Klinische gezondheidspsychologie in de geneeskunde Hoorcolleges
Tilburg University 422088
Inhoud
Hoorcollege 1: Introducte en modellen.................................................................................................2
Hoorcollege 2: Jong zijn en ziekte...........................................................................................................5
Hoorcollege 3: Vermoeidheid...............................................................................................................12
Hoorcollege 4: Multple Sclerosis and Parkinson’s disease...................................................................17
Hoorcollege 5: Cardiovasculair Disease (CVD)......................................................................................24
Hoorcollege 6: Oncologie.....................................................................................................................31
Hoorcollege 7: HIV en AIDS geen boekhoofdstuk (h4 en h7 sluit enigszins aan)..................................40
Hoorcollege 8: Diabetes Mellitus..........................................................................................................49
Hoorcollege 9: Gastro intestnal conditons – Maag darm problemen H18..........................................56
Hoorcollege 10: Pijn..............................................................................................................................64
Hoorcollege 11: COPD en longziekten..................................................................................................75
Hoorcollege: 12: Verloskunde and Gynaecologie (H15).......................................................................83
Hoorcollege 13: Psychological treatment for disturbing somatc symptoms........................................92
,Hoorcollege 1: Introductie en modellen
De geschiedenis – relate lichaam en geest
Mannen een erecte en sperma verliezen in de nacht verklaring kleine mannetjes die dit
veroorzaken en is abnormaal evil spirits. Maar dit is natuurlijk gewoon normaal.
Vroege Grieken – Monisme
Lichaam en geest is één.
Plato & Hippocrates – Dualisme
Lichaam en geest zijn twee aparte dingen. Ziekte is onafankelijk van de geest.
Collapse of Roman Empire…..
Renaissance – Descartes dualisme
Als je overlijd, blijf lichaam intact en ziel verlaat lichaam.
1/3e van de Nederlandse populate is ziek.
1/10e heef 2 of meer ziekten mult-morbiditeit (neemt toe als je ouder wordt)
Mentale problemen en fysieke ziekten
Als je niet lekker in je vel zit, kan je niet zo goed in staat zijn om
een behandeling te ondergaan.
Diagnose van een ziekte kan je ook ongelukkig worden.
Maar ze beïnvloeden elkaar ook!
Psychologie vs. Geneeskunde – één oorzaak van ziekte
biologisch.
Als er niet iets gevonden werd, dat het zou kunnen verklaren; moet het tussen de oren ziten.
Duidelijke scheiding lichaam en geest.
,Psychiatry: Tussen mentale problemen en geneeskunde
Medische psychologie: fysieke ziekten en geneeskunde in
Gezondheidspsychologie: tussen psychologie en fysieke ziekten
Klinische psychologie; tussen mentale problemen en psychologie.
Psychiatrie – focus op mentale gezondheidsproblemen.
Behandelen van abnormale emotes en gedrag.
Behandelen vaak met medicijnen; psychiaters zijn artsen!
Klinische psychologie – focus op mentale problemen
Verschillende stoornissen maar er wordt geen medicate voorgeschreven.
Gezondheidspsychologie – mensen zijn nog niet ziek
Focus ligt op prevente en promote.
Het promoten van verschillende gedragingen kan bijdragen aan het voorkomen van ziekte.
Denk aan: roken, alcohol misbruik, snacking, seks, bewegen, gezond eten.
Medische psychologie – medische situate en zijn psychologische problemen
Vaak in het ziekenhuis of rehabilitate centra.
Voorbeeld: patënt die angst krijgt voor naalden.
Modellen: Biomedisch model
Het lichaam wordt apart gezien van geest. Ziekte wordt verklaard vanuit verstoorde
fysiologische reactes.
Gezondheid is fysiek: afwezigheid van ziekte.
Maar: ziekte is natuurlijk veel complexer..
Elke ziekte moet een biologische oorzaak hebben volgens deze visie; maar dat hoef niet
altjd zo te zijn.
Het kijkt niet naar sociale en psychologische
kanten niet holistsch
Engel: “We moeten toch rekening
houden met sociale en psychologische
factoren? Want lichaam en geest zijn
toch beiden betrokken?”
De geneeskunde moet de gehele
persoon meenemen.
Behavior – Disease – Ilness Behavior - Outcome
Quality of life & Health status
Allebei iets sociaals, psychologisch en iets lichamelijks
Verschil: gezondheidstoestand kan je objectef meten; kan jij 100m traplopen? Je kan het ook vragen
in een vragenlijst, dat maakt het dan wel subjectef.
Maar je kan kwaliteit van leven niet voor de ander bepalen subjectef subjectef.
Total Patent Delay (Andersen Model)
• Appraisal delay: the tme a person takes to evaluate a symptom as a sign of illness
• Illness delay: the tme the person takes from the frst sign of illness untl deciding to seek
professional medical care
• Behavioral delay: the tme between a person deciding an illness requires medical care and
deciding to act on this decision
• Scheduling delay: the tme between deciding to act on the decision to seek help and actually
atending an appointment
, • Treatment delay: the tme between the frst appointment with a HCP and the onset of
treatment
Iedereen gaat verschillend met een klacht om, dus het hulp zoeken verschilt ook tussen mensen.
Figuur 1: Andersen Model
Patiënt fases
ACUTE FASE: diagnose en behandeling, focus op behandeling, medicate, operate, levensstjl
veranderingen
Verlies van controle, hulpeloosheid, onzekerheid
CHRONISCHE FASE: gericht op nazorg, aanpassing, behouding
Compliance en adherence
PALLIATIEVE/TERMINALE FASE: Focus op symptoom verlichten, proberen QoL zo optmaal
mogelijk te houden.
Grief
Paper die je moet kennen voor tentamen
100 ziekenhuizen, waarvan 16 opleidingsziekenhuizen.
In Nederland 8 Academische ziekenhuizen.
Mensen kunnen alleen in contact komen met een medisch specialist door doorverwijzing door de
huisarts.
Departementen medische psychologie; psychologen, gezondheidspsychologen, klinische
psychologen, psycholoog assistenten.
Patënt categorieën in een medische setng
1. Adult patents ith chronic diseases, like patents with lung diseases, heart diseases, cancer,
and diabetes mellitus
2. Patents ith functonal complaints ho present somatc complaints, in the absence of a
clear medical cause (e.g. functonal headache or pain in the stomach)
3. Adult patents ith (suspected) brain damage, who need neuropsychological assessment and
treatment (e.g. stroke, dementa, epilepsy, brain tumors)