Dit zijn tijdvakken 5 t/m 10 uitgewerkt per tijdvak. Gemaakt voor het examen havo 2023. Dit is nog steeds van toepassing op het eindexamen van 2025. Cijfer voor het eindexamen: 7,5
Chronologie
De tien tijdvakken
1. Jagers en Boeren (tot 3000 v. Chr.)
2. Grieken en Romeinen (3000 v. Chr. – 500 n. Chr.)
3. Monniken en Ridders (500 – 1000)
4. Steden en Staten (1000 – 1500)
5. Ontdekkers en Hervormers (1500 – 1600)
6. Vorsten en Regenten (1600 – 1700)
7. Pruiken en Revoluties (1700 – 1800)
8. Burgers en Stoommachines (1800 – 1900)
9. Wereldoorlogen (1900 – 1950)
10. Televisie en Computer (1950 – nu)
De vijf periodes
1. Prehistorie (tot 3000 v. Chr.)
2. Oudheid (3000 v. Chr. – 500 n. Chr.)
3. Middeleeuwen (500 – 1500)
4. Vroegmoderne tijd (1500 – 1800)
5. Moderne tijd (1800 – nu)
Historisch denken en redeneren.
Oorzaak (indirecte oorzaak) & aanleiding (directe oorzaak)
Een gebeurtenis heeft meerdere oorzaken en 1 aanleiding.
Oorzaak = dieperliggend en speelt al lang.
Aanleiding = klein en eenmalig (vlak voor de gebeurtenis)
Korte en lange termijn gevolgen
Korte termijn = gevolgen kort na de gebeurtenis zichtbaar
Lange termijn = gevolgen vele jaren later nog zichtbaar
Bedoelde en onbedoelde gevolgen
Bedoelde gevolgen = gevolgen die men wilde bereiken met een bepaalde handeling.
Onbedoelde gevolgen = gevolgen die men vooraf niet hadden voorzien
Oorzaken ingedeeld in politiek, sociaal, economisch en cultuur
Politiek = macht en bestuur
Sociaal = rangen en standen in een samenleving
Economisch = manier hoe mensen hun geld verdienen
Cultuur = gewoontes, tradities en de manier van denken in een samenleving
Continuïteit en discontinuïteit
Continuïteit = geen veranderingen in zaken/ontwikkelingen, ontwikkeling zet zich voort
Discontinuïteit = wel veranderingen in zaken/ontwikkelingen
Standplaatsgebondenheid
Ieder kijkt uit eigen perspectief naar een gebeurtenis, dit is van invloed op de manier waarop iemand een
gebeurtenis weergeeft.
Standplaatsgebondenheid kan bv. Bepaald worden door nationaliteit, godsdienst, politieke voorkeur of sociale
achtergrond
Betrouwbaarheid van een bron
1. Wat is de standplaatsgebondenheid?
2. Wanneer is het gemaakt?
3. Waarom is het gemaakt?
Representativiteit
Representatief = als deze voor meerdere mensen/situaties gelden
Niet representatief = als er maar 1 of enkele personen/situaties beschreven worden
, Anachronisme
Anachronisme = een begrip of opvatting dat niet thuishoort in de beschreven tijd
Kenmerkende aspecten voor de toets
1. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
2. De hernieuwde oriëntatie op erfgoed van de klassieke oudheid
3. Het begin van de Europese expansie overzee
4. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had
5. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
6. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
7. De bijzondere plaat in staatkundig opzicht en de vloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
8. Het streven van vorsten naar absolute macht
9. De wetenschappelijke revolutie
10. Rationaal optimisme en verlicht denken, dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
11. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte
wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
12. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten,
grondrechten en staatsburgerschap
13. Uitbouw van de Europese overheersing met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee
verbonden trans-Atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme
14. De industriële revolutie legde in de westerse wereld de basis voor een industriële samenleving
15. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme,
confessionalisme en feminisme
16. Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het
politieke proces
17. De opkomst van emancipatiebewegingen
18. Discussies over de sociale kwestie
19. De moderne vorm van imperialisme, de verband hield met de industrialisatie
20. Het voeren van twee wereldoorlogen
21. De crisis van het wereldkapitalisme
22. Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme
Kort: totalitaire ideologieën
23. De rol van moderne propaganda (en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie)
24. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
25. Enorme verwoestingen door massavernietigingswapens en oorlogsbetrokkenheid van de bevolking
26. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op joden
27. De Duitse bezetting van Nederland
28. De dekolonisatie maakte een einde aan de westerse overheersing van de wereld
29. De verdeling van de wereld in 2 ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de
daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
30. Toenemende westerse welvaart die leidde tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
31. De eenwording van Europa
32. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fadia19. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
