Sociale psychologie – collegejaar 2022/2023
Voorbereiding:
H1.1
Sociale psychologie: zie hc. Social influence: het effect dat woorden acties of vele
aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes en
gedrag. Onderzoek naar persoonlijkheid vergroot ons begrip van het gedrag van de mens,
maar sociale psychologen geloven dat het verklaren van gedrag met hoofdzakelijk
persoonlijke eigenschappen een kritisch deel van het verhaal negeert; de sterke rol van
sociale invloed. Sociale psychologie is gerelateerd aan andere disciplines in de sociale
wetenschappen inclusief sociologie, economie en politieke wetenschap.
Sociologie: meer de studie van groepen, organisaties en societies dan individu’s.
Social psychology: de studie van psychologische processen die mensen met elkaar gemeen
hebben en hun gevoelig maakt voor sociale invloeden.
Personality psychology: de studie van karaktereigenschappen dat individuen uniek en
verschillend maakt van elkaar.
1.2
Fundamentele attributiefout: de neiging om de mate waarin het gedrag van mensen te
wijten is aan interne dispositionele factoren (persoonlijkheidseigenschappen) te
overschatten en de rol van situationele factoren (sociale invloed) te onderschatten. Sociale
en situaties uit de omgeving zijn zo sterk dat ze dramatische effecten hebben op bijna
iedereen. Behaviorisme: een school in de psychologie die beweert dat om menselijk gedrag
te begrijpen, men alleen rekening hoeft te houden met de versterkende effecten van de
omgeving. Construal: de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en
interpreteren. Gestalt psychologie: een psyschologische school die het belang benadrukt
van het bestuderen van de subjectieve manier waarop een object in de hoofden van mensen
verschijnt in plaats van de objectieve fysieke kenmerken van het object. Een speciale soort
construal is wat Lee Ross “naive realism” noemde, de overtuiging dat we dingen waarnemen
“as they really are”. Als mensen dezelfde dingen anders zien, zijn ze biased.
1.3
Sociaal psychologen benadrukken het belang van twee centrale motieven:
- De behoefte om een goed gevoel over onszelf te hebben
- De behoefte om accuraat te zijn
De meeste mensen hebben en sterke behoefte om een redelijk hoog zelfbeeld (self-esteem)
te behouden zichzelf als goed, bekwaam en fatsoenlijk zien.
Zelfrespect is duidelijk een heilzaam iets, maar wanneer het ertoe leidt dat mensen hun
daden rechtvaardigen i.p.v. ervan te leren, kan het verandering en zelfverbetering
belemmeren. Het erkennen van onze tekortkomingen is moeilijk.
Kortom, mensen zijn gemotiveerd om een positief beeld van zichzelf te behouden, deels
door hun gedrag te rechtvaardigen, en dat dit hen onder bepaalde gespecificeerde
voorwaarden ertoe brengt dingen te doen die op het eerste gezicht verrassend lijken of
paradoxaal. Geven misschien voorkeur aan mensen en dingen waarvoor ze hebben geleden
boven mensen en dingen die ze met gemak en plezier associëren.
Social cognition: hoe mensen informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken
om oordelen te vormen en beslissingen te nemen. Onderzoekers die processen van sociale
cognitie onderzoeken, gaan ervanuit dat alle mensne de wereld zo nauwkeurig mogelijk
proberen te zien. Ze beschouwen mensen als amateur-detectives die hun best doen om hun
sociale wereld te begrijpen en te voorspellen. we maken vaak fouten in die poging om te
,begrijpen en te voorspellen, omdat we bijna nooit alle feiten kennen die we nodig hebben
om een bepaalde situatie nauwkeurig te beoordelen. Self-fulfilling propecy: je verwacht dat
jij of iemand anders zich op een bepaalde manier zal gedragen, dus je doet er vanalles aan
dat je voorspellingen waar zijn/lijken. Een andere reden voor het bestuderen van de
oorzaken van sociaal gedrag is het bijdragen aan de oplossing van sociale problemen.
HC1 – Inleiding
Dinsdag 15 november
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie van de manieren waarop mensen hun
gedachten, gevoelens en gedragingen worden beïnvloed door de (daadwerkelijke en/of
voorgestelde) aanwezigheid van andere mensen.
