De halswervelkolom, nekpijnklachten en fysiotherapie
Jaar 2 kwartaal 4
Studiejaar 2017/2018
Auteurs: L.H.A. Hagenaars en J. M. Bos
Domenica Krens
Hoofdstuk 1: een functioneel – anatomische beschouwing van de
halswervelkolom
De halswervelkolom bezit over een enorme mobiliteit. Het hoofd en de nek vormen een
functionele constructie, een bol met een aantal zintuigen op een beweeglijke piramide van
wervels. Daardoor kan het hoofd veel verschillende posities innemen ten opzichte van de
romp. De mens kan door alleen het hoofd te draaien en te kantelen de omgeving bezien en
beluisteren zonder het evenwicht te verliezen.
Verder beschikt de halswervelkolom over een grote stabiliteit, als iemand het maar van te
voren aan ziet komen. Op het moment dat iemand een inwerkende kracht niet van tevoren
aan ziet komen, kan een geringe uitwendige kracht aan het hoofd al grote schade opleveren.
Musculaire krachten zijn dus nodig voor een balans tussen mobiliteit en stabiliteit.
Het cervicale ruggenmerg moet zich vervormen door het verlengen en verkorten van het
cervicale wervelkanaal bij het bewegen van het hoofd, maar ook door het verkleinen van het
kanaal in voor-achterwaartse diameter.
Het vasculaire systeem, zoals de bloedvaten van het ruggenmerg, de hersenstam en de
hersenen, is zo opgebouwd dat partiële occlusie (afsluiting) door bepaalde bewegingen of
standen van het hoofd gecompenseerd kan worden.
De halswervelkolom als mechanische constructie is te beschouwen als opgebouwd uit 3 te
onderscheiden functionele eenheden:
- Hoog-cervicale wervelkolom: hoofd (C0) tot en met wervel C3
- Mid-cervicale wervelkolom: wervel C2 tot en met wervel C7
- Laag-cervicale wervelkolom: wervel C7 tot en met wervel Th4
De hoog-cervicale wervelkolom:
Wordt gebruikt voor het maken van anteflexie en retroflexie (ja en nee knikken) en voor
roteren met een tegengestelde lateroflexie.
1
,De bewegingseenheid C0-C1:
De bewegingseenheid CO-C1 wordt gevormd door de 2 atlanto-occipitale gewrichten. Dit zijn
concaaf-convexe verbindingen met heel veel anatomische variantie. De condylen van het
hoofd staan als bolletjes in de concave kommetjes van de atlas. De gewrichtsvlakken zijn
vergelijkbaar met een gebogen rails, licht divergerend naar dorsaal. Deze
gewrichtsverbindingen zijn voornamelijk voor anteflexie en retroflexie. Er is een
rotatiespeling van het hoofd op de wervel C1, maar die gaat dan wel gepaard met een
heteronieme lateroflexie van het hoofd ten opzichte van C1.
De bewegingseenheid C1-C2:
Wordt gevormd door de atlanto-axiale gewrichtsverbinding. De atlas ligt als een ring rondon
de dens axis (de spil waar alles om draait). De beide massa laterales van de atlas rusten op
de ‘schouders’ van het corpus van de wervel C2. De massa laterales zijn aan de buitenzijde
hoger dan aan de binnenzijde en daarom wordt het ook wel vergeleken met een wig.
De achterzijde van de voorste atlasboog articuleert met de voorzijde van de dens axis. Het
ligamentum transversum atlantis, onderdeel van het ligamentum cruciforme, stabiliseert
deze anaomtische verbinding. De beide atlanto-axiale verbindingen zijn biconvex door het
kraakbeenoppervlak van beide wervels.
Bij het roteren van de wervel C1 op de wervel C2 wordt de afstand tussen de top van de
dens en het occiput kleiner. Dit heeft consequenties voor de spanning van de
gewrichtskapsels en voor de spanning van de ligamenta alaria. Deze verbinden de dens axis
met de linker en rechter binnenrand van het foramen magnum van het occiput. De
gewrichtskapsels van de laterale atlanto-axiale gewrichten hebben veelal een zogeheten
meniscoïdale plooi (een naar binnen instulpende wigvormige kapselverdikking). In deze
bewegingseenheid is geschikt voor rotatie, maar ook voor anteflexie en retroflexie. Er is
geen lateroflexie mogelijk, maar wel een geringe laterale verschuiving. Deze wordt geremd
door delen van de ligamenta alaria die met de atlas verbonden zijn, deze zijn niet altijd
aanwezig.
2
, De bewegingseenheid C2-C3:
Is door de aanwezigheid van een discus intervertebralis en door de stand van de
intervertebrale gewrichtsvlakken te beschouwen als een normale mid-cervicale
wervelverbinding. De concave gewrichtsvlakken van de wervel C2 schommel-glijden over de
licht convex gekromde gewrichtsvlakken van de wervel C3: anteflexie en retroflexie.
Lateraalwaarts kantelen en roteren van de wervel C2 is slechts een paar graden mogelijk en
articulair gezien te beschouwen als ‘joint-play’. Afhankelijk van de hoogte van de discus
intervertebralis.
Zowel het ligamentum apicis dentis, de ligamenta alaria en het verticale deel van het
ligamentum cruciforme verbinden het occiput met de wervel C2. Als de één beweegt,
beweegt de ander ook.
Bij het anteflexie-knikken, het ‘ja-knikken’ rollen de condylen van het hoofd op de atlas naar
voren en schuiven de condylen naar achteren. De dorsale schuifbeweging is groter dan de
ventrale rolbeweging. De schuifbeweging van het occiput naar dorsaal doet via de occipito-
axiale ligamenten de dens axis mee naar achteren verplaatsen, de axis maakt een dorsale
kanteling op de wervel C3. Die kanteling houdt in dat de ‘schouders’ van de wervel C2
zodanig rollen dat de atlas verder naar voren rolt, onder het occiput uit. Er ontstaat een
craniaal gerichte hoekopening tussen de achterzijde van de voorste atlasboog en de
voorzijde van de dens axis. Het ligamentum transversum atlantis komt op spanning en
begrenst deze beweging. Ook het verplaatsen van de condylen van het occiput naar
achteren op de atlas doet de ventraal flexie remmen.
Bij het achteroverkantelen van de wervel C2 op C3, schommel-glijden de concave
gewrichtsvlakken van de wervel C2 op de wervel C3 naar dorsaal. Bij het naar voren streken
van de kin en het naar beneden trekken van het achterhoofd rollen de condylen van het
occiput naar dorsaal ten opzichte van de atlas en schuiven zij naar ventraal. Opnieuw
verplaatst de atlas zich ten opzichte van het occiput, nu naar dorsaal. Door het rollen van de
condylen van het occiput wordt de dens axis door de occipito-axiale ligamenten naar voren
getrokken de axis kantelt voorover op de wervel C3. Door deze kanteling van de wervel C2
naar voren rolt de atlas verder naar achteren. Er ontstaat een caudale hoekopening tussen
de achterzijde van de voorste atlasboog en de voorzijde van de dens axis, die uiteindelijk
tegen de achterzijde van de voorste atlasboog tikt, een benig contact. Er is dus ossale
remming. Het voorover kantelen van de axis op de wervel C3 is te beschouwen als een soort
anteflexie beweging in dit bewegingssegment. De axis schommel-glijdt voorover en kantelt
voorover op de wervel C3.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper domenicakrens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
