Dit document omvat de masterthesis die ik voor de master Communicatiewetenschappen heb geschreven. Met als onderwerp: Een onderzoek naar de invloed van de combinatie van irrealistische en realistische schoonheidsbeelden op Instagram op de mood van jongvolwassen vrouwen en de rol van sociale vergeli...
Een onderzoek naar de invloed van de combinatie van irrealistische en realistische
schoonheidsbeelden op Instagram op de mood van jongvolwassen vrouwen en de rol van
sociale vergelijking en body dissatisfaction daarbij.
Perine Schoenmaker – 2707045
Faculteit der Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam
Masterthesis Communicatiewetenschap
Begeleider en 1e beoordelaar: Drs. M.C. Van der Bom
2e beoordelaar: Drs. T. Lankhuizen
23 juni 2022
,Samenvatting
Recentelijk is als tegengeluid tegen de irrealistische schoonheidsbeelden op Instagram
de “Instagram vs. reality” trend ontstaan waarbij de combinatie irrealistische en realistische
schoonheidsbeelden wordt getoond. Het doel van deze trend is om bewustwording te creëren
bij Instagramgebruikers over het irrealisme van beelden die gedeeld worden en tegelijk het
afzwakken van de negatieve effecten die deze beelden hebben. Onderzoek naar de werking van
deze trend op de mood van vrouwen mist nog. In het huidige onderzoek is daarom gekeken in
hoeverre blootstelling aan de combinatie van irrealistische en realistische schoonheidsbeelden
op Instagram de mood van jongvolwassen vrouwen positief beïnvloedt. Daarnaast is onderzocht
of opwaartse en neerwaartse sociale vergelijking in deze relatie een mediërende rol spelen en
of body dissatisfaction een moderende rol speelt.
Dit is onderzocht aan de hand van een experiment waaraan 137 Nederlandse
jongvolwassen vrouwen tussen de 18 en 29 jaar hebben deelgenomen. De ene helft van de
vrouwen werd blootgesteld aan 15 schoonheidsbeelden bestaande uit de combinatie van
irrealistische en realistische beelden en de andere helft van de vrouwen aan 15
schoonheidsbeelden met enkel irrealistische beelden. Bovengenoemde variabelen zijn gemeten
met bestaande schalen.
De resultaten van het huidige onderzoek hebben aangetoond dat blootstelling aan de
combinatie van irrealistische en realistische schoonheidsbeelden op Instagram een positiever
effect heeft op de mood van jongvolwassen vrouwen dan blootstelling aan irrealistische
schoonheidsbeelden. Het bleek dat opwaartse en neerwaartse sociale vergelijking geen
mediërende rol hebben in deze relatie en ook body dissatisfaction heeft geen moderende rol in
de bovengenoemde relatie. Wel tonen de resultaten aan dat de relatie tussen blootstelling aan
irrealistische en realistische schoonheidsbeelden en opwaartse en neerwaartse sociale
vergelijking omgekeerd gemedieerd wordt door mood.
Dit onderzoek draagt bij aan het verkrijgen van meer inzicht in de effecten van de
“Instagram vs. reality” trend. Het toont de positieve effecten van blootstelling aan de
combinatie van irrealistische en realistische schoonheidsbeelden op de mood van
jongvolwassen vrouwen. Deze resultaten kunnen aanleiding geven voor aanpassingen in de
gebruikersvoorwaarden van Instagram, maar kunnen ook relevant voor het ontwikkelen van
een campagne gericht op de mentale gezondheid van vrouwen in Nederland en het ontwikkelen
van voorlichting voor op scholen.
Bijlage I – Stimulusmateriaal.............................................................................................................. 42
Bijlage II – Vragenlijst......................................................................................................................... 58
Bijlage III – Ethical self-check ............................................................................................................ 66
3
, Hoofdstuk 1: Inleiding
“Sociale media creëren onmogelijke schoonheidsidealen”, zo luidt de documentaire
‘The Social Dilemma’ die Netflix begin 2020 uitbracht. Volgens de documentaire hebben
sociale media onder tienermeisjes gezorgd voor een toename in depressies, zelfbeschadigingen,
eetstoornissen en zelfmoorden. Dit blijkt een gevolg te zijn van de ‘ideale’ bewerkte beelden
die dagelijks door mensen gedeeld worden op sociale media zoals Instagram. Met name de
fitspiration beelden en influencer content die verspreid worden op het platform zorgen voor een
verwrongen zelfbeeld en schoonheidsidealen die niet realistisch zijn (Meijer, 2020). Het
gebruik van een sociale media zoals Instagram gaat dus een stuk verder dan alleen de verslaving
van urenlang naar een telefoonscherm kijken.
Fouts & Burggraf (1999) constateerden in de jaren 90 al dat vrouwen op beelden die in
de media worden gepresenteerd dunner zijn dan de werkelijke vrouwelijke bevolking. Tot op
heden worden met name op Instagram irrealistische schoonheidsbeelden van vrouwen verspreid
met extreem slanke, geperfectioneerde, fitte lichamen. Vrouwen zijn geneigd hun uiterlijk te
vergelijken met dit soort beelden (Tiggemann & Polivy, 2010). Wetenschappelijke studies
hebben aangetoond dat het willen nastreven van irrealistische schoonheidsbeelden leidt tot
onder andere body dissatisfaction1, lage zelfwaardering en eetstoornis symptomen bij vrouwen
(Bessenoff, 2006; Grabe, 2008; Tiggemann & Polivy, 2010).
Een opkomende trend om deze negatieve effecten door blootstelling aan irrealistische
schoonheidsbeelden tegen te gaan, is het plaatsen van een combinatie van irrealistische en
realistische schoonheidsbeelden op Instagram. Beter bekend als de zogenaamde “Instagram vs.
reality” trend. Hiermee wordt geprobeerd vrouwen te ontmoedigen zichzelf te vergelijken met
idealistische en onrealistische beelden. Onderzoek heeft aangetoond dat het bekijken van
realistischere foto’s op sociale media een positiever effect heeft op het lichaamsbeeld van
vrouwen dan het bekijken van sterk bewerkte foto’s (Fardouly & Rapee, 2019). Tevens hebben
Tiggemann & Anderberg (2020) geconcludeerd dat blootstelling aan de combinatie van
irrealistische en realistische schoonheidsbeelden leidt tot minder body dissatisfaction bij
jongvolwassen vrouwen dan blootstelling aan alleen irrealistische schoonheidsbeelden.
Naast de genoemde effecten als body dissatisfaction en lage zelfwaardering, leidt
blootstelling aan irrealistische schoonheidsbeelden bij vrouwen ook tot een negatievere mood1
dan wanneer zij worden blootgesteld aan realistische schoonheidsbeelden (Tiggemann &
Zaccardo, 2015; Tiggemann et al., 2009). Hiermee draagt blootstelling aan irrealistische
1
De Engelse termen body dissatisfaction (lichaamsontevredenheid) en mood (gemoedstoestand) worden in deze
MA thesis aangehouden om zo aan te sluiten op de Engelstalige literatuur rond deze onderwerpen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper perineschoenmaker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
