H1. Emotoo regulatoo: cooceptual aod empi rical fouodatoon
Dit hoofdstuk hef ettekkiin op ‘emotess ei de tenulate daatvai. Vaak ziji ze lastn uit elkaat te
houdei, maat et is daadwetkelijk eei (fuictoieel) vetschil: emotes ziji eei evaluate vai eei
situate emotetenulate is eei evaluate vai deze evaluate (evalueett de emotoiele tespois zelf
ei wil deze aaipassei)
Affect regulate
Eei afect is (volneis dit oek) de pataplutetm voot alle statei vai ziji die sielle noed-slecht
disctimiiate evatei: dat ziji dtie soottei. Alle dtie de soottei kuiiei netenuleetd/gnecoittoleetd
wotdei (afecttenulate), op hui einei maiiet:
Emoten: zowel positeve als ienateve nevoeleis, die oitstaai doot specifeke o jectei of
situates ei he ei met iame iivloed op nedtan
Emotetenulate: omnaai met de iineschate situate ei het nedtan
St renn renpoone: vootiamelijk ienateve nevoeleis
Copiin: omnaai met ienateve nevoeleis ovet lainete petiode
Stemmiog (mood): laindutine nevoeleis ei he ei met iame iivloed op coniite
Stemmiinstenulate: omnaai met ervaring vai emote ovet lainete petiode
Wij focussei ois hiet op emotes ei de tenulate daatvai.
Emoten
De tetm ‘emotess tefeteett iaat eei uitne teide lijst vai tespoisei (mild-iiteis, kott-lain, simpel-
complex, ptivé-opei aat). Emote heef twee ketiwaatdei:
Eei emote viidt plaats als teacte op eei situate: de petsooi heef aaidacht voot de
situate, ziet deze als televait ei evalueett deze. Deze evaluate kai vetschilleide waatdei
he ei: laindutin-ttaisitef, ewust-oi ewust, simpel-complex, nedeeld-idiosyictatsch.
Waiieet de waatde vai de evaluate vetaidett, vetaidett ook de emote
Eei emote is nelaand ei estaat uit meetdete facetei: et ziji dtie domeiiei
(1) su jecteve eleviin (het iittiisieke nevoel ei coniites)
(2) impulsies tot nedtan (vetaidetiinei ii nezicht, houdiin klaat om te ewenei)
(3) fysiolonische tespois (vetaidetiinei ii autoiome ei ieuto-eidoctiie tespoisei
Emotes ziji iuttn om je aaidacht etneis op de focussei, seisotische iifotmate etet op te kuiiei
iemei, ovet te naai tot acte, eslissiinei te iemei ei sociale iitetacte te facilitetei maat ze
kuiiei ook schadelijk ei oihaidin ziji. Daatom moetei we de ftequeite ei iiteisiteit vai emotes
pto etei te coittoletei -> emotetenulate.
Modale model van emotee
Volneis het modale model vai emotes oitstaat eei emote doot eei petsooi-situate iitetacte, die
meetdete multsysteem tespoisei ii nain zet
Situate -> aaodactt -> app rainal -> renpoone
Eei aaital kaitekeiiinei hiet ij:
- Eei situate kai zowel exteti als iiteti (= iiiei jezelf) ziji
- De tespoise leidt tot vetaidetiinei ii existeitile, ehaviotistsche ei ieuto iolonische
tespoissystemei
- Respoisei kuiiei de situate ook weet vetaidetei, waatdoot de kais op de emote die ii
eetste iistaite nevoeld wetd weet wotdt vetlaand. Hietdoot wotdt emoteneietate eei
dyiamisch ei voottduteid ptoces.
