Dit document bevat een samenvatting van hoofdstuk 11 tot en met hoofdstuk 15, hoofdstuk 17 en hoofdstuk 18 van het boek een kennismaking met de geschiedenis van de nieuwe tijd. De samenvatting is uitgebreid geschreven en kan dus dienen als vervanging van het boek.
Hoofdstuk 11 t/m 14 is tentame...
[Meer zien]
Laatste update van het document: 10 maanden geleden
In de 18e eeuw is de cultuur en de industriele revolutie van grote betekenis geweest. Engeland kwam
als grote winnaar uit de oorlogen rondom koloniale imperia. Door de Amerikaanse
onafhankelijksoorlog (1776-1783) kon de VS groeien en was dit het voorbeeld voor andere kolonies
om te dekoloniseren. De VS ontwierp voor die tijd een zeer democratische staatsregelingen. Ze
streefden naar politieke en sociale emancipatie.
Romantiek: regeringen die zich hervormen aan de hand van verlichte ideeën.
Er lagen twee principes aan de 18e -eeuwse continentale oorlogen: dynastieke belang en
machtsevenwicht. Belangrijkste successieoorlog was in 1740 die van Oostenrijk.
De belangen van de vorst en staat waren gelijk. Dit is een klein begin van een nationale staat. Men
streefden naar het beginsel van onschendbaarheid van het eigen rijksgebied. Frankrijk was hier al
verder in. Er werd meer belang gehecht aan het inzicht dat dynastieke veranderingen leiden tot
verschuivingen in de machtsverhoudingen tussen de staten. Het ging niet alleen om het eigen
voordeel, maar ook de verhoudingen tussen de overige staten.
Oorlogen werden gemakkelijk begonnen en geëind. Bekendste voorbeeld is Renversement des
Alliances door Oostenrijkse minister Kaunitz in 1756 bedacht als definitieve afrekening met Pruissen.
Frankrijk werd van vijand vriend. Engeland en Pruissen volgde dit om te voorkomen dat ze alleen
kwamen te staan.
Het resultaat was het ontstaan van een statensysteem van de vijf grote mogendheden (Engeland,
Frankrijk, Rusland, Oostenrijk en Pruissen, later ook Italië).
In de 7-jarige oorlog verloor Frankrijk Canada en hun invloed in India minimaliseerde terwijl Engeland
een groot koloniaal imperium bezat. Frankrijk hielp Amerika onafhankelijk te worden. Dit betekende
wel grote financiële problemen voor Frankrijk. Overzee had Engeland veruit de sterkste vloot.
De druk op de koloniën werd aangezet door Europese heersers en inlandse vorsten. Het uitoefenen
van heerschappij en het voeren van oorlog zorgde voor een gebrekkige toestand. Kolonies werden
opgeheven (Frankrijk), onder staatstoezicht geplaatst (Engeland, 1784) of gingen hun ondergang
tegemoet (VOC).
Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) steunde Engeland en Nederland Oostenrijk om
Frankrijk uit de Zuidelijke Nederlanden te houden. In 1748 werd de Vrede van Aken gesloten.
Daarna volgde de Renversement des Alliances en de Zevenjarige Oorlog (1756-1763). Engeland
richtte op koloniale strijd en Pruisen werd op het continent gesteund met subsidies. Frankrijk verwierf
de Republiek als bondgenoot in 1781, maar won niet. Engeland werd in Noord-Amerika vernederd.
Frankrijk had weinig geld en kon niet voorkomen dat Pruissen (met steun van Engeland) de Republiek
binnenviel. Frankrijk verloor de Republiek als Bondgenoot. De Franse revolutie zorgde voor een extra
dimensie op de Frans- Engelse tegenstelling.
Politiek Engeland
1688: King in Parliament; een koning bijgestaan door ministers. De koning koos de ministers. Bij
George III werd onterecht gesproken over een tirannie, omdat hij zich meer liet gelden dan zijn
voorgangers (George I en II). Sedert Robert Walpole, voornaamste ministers na 1714, streefden naar
onderlinge afstemming van beleidsdoelen. Je kunt daarom spreken van een cabinet in de zin van een
ministerie. Oorspronkelijke partijen uit de 17e eeuw waren de Tory en Whigs. In graafschappen
(counties) hadden twee categorieën stemrecht: grondbezitters en pachters.
Landed interest = kleine belangen die samen uitvloeien in nationale belangen.
