8.2 Gehaald!! - Dit document is een samenvatting van de colleges en artikelen van het vak Theoretische pedagogiek uit het eerste jaar pedagogische wetenschappen aan de RUG. Alle stof vanuit de colleges (2023/2024) is erin verwerkt en de artikelen van Sleutel & De Ruyter, Poeck & Östman en Backurst...
[Meer zien]
Laatste update van het document: 8 maanden geleden
Theoretische pedagogiek
Literatuur: Artikelen & Colleges (+ boeken, niet opgenomen in deze samenvatting)
College 1 - Introductie
Johann Friedrich Herbart is de grondlegger van de pedagogiek als wetenschappelijke
discipline. Hij combineerde filosofie met de ‘nieuwe’ psychologie.
Herbart focust zich op onderwijs ipv opvoeding. Vroeger ging leren vooral om stampen en
kunnen reproduceren, maar tegenwoordig ligt de focus meer op het activeren van leerlingen
in hun denken. Leerstof moet systematisch uitgebouwd worden, beginnen bij wat kinderen al
weten en hen vanuit daar geleidelijk kennis bijbrengen. Het doel van onderwijs was voor
hem deugdzaamheid, de wil om het goede te doen (eenheid van kennen-willen-handelen)
creëren.
Vanaf de 18e/19e eeuw zijn er verschillende invalshoeken in het nadenken over leren en
opvoeden geweest. Deze waren vooral beschrijvend (wat iets is) en voorschrijvend (hoe iets
zou moeten). Er was een heel duidelijk ideaalbeeld, maar ook het doen van
wetenschappelijk onderzoek kwam op. Grofweg zijn er vanuit daar drie stromingen te
onderscheiden in de wetenschappelijke pedagogiek. Dit zijn verschillende manieren om
opvoeding te bestuderen/om wetenschappelijk onderzoek te doen.
Fenomenologie
Fenomenologie is een benadering vanuit de filosofie waarbij, om de wereld te begrijpen,
gekeken moet worden naar verschijnselen zoals deze zich voordoen. Het gaat hierbij om
ervaringen, niet persé om of het echt waar is.
Edmund Husserl is een van de grondleggers van deze stroming. Hij zegt dat om te weten
wat een verschijnsel echt is er als eerste gekeken moet worden naar eigen ervaringen,
vanuit deze ervaringen kan er tot een gedeeld begrip gekomen worden (en via daar tot de
kern). Het gaat hierbij niet om een ‘definitieve waarheid’ maar om intersubjectiviteit: kunnen
we het eens zijn over wat de essentie van het verschijnsel is? Intersubjectiviteit is niet iets
objectiefs of subjectiefs, maar een manier van zoeken naar een gedeelde visie.
In de Nederlandse fenomenologie is Martinus Langeveld een vooraanstaand persoon. Hij
zegt: ‘Om opvoeding te kunnen definiëren moeten we uitgaan van de ervaring van wat
opvoeding is.’. Ervaringen en intenties zijn belangrijk. Het gaat om het ‘lezen’ van de wereld
om je heen.
Conceptueel-analytische stroming
Deze stroming is op zoek naar de zuiverheid van begrippen (in tegenstelling tot de
fenomenologie). Volgens Wittgenstein moet er eerst helderheid zijn over wat bedoeld wordt
voordat er verder ingevuld en geoordeeld kan worden. Een begrip moet op de juiste manier
gebruikt worden.
1
, Kritische theorie
In de kritische theorie worden machtsverschillen/machtsverschijnselen centraal gesteld.
Deze theorie vraagt zich af waarom bepaalde dingen wel populair zijn en anderen niet.
Daarvoor moet gekeken worden naar de context, processen en verschijnselen kunnen
alleen goed begrepen worden vanuit hun sociale context. Daarbij is kritische reflectie
op/deconstructie van de relatie wetenschap-praktijk-beleid van belang. Er moet gekeken
worden naar waar dingen vandaan komen.
Theoretische pedagogiek
Theoretische pedagogiek is gericht op het begrijpen van opvoeding en onderwijs als
bijzondere interpersoonlijke processen die zich afspelen op het snijvlak van
ervaringen/betekenissen en keuzes vanuit het perspectief van de opvoeder in een specifieke
setting.
Het startpunt is het perspectief van de opvoeder, want die moet handelen. Het gaat hierbij
om ervaringen/betekenissen/keuzes op individueel/subjectief (dit kind, hier en nu) gebied
maar ook op algemeen/intersubjectief (herkenbare situaties en ervaringen voor ‘iedereen’)
gebied.
Opvoeding/leren gebeurt altijd en overal ter wereld, dus is heel vanzelfsprekend en normaal.
Wel geeft het kind zijn eigen draai aan wat je het meegeeft, dus het eindresultaat van
opvoeding/onderwijs is altijd onzeker. Wat een ouder/leerkracht doet, kiest en overweegt
leidt niet altijd automatisch tot een bepaald eindresultaat. De onzekerheid is fundamenteel.
Talen en woorden
In het Nederlands en Duits heb je vergelijkbare woorden voor pedagogiek/opvoeding. Dit zijn
alledaagse dingen die je als ouder (samen) doet met het kind en de beleving daarvan.
In het Engels heb je dat niet echt. Je hebt het begrip 'parenting', daarbij ligt de focus op
‘tips&tricks’, effectief gedrag, vaardigheden van de ouder en gerichtheid op gewenst gedrag
van het kind. Dit is een andere focus, je kan het niet één-op-één vertalen, begrippen schuren
met elkaar:
● Onderwijs/Opleiding/Vorming → Education/Schooling
● Leren → To teach/to learn
● Lesgeven → To teach
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jfv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
