Erikson krijgen kinderen in de peuter- en kleutertjd te maken met een belangrijk
psychosociaal confict dat betrekking heef op de ontwikkeling van eigen initatef. De psychosociale
ontwikkeling omvat veranderingen in hoe individuen zichzelf, de betekenis van het gedrag van
anderen en hun eigen gedrag leren begrijpen. Cultuur en maatschappij plaatsen mensen het hele
leven voor bepaalde uitdagingen. Deze zijn per leefijd verschillend.
Volgens Erikson zijn er in het leven van elk mens 8 stadia die doorlopen moeten worden, in elk
stadium staat een bepaald confict of crisis centraal. Deze crisis moet worden opgelost alvorens men
verder kan naar het volgende stadium. Op basis van zijn/haar ervaringen bij het oplossen van de
conficten ontwikkelt iedereen een positef of negatef gevoel van eigenwaarde/zelbeeld.
Autonomie-versus-schaamte-en-twijfel: periode waarin kinderen tussen 18 maanden 3 jaar
zelfstandigheid en autonomie ontwikkelen als hun ouders hun verkenningsdrang stmuleren, of
schaamte ontwikkelen en aan zichzelf gaan twijfelen als ze beperkt en overmatg beschermd worden.
Stadium van initatef-versus-schuldgevoel: periode van het 3e tot 6e jaar waarin kinderen te maken
krijgen met conficten tussen verlangen om onafankelijk van hun ouders te opereren en het
schuldgevoel dat voortvloeit uit onbedoelde consequentes van hun actes.
Ouders die positef reageren op de overgang naar onafankelijkheid kunnen hun kinderen helpen de
negateve gevoelens die kenmerkend zijn voor deze periode het hoofd te bieden
10.1.2 Het zelfeeld in de peuter- en kleutertjd
Met het zelbeeld bedoelen we iemand identteit of de opvatngen die hij van zichzelf als persoon
heef. De opmerkingen waarmee peuters hun zelbeeld omschrijven zijn niet altjd accuraat. Veel
peuters en kleuters hebben de neiging hun capaciteiten en kennis op alle gebieden te overschaten.
Zelfs als ze ergens net in gefaald hebben dan verwachten ze toch dat ze het in de toekomst op dat
gebied goed zullen doen, dat optmisme is gedeeltelijk het resultaat van het feit dat ze zich nog niet
met anderen vergelijken.
Voor het zelbeeld is ook de cultuur waarin peuters en kleuters opgroeien van belang. Kinderen in
westerse culturen zullen een onafankelijk beeld van hun ik ontwikkelen omdat de maatschappij
individualistsch georiënteerd is: de nadruk ligt op persoonlijke identteit en op uniekheid van het
individu. Kinderen in Aziatsche culturen, die collectvistsch georiënteerd zijn, krijgen te horen dat
het niet goed is om ‘je kop boven het maaiveld uit te steken’. Daar is de norm dat een kind niet op
moet vallen, dienstbaar moet zijn aan de familie en goed zijn best moet doen.
10.1.3 Genderidentteit: het ontstaan van mannelijkheid en vrouwelijkheid
Al vanaf de geboorte worden jongens en meisjes verschillend behandelt, dit gaat het hele leven zo
door. Geslacht verwijst naar anatomische geslachtskenmerken terwijl gender juist verwijst naar de
, beleving van mannelijk- of vrouwelijkheid. Kinderen geven zich op hun 2e jaar consistent het label
mannelijk of vrouwelijk. Gender manifesteert zich bijvoorbeeld tjdens spelen, jongens spelen
doorgaans wilder/ruiger dan meisjes. Ook beginnen jongens met jongens te spelen en meisjes met
meisjes, bij meisjes zet dit wat eerder in dan bij jongens. Bij meisjes begint de voorkeur om met
kinderen van dezelfde sekse te spelen op 2-jarige leefijd bij jongens is dit op 3jarige leefijd. De
voorkeur voor dezelfde sekse komt in veel culturen terug. Bij spelen blijkt gender boven etnische
verschillen te staan; een Latjns-Amerikaans jongetje speelt liever met een blank jongetje dan met
een Latjns-Amerikaans meisje. Genderstereotype opvatngen worden tot aan het 5 e jaar sterker en
vanaf het 7e jaar neemt het weer iets af, maar het verdwijnt nooit helemaal. Peuters en kleuters
dichten mannen vaker eigenschappen toe die te maken hebben met competente, onafankelijkheid,
kracht en concurrentedrang. Vrouwen beziten volgens hen eerder eigenschappen als warmte,
expressiviteit, zorgzaamheid en onderworpenheid. Hun opvatngen en verwachtngen hebben
invloed op hun eigen gedrag en op de manier waarop zij met leefijdsgenoten en volwassenen
omgaan.
Biologische theorieën over genderverschillen
Biologische kenmerken die gerelateerd zijn aan sekse kunnen rechtstreeks tot genderverschillen
leiden. Een van deze biologische kenmerken zijn hormonen. Ook kunnen de verschillen die bestaan in
de hersenstructuren tussen meisjes en jongens leiden tot genderverschillen, ook kan het verschil
gelegen zijn in een meer evolutonaire benadering, waarbij genderverschillen belangrijk zijn voor
overleving.
Psychoanalytsche theorieën over genderverschillen
Kinderen zullen zich gaan identficeren, dit is het proces waarbij kinderen proberen gelijk te zijn aan
de ouder van dezelfde sekse en hierbij nemen we de attudes en waarden van deze ouder over. De
reder hiervoor is dat het eind van de fallische fase wordt gekenmerkt door het Oedipuscomplex, dit
treedt op rond de 5 jaar als anatomische verschillen tussen man/vrouw in het oog springen. Jongens
beginnen onbewust ‘seksuele’ belangstelling te tonen voor hun moeder en zien hun vader als rivaal,
omdat ze hun vader als almachtg beschouwen ontwikkelen jongens een angst voor vergelding, dit
staat bekend als castrateangst. Om de angst te overwinnen onderdrukken jongens hun verlangen
naar hun moeder en beginnen zij zich in plaats daarvan te identiceren met hun vader in een poging
zo veel mogelijk op hem te lijken. Bij meisjes gaat dit op eenzelfde manier.
De sociale leertheorie over genderverschillen
Kinderen leren gender gerelateerd gedrag en gender gerelateerde verwachtngen door anderen te
observeren. Als ze zien dat anderen beloond worden als ze het juiste gender gerelateerde gedrag
vertonen dan zullen ze dat gedrag ook gaan vertonen. Ook boeken en media (vooral tv en
videospelletjes) spelen een rol bij het in stand houden van traditonele opvatngen over gender
gerelateerd gedrag.
De cogniteve theorie over genderverschillen
Het verlangen om een duidelijke identteit te ontwikkelen heef volgens sommige theoretci tot
gevolg dat kinderen een genderidentteit ontwikkelen; dit is de percepte van het zelf als mannelijk
of vrouwelijk. Hiertoe ontwikkelen ze een genderschema; een cognitef raamwerk waarbinnen
genderrelevante informate wordt geordend. Rond het 4e levensjaar ontwikkelen kinderen een
begrip van genderconstante; het feit dat mensen permanent mannelijk of vrouwelijk zijn als gevolg
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KMolenaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
