In dit bestand zijn alle colleges te vinden van het vak gerodontologie en mondzorg, de toepassing. De colleges zijn uitgebreid uitgewerkt en hierbij is extra informatie toegevoegd. Ook zijn de afbeeldingen in de samenvatting opgenomen, wat zorgt voor een duidelijke en complete samenvatting.
Angst
• Een onaangename emotie die veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van of anticipatie op
een (vermeende) bedreigende stimulus
• Fight/flight/freeze-reactie
• Overlevingskansen ↑
Angst aanleren
• Zeer sterke evolutionair mechanisme dat de overlevingskansen vergroot → anticiperen op
gevaar
• Het brein is erop gericht om angst vast te houden (overlevingsmechanisme). Veel sterker dan
bij emoties.
➔ Dit geldt ook voor irrationele, pathologische angsten!
Angstgeheugen
• Limbische systeem
• Emoties en vorming van herinneringen
• Amygdale: bij anststoornis is die teveel geprikkeld en ervaren mensen meer dreiging
• De amygdala (paars) legt verbanden tussen informatie van verschillend zintuigen en koppelt
deze aan emoties. Bij iedere nieuwe situatie bepaalt het individu welke emotionele reactie
het meest zinvol is. Daarbij reageert de amygdala bijvoorbeeld ook op de gezichtsuitdrukking
van soortgenoten. De reactie van de amygdala op prikkels die angst veroorzaken kan snel en
volledig automatisch (reflexmatig) plaatsvinden.
• De thalamus is een belangrijk schakelstation voor allerlei informatie van zintuigen op weg
naar de hersenschors, maar vormt ook een onderdeel van circuits in de hersenen die
betrokken zijn bij de sturing van beweging en emoties.
• Hypothalamus (geel): organisatie van gedragingen die zorgen voor de overleving van het
individu en de soort: eten, vechten, vluchten, paren.
• Dit wordt ook wel het expliciete of declaratieve geheugen genoemd. Daarbij lijkt vooral de
context van deze gebeurtenissen van belang te zijn, zoals bij gebeurtenissen die zich in
iemands persoonlijk leven hebben voorgedaan. Prikkels die interessant of belangrijk
bevonden worden, zullen worden opgeslagen in de cortex (het langetermijngeheugen
• De hippocampus speelt ook een rol bij het stresssysteem van het lichaam, namelijk bij het
verlagen van de cortisolspiegel na stressvolle ervaringen. Bij iemand die geregeld gestrest is,
duurt het dus langer voor de cortisolspiegel weer op normaal niveau is. Cortisol kan schade
toebrengen aan de hippocampus, maar na rust op lange termijn herstelt dit zich weer met
behulp van neurogenese.
,Angstgeheugen
• Gebeurtenissen vormen geheugensporen
• Opslag van geheugensporen in verschillende sterkten
• Essentiële geheugensporen (angst) stevig geplaveid, nauwelijks erosie, robuust
Angstgeheugen
Een angstgeheugenspoor is stevig en robuust.
Normale vs pathologische angst
• Angst is een normale, beschermende reactie op bedreigende stimuli
• Pathologisch:
o Irreële angsten voor objecten of situaties
o Die feitelijk niet gevaarlijk zijn
o Buitensporige intensiteit/duur
o Interfereert met dagelijks functioneren
Pathologische angst
• DSM-5: angststoornissen. per jaar heeft 10.1% van
de Nederlanders een angststoornis
Angst aangeboren of aangeleerd ? wij hebben het nu op specifieke fobie, maar er zijn heel veel
soorten angststoornissen
Aangeboren (allen):
• Plotselinge beweging
• Snelle benadering
• Hard of abrupt geluid
• Pijn
• Separatie van ouder
• Sommigen: slangen, spinnen, bloed etc.
Aangeleerd: alle anderen!
,Hoe wordt angst aangeleerd?
Three pathways of fear
1. Zeer nare ervaringen
- Oorzaak bij meer dan 90% van de mensen met extreme angst voor de tandheelkundige
behandeling
Zeer nare ervaringen in de mondzorg
• Zeer pijnlijke situatie waarin de patiënt zich extreem hulpeloos en ontredderd voelde
• Autoritair, kleinerend of hardhandig gedrag van de mondzorgverlener
• Mislukking (bijv. trekken van een verkeerde kies)
2. Ontstaan van angst door klassieke conditionering:
Experiment ‘little albert’
voor de conditionering
tijdens de conditionering
Ontstaan van angst voor een voorheen
neutrale stimulus: klassieke conditionering.
Na de conditionering Generalisatie naar andere verwante
situaties/objecten mogelijk
Vragen naar angstwekkende aspecten
• Op zoek naar specifieke stimuli: CS-en & UCS-en
Stel er komt een patiënt bij je en hij zegt:
“ik ben bang” wat is je reactie (vraag)?
Mh: ‘waar bent u bang voor?’
Pat: ‘ja, voor boren’
Wat is dan je reactie (vraag)?
Mh: ‘wat precies aan het boren maakt u zo bang?’
Pat: ‘dat bibberende, trillende gevoel op je kies’ → CS
, Hoe kom je erachter wat de UCS (de gevreesde ramp) is?
Wat vraag je?
MH: ‘Als je het trillen van de boor op je kies voelt, wat is dan het ergste dat er kan gebeuren
(waarvoor je bang bent)?’
Pat: ‘Dat je de zenuw raakt en ik door de grond ga van de pijn’ → UCS
Als CS → dan UCS
Als: trilling van boor dan: zenuw raken en pijn
Kern van behandeling van specifieke fobie/extreme angst (exposuretherapie);
Als CS → dan UCS
Als: trilling van boor → dan: niets
Binnen een bepaalde angst of fobie zijn er grote individuele verschillen
• Algemene angst voor injecties
o Pijn
o Flauwvallen
• Angst voor de (on)werkzaamheid van het locaal anestheticum
o Slechte verdoving
o het verdoofde gevoel
o allergische reactie
• Angst voor letsel
o beschadiging van de zenuw
o beschadiging andere weefsels
o bloeding
• Angst voor ziekten
• vergiftiging
• infecties
Specifieke fobie
• Uitgesproken angst voor een specifiek object of een specifieke situatie.
• Confrontatie hiermee veroorzaakt een onmiddellijke angstreactie.
• De situatie of het object wordt zoveel mogelijk vermeden of in intense angst doorstaan.
• De angst of vermijdingsgedrag is invaliderend voor het dagelijks leven.
• Buitenproportioneel t.o.v. het werkelijke gevaar
• >6 mnd
Video → vrouw klei op tanden, welke kenmerken specifieke fobie zie je: vermeden,
vermijdingsgedrag
Angst behandelmethoden
Angst behandelmethoden: de patiënt is angstig, wat nu?
Angstvragenlijsten
• Een globale schatting van de mate van angst
• Vragenlijsten: gebruik ze met mate en met verstand
• De angstanamnese is belagrijker!
• DAS, AS, K-ATB, DPFR
• Zie docportal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ezrarijpstra. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,39. Je zit daarna nergens aan vast.