Mercantile interest = het belang van kooplieden.
1
, Kenmerkend is stabiliteit in plaats van labiliteit.
Dit systeem werd een bedreiging door ellende van napoleontische oorlogen, neergaande conjunctuur
en de sterke bevolkingsgroei. Tot slot werd de opkomende klasse, de fabriekseigenaren, onvoldoende
opgenomen in het systeem.
Onder Lodewijk XV (1714-1774) bleef Frankrijk cultureel toonaangevend en op politiek-militair gebied
waren ze een sterke mogendheid. Voorkeur werd gegeven aan de zaken op het continent. Grote
problemen konden niet door beide Lodewijks opgelost worden.
Na 1713 deed Schot John Law een voorstel voor het oprichten van een bank. Hij deed een te groot
beroep op geld wat er nog niet was en was te druk met andere zaken. Na steun aan Amerika diende
het financiële probleem van Frankrijk zich opnieuw aan. Frankrijk had geen financieel instituut en
ging op bankroet af. Het vertrouwen van financiers in de kredietwaardigheid van het Acnien Régime
nam af.
1781: Compte Rendue door, minister van financiën, Necker. Hij gaf inzicht in publieke financiën van
Frankrijk.
Parlementen verzetten zich tegen de zwaardere lasten. Adel en geestelijkheid hoefden geen belasting
te betalen. Ministers Maupeou en Terray zijn het verst gekomen om het verzet te breken. In 1771
wisten zij het Parlementen te intimideren door hun rechtsmacht te besnoeien. Echter werden ze
afgezet. De publieke opinie was onweerstaanbar.
De republiek toonde op politiek, sociaal en economisch gebied verstarring en onmacht om aan het
verval te ontsnappen. De Oostenrijkse Successieoorlog en vierde Engelse zeeoorlog hadden voor de
Republiek een slecht verloop. De economie wist zich tot 1780 te handhaven. De landbouw had het
zwaar door veeziekte, de VOC ging door terwijl het geen winst meer maakte en met de rentabiliteit
van de Surinaamse suikerplantages was het na 1773 slecht. De middengroep dunde uit en het verschil
tussen arm en rijk werd duidelijk zichtbaar. Armoede werd door de achteruitgang van
werkgelegenheid een maatschappelijk probleem. Of terwijl een verharding van de sociale
tegenstellingen.
1713: financiën beter regelen door meer bevoegdheden aan de Raad van State.
Simon van Slingelandt stelde voor om de Raad van State op te waarderen tot een beleidsmakend
orgaan met de bevoegdheid de gewesten te dwingen het verschuldigde geld te betalen. Dit leidde tot
de tweede Grote Vergadering (1716-1717).
In 1747 werd Willem IV stadhouder van Friesland stadhouder van alle gewesten. Hij was getrouwd
met de Engelse prinses Anna van Hannover. In 1748 lieten de regenten van zich horen i.v.m. hun
beknotte macht. Willem IV beperkte zich tot enkele minihervormingen. Het stelsel bleef onaangetast.
In 1751 overleed Willem IV. Willem V wilde geen plannen voor constitutionele hervormingen. Hij
werd snel in het defensief gedrukt. In 1780 bewoog de Patriottenbeweging naar Franse richting toe.
De Republiek verkeerde zich in een burgeroorlog. In 1787 brak de Restauratie aan. Dit verliep redelijk
vlot. De patriotten eiste mede politieke verantwoordelijkheid. Het verlangen naar heroriëntatie op
economisch, maatschappelijk en politiek terrein. De gebeurtenissen vanaf 1795 waren een vervolg op
de patriottentijd.
Laatste kwart van de 18e eeuw: genootschapsleven: literatuur en wetenschap bespreken met als
drijfkracht de geest van de Verlichting.
Hohenzollerns werden beleend in 15e eeuw met mark Brandenburg. In 1614 legde zij beslag op Gulik-
Kleefse erfenis en kort daarna op hertog Pruissen. Het begin van de traditie van Pruisische tolerantie:
keurvorsten gingen over naar het calvinisme, maar onderdanen bleven lutheraan. Na de 30-jarige
oorlog werd Brandenburg bescheiden beloond met Achter-Pommeren en in het westen geleden
gebiedsdelen. Na 1748 is het niet meer uitgebreid. De grote keurvorst, Frederik Willem III (1640-
1688), wilden van drie grote onverbonden delen tot één geheel maken.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LLoes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