,Emote regulate
Het votmei vai emotes die iemaid heef, waiieet de petsooi ze heef ei hoe de petsooi ze
etvaatt ei uit. Emotetenulate heef dtie ketiwaatdei:
Doel: tichtin vai de modifcate, ofwel wat je etmee wilt eteikei. Deze doelei ziji etn
cultuutafaikelijk (welke emotes je wel/giiet man altei ziei)
o De tenulate kai iittiisiek (tenuletei einei emotes) of exttiisiek (tenuletei emotes
vai aidetei) neticht ziji
o De tenulate kai hedoiistsch (neticht op pleziet ei kotte tetmiji) of iisttumeitaal
(neticht op acte ei uitkomst, op de laine tetmiji) neticht ziji.
o De tenulate kai neticht ziji op het vetntotei of vetkleiiei vai emotes
Vetntotei positeve emotes (opvtolijkei vai meisei, lij iieuws delei)
Vetkleiiei positeve emotes (stemmiin aaipassei op entafeiis)
Vetntotei ienateve emotes (jezelf moed iisptekei voot ntote wedsttijd)
Vetkleiiei ienateve emotes (jezelf kalmetei, edtoefd iemaid helpei)
St rategie: het ptoces vai de vetaidetiin, ofwel op welke maiiet je de emotes wilt naai
tenuletei. Dit kai zowel expliciet ( ewust) als impliciet (oi ewust) ziji. Et ziji ntofwen vijf
families, die zich afspelei toid de fasei ii het modale model vai emotes:
1. Situateselecte: zo haidelei om ii epaalde situates uit te komei, zodat je iate
situates pteveitef kai vetmijdei (maat soms moeilijk te epalei welke situate iaat is
ei welke iiet)
2. Situatemodifcate: modifcetei vai de extetie, fysieke situate (oudets helpei hiet vaak
ij, zeket ij kleiie kiidetei)
3. Aaidachtsfocus: het eneleidei vai je aaidacht ii de situate. De meest vootkomeide
votm ii dietracte: focussei vai aaidacht op aidete aspectei. Dit kai letetlijk (aidete
kait op kijkei) of fnuutlijk (aai aidete diinei te deikei).
4. Coniiteve vetaidetiin: modifcetei vai je nedachtei ovet de situate, om zo de
emotoiele siniifcaite ij te stellei. ee kai focussei op de extetie situate of op de
iitetie situate ( iiieiii jezelf). De meest ne tuikte votm is teapptaisal (hetwaatdetiin)
5. Respoismodulate: het ditect eïivloedei vai de emotoiele tespois (op existeite,
nedtan ei ieutolonische ptocessei), doot ijv. spott, ademhaliin, dtuns, alcohol, etc.
Wat ook kai is het onderdrukken (iihi etei) vai de tespoise
Uitkomnt: eïivloediin vai de emotedyiamiek, ofwel op welke maiiet de emotetenulate
het oitstaai, maniitude ei iiteisiteit vai de emote eïivloedt, vetntoot of vetkleiit.
Vetschilleide votmei vai emotetenulate leidei tot vetschilleide uitkomstei. Het ntootste
coittast is tussei hetwaatdetiin e oidetdtukkiin:
Hetwaatdetiin: focus op coniite): leidt tot vetkleiide actvate vai sympathiek
zeiuwstelsel ei amyndala, meet positeve emotes ei miidet ienateve emotes, kai
neheunei vet etetei, leidt tot hechte telates daikzij delei vai emotes
Oidetdtukkiin: focus op tespois): leidt tot vetntote actvate vai sympathiek
zeiuwstelsel ei amyndala, miidet positeve emotes ei meet ienateve emotes
(piji ei deptessie), vetslechtett neheunei, leidt tot pto lemei met sociale iitetacte
(doot miidet emotoiele lootstelliin ei vetmijdei iitmiteit)
Bedeik wel dat dit coittast heel etn (1) afaikelijk is vai coitext ei (2) afaikelijk is vai
cultuut ( ijv. ij meisei met Eutaziatsche waatdei wetdei de ienateve sociale
coisequeites iiet nevoidei). Et is neei ééi emotetenulate etet dai eei aidet: ze
moetei alleei op het noede momeit wotdei toenepast.
