Mondeling literatuur – VWO6
Elke dag een druppel gif – Wilma Geldof Niveau 3
Uitgebreide samenvatting Maartens vader zet zich in voor de NSB: hij is
een overtuigd aanhanger van het
nationaalsocialisme en gelooft in de Nieuwe Tijd
die door Hitler wordt verkondigd. Vaak spreekt
hij met zijn zonen over zijn idealen. Walter,
Maartens vijf jaar oudere broer, maakt er nog
wel eens een grapje over of laat een
tegengeluid horen. Maarten neemt alles wat
zijn vader beweert voor waarheid aan.
Als in 1940 de Duitsers Nederland binnenvallen,
wordt Maartens vader door de Nederlandse
politie gearresteerd vanwege zijn Duitse
sympathieën: ‘Hij zou de staatsveiligheid in
gevaar brengen, omdat hij lid is van de NSB’,
legt Maartens moeder uit. Hij komt weer vrij als
Nederland een paar dagen later capituleert.
Vanaf dat moment worden NSB’ers als
landverraders beschouwd, waardoor Maarten
het moeilijk krijgt op school.
Eind 1941 meldt Walter zich voor het
vrijwilligerslegioen. Hun vader is trots op zijn
oudste zoon. Maarten noemt hij – als hij denkt
dat Maarten het niet kan horen – een slapjanus.
Hij vindt dat Maarten een ‘prinsenleven’ heeft.
Op school, de hbs, krijgt Maarten het steeds
zwaarder. Met zijn beste vriend Arthur komt het
tot een breuk. Maarten neemt dan wraak: hij
zegt tegen zijn vader dat er bij Arthur thuis
onderduikers zitten. Hij hoopt dat zijn vader
maatregelen treft.
In 1942 gaat Maarten naar een nieuwe school,
de Reichsschule: ‘Een school net als in
Duitsland, waar de toekomstige elite van het
Groot-Germaanse Rijk wordt opgeleid tot de
militair en bestuurlijk leiders van het Derde Rijk’.
Voor hem betekent dat een ontsnapping uit de
ellende die hij op de hbs te verduren had. Hij is
nu onder gelijkgestemden en krijgt nieuwe
vrienden. Net als zijn ouders is hij trots op wat
hij heeft bereikt.
Na de zomervakantie van 1944 verandert de
situatie: de geallieerden winnen terrein, maar
Maarten en zijn schoolgenoten zijn er nog
,steeds van overtuigd dat het Duitse leger de
overwinning zal behalen. De school moet
ontruimd worden, omdat het leger het gebouw
nodig heeft. Wat volgt, zijn
verhuizingen/opruimingen, waarbij de jongens
ingezet worden bij onder meer het ruimen van
het puin na bombardementen. Later moeten ze
naar het front, maar tot gevechten komt het
niet, omdat de oorlog eindigt met een zege van
de geallieerden. Maarten wordt gearresteerd
door de Engelsen. Als krijgsgevangene belandt
hij in een voormalig Duits gevangenkamp.
Maarten beseft dat alles voor niets is geweest:
‘Er kwám geen Nieuwe Tijd. Hij wérd geen
leider in het Germaanse Rijk. Hij was opgevoed
en opgeleid voor een toekomst die nooit zou
komen’.
In augustus 1945 komt hij terug in Nederland.
Kort daarop hoort hij dat Walter is omgekomen
in Polen. Zijn vader zit in de Scheveningse
gevangenis, zijn moeder in kamp Westerbork,
dat nu als kamp voor landverraders dienst doet.
Maarten moet deelnemen aan een
heropvoedingsprogramma. Aanvankelijk denkt
hij dat wat er verteld wordt over de gruwelen in
de kampen propaganda is van de geallieerden.
Hij kan de waarheid eenvoudigweg nog niet
onder ogen zien. Langzaam dringt tot hem door
dat zijn vader zich vergist heeft. ‘En zijn moeder.
En Walter. En zijn leraren. Iedereen om hem
heen had zich vergist. Kon dat?’.
Na deze periode mag Maarten zelfstandig gaan
wonen. Zijn oom Durk, de oudste broer van zijn
moeder, neemt hem in huis op. Hij krijgt een
baantje achter de lopende band in een
kaasfabriek. In 1946 komt zijn moeder vrij;
begin 1948 wordt ook zijn vader vervroegd
vrijgelaten. Maarten beseft dat hij iets van zijn
leven moet maken. Hij solliciteert op de
vacature voor nachtportier en is van plan alsnog
zijn hbs-diploma te halen. Dan ontmoet hij
Hanne.
Tijdens hun eerste afspraakje is Maarten erg
gespannen, wat alles te maken heeft met zijn
verleden. Maarten neemt zich voor niet over
zichzelf te praten ‘en al helemaal niet over de
oorlog’. Hanne stelt hem echter veel vragen en
voordat hij het weet, laat hij toch wat dingen
over zichzelf los.
, Maarten ontvangt een uitnodiging voor een
reünie van zijn middelbare school in Haarlem.
Hij vraagt zich af wie hem deze uitnodiging
heeft gestuurd: ‘Wie zou hem daar willen
ontmoeten? Geen enkele naam schiet hem te
binnen’. Er komen allerlei vervelende
herinneringen boven.
Aan Hanne biecht Maarten uiteindelijk op dat
hij uit een NSB-gezin komt. Hanne schrikt daar
niet van: ‘Jij bent je ouders niet’, zegt ze. Toch
heeft Maarten et gevoel dat, naarmate hij meer
over zichzelf vertelt, hij het bij Hanne nooit
goed kan doen. Ze kan zich niet voorstellen dat
Maartens vader niet wist wat er met de Joden
in de kampen gebeurde: ‘Wie het niet geweten
heeft, wilde het niet weten’.
Hanne kampt zelf ook met een schuldgevoel.
Haar ouders waren van plan onderduikers in
huis te nemen, maar durfden dat uiteindelijk
niet. Maarten en Hanne maken elkaar over en
weer verwijten, wat uiteindelijk het einde van
hun relatie betekent.
Omdat hij wil weten wie hem de uitnodiging
voor de reünie heeft gestuurd, besluit Maarten
erheen te gaan. Hij komt zijn oude vriend Arthur
tegen, die hem vertelt dat Eva, hun klasgenootje
van vroeger op wie Maarten verliefd was, bij
hem thuis ondergedoken zat. Maarten denkt nu
dat zij en haar broer zijn opgepakt, omdat hij
destijds aan zijn vader heeft verteld dat er bij
Arthur onderduikers zaten. Hij roept zijn vader
ter verantwoording, maar stuit op een muur van
zwijgzaamheid. Pas na de zelfgekozen dood van
zijn vader hoort hij van Arthur wat er werkelijk
gebeurd is. Maarten moet het beeld dat hij van
zijn vader had, bijstellen. Hij hoopt dat hij
ondanks alles de liefde voor zijn vader vast zal
kunnen houden.
Maarten Prins groeit op in Haarlem. Zijn beste
vriend heet Arthur en hij is verliefd op Eva, die
hij zelfs een keer uit de sloot redt. Zijn ouders -
Heiko en Martha - zijn al heel vroeg overtuigd
NSB'ers en dus zijn Maarten en zijn broer dat
ook. Dat wordt een probleem als Duitsland
Nederland binnenvalt. Waar men Maarten en
