Samenvatting
Inleiding sociaal recht samenvatting boek (hoodzaken sociale zekerheidsrecht)
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Inleiding sociaal recht samenvatting boek (hoofdzaken sociale zekerheidsrecht)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
3 beoordelingen
Door: riksenechal • 6 jaar geleden
Door: noakoolenbrander • 6 jaar geleden
Door: lonneheetkamp • 6 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding1 Sociale zekerheid
De sociale zekerheid ontwikkelde zich in Europa vanaf de 19e eeuw. Er kwamen
socialeverzekeringsregelingen tot stand die loonarbeiders moesten beschermen tegen de
risico’s van de arbeid. Toch is de term sociale zekerheid niet van Europese, maar van
Amerikaanse oorsprong. Het werd voor het eerst gebruikt in 1955 ter aanduiding van de
Social Security Act. Deze bevatte een pakket maatregelen ter bestrijding van de grote crisis in
de jaren dertig van de vorige eeuw. Na de tweede wereldoorlog heeft het begrip sociale
zekerheid overal gelding gekregen.
Sociale zekerheid wordt beschreven als ‘een toestand waarbij voor allen de bezorgdheid voor
gebrek wordt uitgesloten’. De meningen over het begrip lopen echter uiteen: essentie in het
verstrekken van een uitkering vs. mensen zo snel mogelijk aan een baan helpen etc. Vast staat
in ieder geval dat solidariteit een belangrijke grondslag vormt. De sterken leveren een
bijdrage aan de bescherming van de zwakkeren. Wanneer leden van een groep onderling
risico’s delen is er sprake van horizontale solidariteit. De eenzijdige steun van rijken ten
opzichte van armen is een vorm van verticale solidariteit. Sociale zekerheid is altijd een
gezamenlijk streven.
Sociale zekerheid bevat verschillende methoden van inkomensbescherming. Een voorbeeld
hiervan is het verzekeringsprincipe. Mensen laten zich dan tegen betaling verzekeren tegen
een onzekere gebeurtenis. Bij sociale verzekeringen is de verzekering verplicht gesteld en
worden de geldbedragen uitgekeerd bij wijze van uitkeringen. Bij sociale voorzieningen
wordt de uitkering verstrekt als men op enig moment aan de wettelijke voorwaarden voldoet.
Soms maakt het stelsel gebruik van eigen spaarvormen. De betrokkene heeft dan ergens een
spaarrekening ondergebracht waaruit hij voor bepaalde doeleinden gelden kan onttrekken
zonder dat de fiscus heffingen oplegt.
Er is sprake van een waaier aan uitkeringsvormen; ze komen voor onder verschillende
benamingen en houden rekening met verschillende zaken zoals inkomsten.
De meeste uitkeringen zijn in geld, sommige zijn in natura. Voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld
de hulp die door een huisarts wordt verleend. Veel uitkeringen strekken tot het compenseren
van inkomstenverlies. Anderen zijn erop gericht belemmeringen die de burger ondervindt weg
te nemen, zoals voorzieningen voor gehandicapten.
2 Werkdefinitie
Binnen dit boek verwijst sociale zekerheid naar regelingen die bescherming bieden bij sociale
risico’s en bij behoeftigheid en die uitkeringsgerechtigden steun geven bij het vinden van
werk. Sociale zekerheid heeft een waarborgfunctie, inkomensbescherming wordt als het
primaire doel beschouwd.
De waarborgfunctie heeft een dubbele betekenis: minimumbescherming (AOW) en
bescherming tegen inkomensderving (WW).
Sociale zekerheid heeft ook een activeringsfunctie. Uitkeringsgerechtigden moeten worden
gere-integreerd op de arbeidsmarkt.
,De sociale risico’s zijn gecodificeerd in verdrag nummer 102 van de ILO betreffende
minimumnormen inzake sociale zekerheid. Het gaat om gebeurtenissen die zich voordoen in
het leven van mensen en vaak aanleiding geven tot het wegvallen van arbeidsinkomsten. De
opkomst van sociale verzekeringen heeft compensatie van deze inkomensverliezen mogelijk
gemaakt.
Er zijn negen risico’s te onderscheiden:
Ziekte;
Medische zorg;
Ziekte;
Werkeloosheid;
Ouderdom;
Arbeidsongevallen en beroepsziekten;
Gezinslasten;
Moederschap;
Invaliditeit;
Overlijden.