,Individuele verechillen
Meisei vetschillei stetk ii de maiiet waatop ze hui emotes (adequaat of juist iiet adequaat)
tenuletei. Dit heef vetschilleide tedeiei:
Emotooele ale rtteid: meisei vetschillei ii de mate waatii ze su tele emotoiele
dyiamiek kuiiei waatiemei. Wie dat noed kuiiei, ziji noed op de hoonte vai hui
emotes ei hoe noed deze passei iiiei de situate
Hedoointnct vn. iont rumeotele doeleo: ii de leveisloop focussei meisei zich alleteetst op
hedoiistsche doelei, maat die switcht vetschuif lainzaam iaat iisttumeitele doelei ei
weet tetun iaat hedoiistsch als meisei oudet wotdei.
Emote-ioteoniteit: waiieet de emote-iiteisiteit laan is, passei meisei siellet
hetwaatdetiin toe. Waiieet de emote-iiteisiteit hoon is, passei ze siellet disttacte toe.
Ioc remeoteel vn. eotteit: meisei met iictemeitele ovettuiniinei m. .t. emote nelovei
dat diinei kuiiei vetaidetei ei passei daatom siellet emotetenulate adaptef toe, i.t.t.
meisei met eitteitsovettuiniinei (die nelovei dat emotes telatef oivetaidet aat ziji)
Emote regulate nelf-efcacc: meisei vetschillei ii hui ovettuiniin dát ze hui emotes
kuiiei tenuletei ei coittoletei. Als meisei ii zichzelf nelovei, kuiiei ze het ook etet
Pe rnooolijke facto reo: petsooilijke vetschillei, zoals ii petsooilijkheid of capaciteit vai
wetkneheunei
Applicate
Waiieet emotetenulate adaptef ei adequaat wotdt toenepast, is het zeet iuttn. Daatom is het
eei noed idee het te toe te passei om de weteld te vet etetei . Twee ekeide applicates:
Iodividueel level iote rveote: petsooilijke iitetveites die etop neticht ziji iemaids
emotetenulate te vet etetei, ei met eei focus op tisicontoepei. Emotetenulate wotdt
vaak meeneiomei ij fatmacolonische ei psychosociale iitetveites ij psychiattische
disotdets met eei pto leem met emotetenulate.
Globaal level iote rveote: emotetenulate kai ook toenepast wotdei om ntote
vetaidetiinei teween te teinei ii de fysieke ei sociale weteld waat we levei, doot
pto lemei ntote coifictei hietmee te vetzachtei. Immets, eei adapteve emotetenulate
kai iemaids oze of vetdtietne nevoeleis jeneis eei ootlon of coifict vetaidetei.
Nenateve, oinecoittoleetde emotes zotnei alleei maat voot meet sttijd ei miidet
coöpetate. Bijv. Istailiits ii het Palestjise coifict die watei nettaiid ii hetwaatdetiin
tooidei meet suppott voot vteedzame eleidsvoetiin ei miidet suppott voot antessie, dai
meisei zonder ttaiiiin ii hetwaatdetiin.
, H11. Socializatoo of emotoo aod emotoo regulatoo io tte
familc
Emotetenulate ziji alle iittiisieke ei exttiisieke ptocessei die vetaitwootdelijk ziji voot het
moiitotei, evaluetei ei modifcetei vai emotoiele teactes. Eei aaital keimetkei:
Emotetenulate naat ovet zowel positeve als ienateve emotes
Emotetenulate vetaidett de dyiamiek vai de emote (iiteisiteit, escalate, duut, etc.)
