Hoofdstuk 6 Een nieuwe republiek in Europa
§ 1 De Opstand in Europees perspectief
Casus
1 De Duitse vorstendommen, Engeland en Schotland, eventueel
Denemarken en Zweden.
2 a Vrijheid van geloof en godsdienst. Meer gezag voor de Raad van
State.
b De eis dat de Raad van State meer gezag zou moeten krijgen, betekende
dat de koning beter zou moeten luisteren naar deze adviesraad voor de
Nederlanden en dus minder zijn eigen wil moest opleggen aan dit deel van
zijn koninkrijk. Het creëren van bestuurlijke eenheid was echter juist een
van de doelen van het proces van staatsvorming.
c Viglius vreesde waarschijnlijk voor een confict als zelfs de
katholieken de protestantse ketterij in de Nederlanden gingen
steunen.
Basistekst 1
3 a Tijdens de godsdiensttwisten in de 16e eeuw bestreden katholieke
en protestantse
edelen elkaar op leven en dood. Tegelijkertijd speelde er een confict over
een steeds
centraler wordende regeringsmacht, die ten koste ging van adellijke
macht.
b Het Edict van Nantes bood een oplossing voor de godsdienststrijd. Het
was een schikking waarbij zowel de katholieke als (tot op zekere hoogte)
de protestantse godsdienst werd toegestaan.
4 a Het ging niet alleen om de strijd tussen het katholieke en
protestantse geloof, maar
ook om de strijd tussen machtsuitoefening door lokale heren (Duitse
vorsten) en
centralisme (Karel V).
b Deze regel hield in dat de onderdanen van een gebied de religiekeuze
van hun vorst moesten volgen: als de vorst bijvoorbeeld katholiek was,
moeten de onderdanen dat ook zijn.
5 Een reden kan zijn dat de Spanjaarden extra gemotiveerd waren door
het recente
succes van de Reconquista.
Basistekst 2
6 De Beeldenstorm bleek achteraf het begin te zijn van de Opstand. In
later tijd werd de Beeldenstorm dus gezien als een belangrijke fase in
het ontstaan van de Nederlandse Republiek.
7 1568: de Nederlanden raken in oorlog met hun eigen landsheer, de
, koning van Spanje.
1579: de Noordelijke Nederlanden en enkele steden in het zuiden gaan een
defensief verbond aan, met behoud van al hun onderlinge verschillen.
, 1581: met het Plakkaat van Verlatinghe verbreken de niet veroverde
gewesten in de Nederlanden de banden met Spanje; zij vormen nu
gebieden zonder landsheer.
8 a Katholiek. De monniken worden voorgesteld als vroom (de monnik
links bidt tot
Maria, de monniken in het midden bidden tot Christus aan het kruis, die is
afgebeeld op een altaarstuk). Ze verzetten zich niet. De mannen van
Willem van
Oranje zien er nogal woest uit en gebruiken grof geweld. Zij zijn duidelijk
de
boosdoeners.
b In de basistekst staat dat katholieke en andere erediensten werden
getolereerd. De nuancering is dat er in de beginfase van de Opstand wel
degelijk sprake was van geweld tegen katholieken, kloosters en kerken.
9 Staatsvorm: zowel in de Noordelijke Nederlanden als in het Duitse Rijk
wordt het
gezag van de keizer afgezworen of geminimaliseerd. De Noordelijke
Nederlanden
krijgen echter een nieuwe staatsvorm, de Republiek, terwijl in het Duitse
Rijk de
vorsten van de afzonderlijke staatjes in hun macht hersteld worden.
Godsdienst: in de Duitse staten beschikte de vorst over welke godsdienst in
zijn
gebied beleden werd: het katholicisme, calvinisme of lutheranisme. Wie
daarvan
wilde afwijken moest verhuizen naar een andere staat. In de Nederlanden
werd het
calvinisme weliswaar de belangrijkste godsdienst, maar werden ook andere
godsdiensten, zoals het katholicisme getolereerd.
Historisch denken
10 a Als een herder die zijn schapen beschermt. Een vorst is er voor zijn
onderdanen: hij
mag ze niet onderdrukken.
b Als een vorst zich als een tiran gedraagt, mogen zij een andere vorst zoeken.
11 a Omdat ieder mens gelijk is geschapen, heeft ieder mens recht op
'leven, vrijheid en
het nastreven van geluk'.
b Een regering moet die rechten garanderen.
c Het volk mag de regering vervangen of veranderen als de regering haar
macht
misbruikt.
12 a Beide verklaringen zeggen dat een volk een vorst mag afzetten
als deze zich
ontpopt tot een tiran en dus niet goed is voor zijn volk.
b Nee, want daar is het God die de vorst aanstelt. De onderdanen moeten
hun vorst gehoorzamen, tenzij hij hun rechten afpakt. Dan mogen ze een
andere vorst zoeken, c Nee, want in bron 8 hebben alle mensen dezelfde
rechten, en privileges zijn voorrechten - rechten die sommigen wel hebben
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Isabelletje20. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.