De opsomming van de sociale risico’s heeft veel navolging gekregen. Het geldt als
internationaal ijkpunt voor de definitie van sociale zekerheid. Er zijn echter ook regelingen
die niet zo makkelijk in deze klassieke onderverdeling te plaatsen zijn, denk bijvoorbeeld aan
de Wet WIA.
3 Recht op sociale zekerheid
De overheid vertegenwoordigd de gemeenschap die garant staat voor de bestaanszekerheid
van haar leden. Deze bijzondere verantwoordelijkheid is verankerd in het recht.
In Nederland is het recht op sociale zekerheid een grondrecht geworden en gecodificeerd in
artikel 20 van de Grondwet. Art. 20 kent drie leden die hieronder worden uiteengezet:
In lid 1 wordt het recht op bestaanszekerheid genoemd;
In lid 2 is het recht op sociale zekerheid opgenomen;
En lid 3 kent een apart recht op bijstand toe aan diegenen die behoeftig zijn.
Deze drie grondrechten worden overkoepeld door het recht op bestaanszekerheid. De tekst
van art. 20 GW luidt:
De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg
der overheid;
De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid;
, Nederlanders, hier te lande, die niet in staat zijn in het bestaan te kunnen voorzien,
hebben een bij wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.
De sociale zekerheid zal niet snel gekwalificeerd worden als eenieder verbindende
verdragsbepaling ex artikel 93 en 94 van de Grondwet, omdat het volgens de Centrale Raad
van Beroep (hoogste socialezekerheidsrechter) een te vaag en onbestemd begrip is. Dit neemt
echter niet weg dat de overheid in beginsel de zorg en verantwoordelijkheid van het bestaan
van haar bevolking op zich moet nemen. Daarnaast dienen ook werkgevers, werknemers en
burgers hun eigen bestaanszekerheid in goede banen te leiden als dat mogelijk is. De
overheid dient pas in te grijpen zodra anderen in hun belangen worden geschaad. Zij is dus
eindverantwoordelijk.
4 Sociale zekerheid; Publiek en privaat
Socialezekerheidsregelingen geven aanspraak op bepaalde prestaties. Het recht op een AOW-
pensioen vloeit bijvoorbeeld voort uit een publiekrechtelijke regelingm de Algemene
Ouderdomswet.
Sociale verzekeringen hebben zich tot publieke regelingen ontwikkeld. Dit is ontstaan door de
noodzaak om de deelname aan verzekeringen tegene bepaalde risico’s verplicht te stellen.
Zonder een dergelijke verplichting zou het erg moeilijk zijn solidariteit te verwezenlijken.
Burgers zijn dus niet vrij om te beslissen of zij deel willen namen aan het stelsel van sociale
verzekeringen. Wanneer men voldoet aan in de wet gestelde voorwaarden, dan behoort men
automatisch tot het stelsel.
Naast de sociale zekerheid bestaat de private sociale zekerheid. Hiervan is sprake als de
aanspraak op de desbetreffende prestatie is gebasseerd op een civielrechtelijke overeenkomst.
Hierdoor is een markt onstaan in verzekeringen die worden aangeboden door banken en
particuliere verzekeringsmaatschappijen. Er kan echter ook sprake zijn van onderlinge
regelingen met een vrijwillig karakter.
Vanaf de jaren negentig is er sprake van privatisering van de publieke sociale zekerheid. Het
bekendste voorbeeld hiervan is de inkomensvoorziening bij ziekte. De private sociale
zekerheid is niet volledig autonoom, de overheid houdt toch vaak inspraak. Privatisering is
daarmee vaak een van overheidswege gereguleerde privatisering.
De sociale zekerheid wordt in de heersende literatuur onderverdeeld in drie verschillende
lagen die de rol van de overheid in het stelsel aanduiden, maar ook de rol van werkgevers,
werknemers en burgers benadrukken.
De eerste laag wordt gevormd door het wettelijke socialezekerheidsstelsel en bestaat uit
publiekrechtelijke regelingen. De middelen die uit de eerste laag worden verkregen, mits
voldaan aan alle wettelijke voorwaarden, kunnen worden aangevuld door civielrechtelijke
afspraken tussen werkgever en werknemer. Een arbeidsovereenkomst is hiervan het
voornaamste voorbeeld. De derde laag van sociale zekerheid bestaat uit
private voorzieningen die een burger voor zichzelf kan treffen, zoals een spaarregeling of de
levensloopregeling.