Emotetenulate kai neholpei of vethiidetd wotdei doot meisei vai uiteiaf
De sttatenieii vai emotetenulate ziji iooit neheel optmaal of maladaptef: het lint altjd
aai de situate ei het eoonde doel
Emotetenulate wotdt complexet waiieet et sptake is vai meetdete, coificteteide doelei
Emotetenulate kai op eei ewuste of oi ewuste maiiet zelftenulate eïivloedei
Het entijpei vai emotetenulate is elaintijk voot het entijpei vai psychopatholonie die oitstaat
doot pto lemei ii de oitwikkeliin, dootdat kiidetei dai vetkeetde sttatenieii aailetei.
Socialinate vao emote regulate
De oitwikkeliin vai eei adequate emotetenulate wotdt eïivloed doot eei hoop ptocessei. De
vetzameliaam vai die ptocessei is socialisate: het oitwikkelei vai zelfewustziji, vetwachtinei,
iotmei ei waatdei (m. .t. emotes ei emotetenulate). Socialisate viidt plaats ii de
familie(omneviin): die leett je iamelijk wat iotmaal ei adaptef ei wat iiet is.
Dit kai op twee maiietei:
(1) Bottom-up: familieptocessei die de teactviteit ei zelfcoittole vai het kiid votmei. Dit ziji
iiet-iiteitoiele ei/gof oi ewuste ptocessei ei iitetactes die tezamei iivloed uitoefeiei
op iets ‘honetss, il de teactviteit vai het kiid als asis voot ziji emotetenulate
(2) Top-dowo: familieptocessei die emotoieel entip votmei. Dit ziji iiteitoiele ptocessei
ei iitetactes die tezamei entip, sttatenieii, motvate ei competeite cteitei die iodin
ziji om te entijpei wat emotes ziji ei hoe je etmee om moet naai.
Bottom-up
Vtoene etvatiinei he ei ntote iivloed op het fuictoietei vai lanete ei honete ieuto iolonische
systemei die neassocieetd wotdei met emotoiele atousal ei tenulate. De iivloedei naat twee
kaitei op: (1) vai pteftoitaal/ghoon iaat amyndala/glaan (top-dowi) ei (2) vai amyndala/glaan iaat
pteftoitaal/ghoon ( otom-up). Vtoene etvatiinei kuiiei deze padei eïivloedei dootdat het
joine teii ion etn plastsch is ei vat aat voot ne eutteiissei.
St renn: lootstelliin aai sttess op eei joine leefijd kai zeet avetsieve nevolnei he ei.
Sttess kai oitstaai dootdat het (1) ditect doot de oudets nenevei wotdt (tuzie,
mishaideliin) ei/gof (2) oudets iiet ii staat ziji kiidetei tenei sttess te eschetmei. Sociale
suppott is eei elaintijke ufet voot psychosociale sttess (voot zowel oudets als kiidetei)
Kiidetei die opntoeiei ii avetsieve coidites oitwikkelei teiipadei die hei seisitevet ei
teactevet iaat de omneviin makei: ze letei op cues vai woede ei dteiniin ei teanetei
daat siellet op, omdat dat ii húi omneviin adaptef is. Maat ii de uiteiweteld kai dit iate
nevolnei oplevetei: ze iitetptetetei sociale cues ei am inue ne eutteiissei op eei
vijaidine maiiet.
Oude rlijke iote rveoten: oudets ziji vaak al vtoen ezin met het maianei vai de emotes vai
hui kiidetei (netuststellei, actviteitei vootspel aat makei, helpei ij moeilijke pto etei,
afeidiin iedei, sociale tefeteite, etc.). Oudets die seisitef ziji ei suppott iedei, zotnei
etvoot dat hui kiidetei emotoieel competeit wotdei.
Eei oudetlijke iitetveite die niet adaptef is, is ‘expreeeed emotons: dit houdt ii dat oudets
eei ktiteke ei té emotoieel ettokkei houdiin he ei, wat leidt tot sttess ij kiidetei ei
hui monelijkhedei tot adapteve copiin oidetmijit.