Het tentamen:
Theorieën, klassieke studies, toepassingen, feiten
Vragen zijn ronduit pittig. Verspreid over 15 hoofdstukken. 2 vragen uit collegeslides.
Sociale psychologie:
- Fascinatie voor invloed van sociale situaties (en individuele verschillen) op menselijke
gedachten, gevoelens en gedragingen
- Brede en precieze discipline
- Eigenstandige discipline plus unieke combinatie van diverse wetenschappelijke
disciplines.
Sociale psychologie gaat over datgene wat je ’s avonds laat bediscussieert met vrienden etc:
- Hoe zit het leven in elkaar?
- Waarom is mijn relatie uitgegaan?
Sociale psychologie gaat ook over oplossen belangrijke sociale en maatschappelijke
problemen:
- Hoe houden we de samenleving bij elkaar?
- Hoe zetten we de mensen aan tot beter gedrag?
,Axioma’s
Je neemt sociale realiteit waar, en creëert je eigen realiteit. Mens construeert eigen sociale
realiteit (social construals), vaak in termen van persoonseigenschappen.
Constructie van sociale realiteit, wie vind je mooi/aantrekkelijk?
Invloed sociale omgeving - Fundamentele attributiefout
Oorzaken gedrag toeschrijven aan persoonlijkheidseigenschappen.
Invloed van sociale omgeving – self-fulfilling prophecy
- (on)geloof in een persoon veroorzaakt dat (on)geloof in de persoon realiteit wordt.
- Pygmalion-effect (Ovidius)
- Mensen geven niet graag toe dat ze zich vergissen, integendeel
- Ze zoeken meteen de bevestiging van hun eerste indruk
- Van alle informatie die binnenkomt, blijft vooral de ‘zie je wel’-indruk hangen
Mens is sociaal dier, dus: de mens wordt sterk beïnvloed door zijn/haar sociale omgeving én
is dier.
Cold-hot empathy gap: het is moeilijk je empathisch te verplaatsen in ander als je het zelf
niet mee hebt gemaakt.
Menselijk denken, doen en voelen = f (persoon x situatie). Vb: verschillende mensne
reageren veraschillend op dezelfde situatie.
Mens construeert eigen realiteit
- Het denken, doen en voelen van mensen wordt sterk beinvloed door de situatie, of
liever, door hun interpretatie van de situatie.
Situatie perceptie cognitie, motivatie, gedrag
Het basisprincipe van de sociale psychologie
Twee manieren van informatie verwerken:
- Gecontroleerd – automatisch;
Heuristisch – systematisch
Centraal – perifeer
Rationalistisch – experiënteel
- Wanneer wat?
Willen
Kunnen
Schema’s en heuristieken als je niet anders wilt, niet anders kunt
, Confirmation bias
- We neigen ernaar om vragen te stellen die onze hypotheses bevestigen
- Terwijl strikt genomen hypotheses alleen ontkracht (gefalsificeerd) en niet bewezen
(geverifieerd) kunnen worden.
Voorbereiding:
H8
Conformiteit: een verandering in het gedrag van iemand als gevolg van de echte of
ingebeelde invloed van andere mensen. Informational Social Influence: vertrouwen op
andere mensen als een gevarieerde bron van informatie om ons gedrag te sturen; we
conformeren ons omdat we geloven dat de interpretatie van een dubbelzinnige situatie door
anderen correct is en ons kan helpen bij het kiezen van de juiste handelwijze. Private
acceptance: zich conformeren aan het gedrag van andere mensen vanuit een oprechte
overtuiging dat wat ze doen/zeggen juist is. Public Compliance: zich publiekelijk aanpassan
aan het enige gedrag van andere mensen, zonder per se te geloven in wat andere mensen
zeggen/doen. Social norms: de impliciete of expliciete regels die een groep heeft voor het
acceptabele gedrag, waarden en overtuigingen van haar leden. Normative Social Influence:
meegaan met wat andere mensen doen om door hen aardig gevonden en geaccepteerd te
worden; we conformeren ons publiekelijk aan de overtuigingen en gedragingen van de
groep, maar accepteren ze niet altijd privé (bijv. meeloop gedrag?).