In alle lagen zijn de verantwoordelijkheden van de overheid, de sociale partners (werkgever
en werknemer) en burgers met elkaar verweven, waardoor de grenzen erg relatief te noemen
zijn.
5 Omvang van sociale zekerheid
, Het belang van sociale zekerheid is erg groot. Dit blijkt uit het niveau van de uitgaven aan
uitkeringen en andere prestaties. Ongeveer 25 procent van het bruto binnenlands product
wordt besteed aan sociale zekerheid. De AOW is hierbij de grootste kostenpost.
Het belang van sociale zekerheid blijkt verder uit de aantallen mensen die voor hun inkomen
afhenkleijk zijn van de sociale zekerheid. Iedereen heeft in zijn leven, kortere of langere tijd
te maken met sociale zekerheid. In ieder geval als premiebetaler of belastingplichtige. De
afgelopen jaren stonden tegenover iedere 100 werkenden 70 uitkeringsgerechtigden.
6 Ontwikkelingen binnen de sociale zekerheid
De moderne sociale zekerheid staat in verband met de opkomst van de sociale wetgeving in
de tweede helft van de 19e eeuw. Aan het einde van de 19e eeuw ging de overheid
maatregelen treffen om de mensonterende positie van de arbeidende bevolking te verbeteren.
Daardoor kwamen er ook verplichte sociale verzekeringen tot stand. Al deze regelingen
beperkten zich in het beginsel alleen tot de arbeiders, er werd dan ook wel gesproken van
arbeidsverzekeringen.
De uitbouw van de sociale zekerheid dateert van na de Tweede Wereldoorlog, zo werden de
WW en de AOW ingevoerd. De jaren zestig vormen de hoogtijdagen van de
overheidsinitiatieven op het terrein van sociale zekerheid. Dit leidde tot de Abw en de WAO.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd het socialezekerheidsstelsel als voltooid
beschouwd. Echter stuwden het grote aantal werkelozen en arbeidsongeschikten de kosten
van de sociale zekerheid hoog op. Het stelsel werd daardoor enkele malen ingrijpend herzien.
De emancipatie van de vrouw leidde tot tot individualiseringvan het socialezekerheidsstelsel.
Er kon niet langer worden uitgegaan van de traditionele rolverdeling tussen mannen en
vrouwen. De bestaande kostwinnersvoordelen werden afgeschaft. Bepalingen waarbij
onderscheid werd gemaakt tussen mannen en vrouwen werden uit de wetgeving verwijdert.
Tegelijkertijd werd de rol van de overheid in de sociale zekerheid minder belangrijk. De
verantwoordelijkheid van de burger en werkgever werd juist groter. Sociale zekerheid most
meer zijn dan alleen een uitkeringsautmatiek, fraudebestrijding werd een belangrijk
onderwerp.
Ook in de 21e eeuw wordt het sociale verzekeringsstelsel gereconstrueerd. De discussie over
sociale zekerheid is steeds meer in t teken komen te staan van demografische ontwikkelingen.
Zo zijn de AOW en de AWBZ aangepast. De pensioenleeftijd is bijvoorbeeld verhoogd naar
67 jaar.
7 Invalshoeken
Sociale zekerheid kan men vanuit verschillende invalshoeken bekijken. Het is ten eerste een
economisch verschijnsel. In feite is het een systeem van gedwongen inkomensoverdrachten.
Daarnaast kunnen de hoge kosten een bedreiging vormen voor de economie. Sociale
zekerheid is daarnaast ook een politicologisch en juridisch fenomeen.
Het socialezekerheidsrecht is een onderdeel van het bestuursrecht. Dit is het recht dat de
activiteiten van de overheid ten behoeve van de samenleving reguleert. Het algemene deel van
het bestuursrecht (Awb) is van toepassing op het overgrote deel van het wettelijk stelsel van
sociale zekerheid. Het socialezekerheidsrecht rekent men ook wel tot het sociaal recht,
bestaanszekerheid van de burger op het terrein van arbeid en inkomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissaallisonvansuijlekom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen