Dit is een zeer uitgebreide samenvatting van het boek Beroepsethiek voor Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Hoofdstuk 6 bestaat uit een stappenplan, in deze samenvatting heb ik dit stappenplan ingescand om het wat duidelijker te maken.
Samenvatting Beroepsethiek voor Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Fons
Klaasse 2008; tweede druk eerste oplage
Hoofdstuk 1 Ethiek een eerste verkenning
Definities
Dilemma; een tweesprong.
Ethisch dilemma; een tweesprong waarbij meerdere belangen een rol spelen, meerdere waarden
spelen een rol.
‘Mijn vrijheid om zelf een keuze te maken, maar ook mijn verantwoordelijkheid jegens een mens in
nood’.
Rationaliseren; een afweermechanisme, het bedenken van smoesjes vooral voor ons zelf.
‘Het zag er toch niet echt ernstig uit! Het zal wel mee vallen’
Psychologiseren; vragen die we ons stellen om een verklaring te vinden voor het feitelijke gedrag
van onszelf of van een ander. We proberen iemands gedrag begrijpelijk te maken.
‘Hoe komt het dat ik die omstandigheden waarschijnlijk door zou rijden, terwijl een ander wel zou
stoppen?’
Legitimeren; verantwoorden van gedrag.
‘In hoeverre is mijn keuze verantwoord?’
‘Heb ik goede redenen of argumenten voor mijn keuze?’
De hamvraag die in hoofdstuk één gesteld wordt, luidt als volgt;
‘Is ethiek meer een kwestie van ieder voor zich of is ethiek juist iets dat tussen mensen tot stand
komt?’
Ethiek maakt een onderscheid tussen objectiviteit en subjectiviteit. Ook in het vlak tussen
objectiviteit bevindt zich ethiek. ‘Mag je wel of niet liegen?’, dit is een vraag wat niet objectief vast
te stellen is maar ook geen kwestie van smaak is.
Het tussenvlak waarop ethiek zich bevindt heet daarom intersubjectief. Ethiek is dus iets tussen
subjecten, zij is een intermenselijke aangelegenheid.
Ethiek houdt zich bezig met systematische bestudering van vragen waarbij er niet direct naar
antwoord gezocht wordt. Wel is ze opzoek naar de verantwoording van het antwoord; welke
belangen spelen een rol en welke waarden spelen een rol in de verantwoording van het antwoord?
Voorwaarden voor het ethische gesprek
Een goed ethisch gesprek veronderstelt bij de gespreksdeelnemers een communicatieve houding
en communicatieve vaardigheden. De deelnemers moeten niet alleen bereid, maar ook in staat zijn
tot communicatie.
1. Communicatieve houding
Een communicatieve houding van de gespreksdeelnemers betekent dat de deelnemers
streven naar onderling begrip en onderlinge overeenstemming. Belangrijk is hierbij dat je
open staat voor andermans standpunten en je niet hardnekkig vast houdt aan het
standpunt dat je zelf inneemt. Je moet jezelf niet te veel identificeren met je eigen
standpunt.
Een communicatieve houding betekent niets meer dan dat zij streven naar onderlinge
overeenstemming. Ze zijn bereid om serieus te kijken naar wat het standpunt en de
afwegingen van de ander waard zijn. Op deze manier dient er ook naar het eigen
standpunt gekeken te worden.
2. Communicatieve vaardigheden
a. Openheid; de gespreksdeelnemers zijn in staat naar elkaar te luisteren.
b. Perspectiefwisseling; De deelnemers zijn in staat om in figuurlijke zin op de stoel
van een ander te gaan zitten, om de zaak vanuit diens perspectief te bekijken.
, c. Uitdrukkingsvaardigheid; De deelnemers zijn in staat om hun standpunt en
afwegingen helder uit te drukken.
d. Redelijkheid; de deelnemers zijn in staat om te argumenteren. Dit houdt het
voorkomen van twee soorten argumentatiefouten in, te weten; ongegronde
beweringen en onduidelijke terminologie.
Voorbeelden ongegronde beweringen
- Ongegronde generaliseringen vanuit een enkel geval of enkele gevallen een
algemene conclusie trekken; ‘Jongeren zijn tegenwoordig alleen maar met hun eigen
leven en carrière bezig.’
- Autoriteitsargumenten; een autoriteit, instantie of persoon aanhalen om een
bewering kracht bij te zetten. ‘Ook het sectorhoofd vindt dit een goed idee.’
‘Wetenschappelijk onderzoek.. ‘
- Ad-hominem-argumenten; op de man spelen. Een bewering eronderuit halen door
degenen die de bewering doet, onderuit te halen. ‘Als hij zoiets beweert, dan zal het
ongetwijfeld niet kloppen.’
Voorbeelden onduidelijke terminologie
Hier is sprake van wanneer men onduidelijke of niet duidelijk genoeg termen gebruiken waardoor
de betekenis niet al de deelnemers bekend in de oren zal klinken.
‘Dat is de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt!’. Wat bedoelt de cliënt met de eigen
verantwoordelijkheid? Men dient elkaar ten alle tijden om begripsverheldering te vragen.
De twee vragen die je jezelf ten alle tijden dient af te vragen op het vlak van ethiek zijn als volgt;
- Welke belangen zijn er in het geding?
- Welke waarden zijn er in het geding?
Morele autonomie; in morele zin op eigen benen staan. De mens moet autonoom zijn zodat het
inzicht in ons zelf en anderen vergroot wordt.
Hoofdstuk 2 De morele ontwikkeling
Definities
Cognitieve vermogen; het vermogen tot het vergaren van kennis, het vergroten van inzicht en
het vormen van ideeën en theorieën.
Emotionele vermogen; het vermogen om steeds verfijnder en gedifferentieerder emotie te
ervaren.
Sociaal vermogen; het vermogen om steeds beter met mensen om te gaan.
Moreel vermogen; het vermogen om zich niet alleen om zichzelf, maar ook om anderen te
bekommeren. Dit vermogen is in het begin van een mensenleven totaal afwezig, maar begint zich
daarna vrij snel te ontwikkelen.
De fasen van de morele ontwikkeling
- Pre-conventionele fase; je handelt nog niet naar gewoontes omdat je je nog niet
bewust bent van die gebruiken en gewoontes.
- Conventionele fase
- Post-conventionele fase; je handelt niet meer naar gewoontes maar laat jezelf
leiden door zelf gekozen principes.
Conventie; een overeenkomst, afspraak, gewoonte of regel.
Handelen in een conventionele fase betekent dat je iets doet omdat het zo hoort volgens de
gebruiken of gewoontes van de groep waartoe je behoort.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evelien5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
