Uitgebreide samenvatting voor het eerste jaars vak Persoonlijkheidstheorie en Onderzoek voor de psychologie bachelor aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Gebaseerd op alle collegemateriaal en de Athena samenvatting hiervan.
Heb ook een zelfgemaakte Quizlet met begrippen uit deze samenvatting. S...
Persoonlijkheidstheorie
Week 1
Nominaal = cijfers die de eigenschap van iden1teit bezi5en (bv gender)
Ordinaal = cijfers die de eigenschappen van iden1teit en orde bezi5en (bv klasse)
Interval = cijfers die de eigenschappen van iden1teit en orde bezi5en met een arbitrair
nulpunt (bv temperatuur)
Ra0o = cijfers die de eigenschappen van iden1teit en orde bezi5en met een absoluut
nulpunt (bv afstand in cm)
Meeste variabelen worden gemeten op een (quasi)intervalschaal: arbitrair nulpunt en
(redelijk) gelijke intervallen tussen opeenvolgende getallen (denk aan likert-schaal)
Betrouwbaarheid = verwijst naar hoe consistent de resultaten van een me1ng zijn,
betrouwbaarheid zorgt voor een consistent patroon van scores, kan worden getest door
interrater, test hertest of cronbach’s alfa
Validiteit = meet je wat je wilt meten?
Hoge betrouwbaarheid en lage validiteit betekent je me>ng is consistent maar je meet het
verkeerde
Standaardscores = z-scores met M = 0 en SD = 1, krijg je als je alle scores aGrekt van de
gemiddelde score en daarna al die scores delen door de sd
Correla0ecoëfficiënt = r van -1 tot +1
Voordelen zelfrapportage = efficient, goedkoop en zelJennis (meer omva5end dan directe
observa1e en biodata)
Nadelen zelfrapportage = vervorming en vooroordelen
Voordelen waarnemersrapporten = objec1viteit (meer omva5end dan directe observa1e en
biodata)
Nadelen waarnemersrapporten = kennis
Voordelen directe observa0e = ‘echte’ gedragingen (hogere betrouwbaarheid en validiteit
dan zelf- en waarnemersrapporten)
Nadelen directe observa0e = inefficiënt en duur
Voordelen biodata = objec1eve indicatoren (hogere betrouwbaarheid en validiteit dan zelf-
en waarnemersrapporten)
Nadelen biodata = relevan1e en nauwkeurigheid
Zel@eoordelingen komen overeen met observatorbeoordelingen en directe
waarnemingen, dus worden daarom het meest gebruikt
Menselijke natuur (universele benadering) = hoe mensen zijn zoals alle andere mensen,
iedereen doet alles en reageert op dezelfde manier
Individuele en groepsvaria0e (nomothe0sche benadering) = hoe mensen zijn zoals
sommige andere mensen
Individuele uniciteit (idiografische benadering) = hoe mensen zijn als geen andere mensen
,Persoonlijkheidstrek = verwijst naar verschillen tussen individuen in een typische neiging om
zich te gedragen, denken of voelen op bepaalde conceptueel gerelateerde manieren in
verschillende situa1es over een vrij lange 1jdsperiode
Gedrag = een func1e van de interac1e tussen persoonlijkheid en situa1e: B = f(P x S)
Als persoonlijkheid bestaat dan = moet er aanzienlijke persoonsgerelateerde systema1sche
varian1e zijn en dan zou er weinig of geen situa1e-gerelateerde varian1e moeten zijn (dus
duidelijke verschillen tussen mensen, en individu mag niet heel verschillend zijn in
verschillende situa1es)
Op basis van een enkel gedrag is een ander enkel gedrag moeilijk te voorspellen, maar op
basis van een aantal gedragingen is wel te voorspellen hoe iemand zich gemiddeld gedraagt
in een aantal andere situa>es
Situa0eselec0e = de neiging om situa1es te selecteren die aansluiten bij hun persoonlijkheid
(bv iemand met een voorkeur voor avontuur kan ervoor kiezen om deel te nemen aan
extreme sporten)
Situa0e-evoca0e = wanneer iemands persoonlijkheid bepaalde reac1es of gedragingen van
anderen uitlokt (bv iemand die vriendelijk en toegankelijk is, kan anderen uitnodigen om
open en vriendelijk te zijn)
De empirische strategie voor vragenlijst construc0e = grote aantal items, itemselec1e op
basis van rela1e met andere indicatoren van de te meten eigenschap en de onderscheid
tussen criterium- en controle groep
De factor-analy0sche strategie voor vragenlijst construc0e = grote pool van items die
zoeken welke items horen bij welke factor en welke eigenschap met welke factor wordt
gemeten
De ra0onele strategie voor vragenlijst construc0e = items worden geselecteerd door experts
(face validity) en op basis van betrouwbaarheid in rela1e met elkaar (factoranalyse)
Tegenwoordig wordt meestal een combina>e van strategieën gebruikt
Projec0eve tests = testmethode die gebruik maakt van vaag of open materiaal waarbij
deelnemers hun eigen interpreta1es en betekenissen moeten geven om de onbewuste
gedachten, gevoelens en persoonlijkheidskenmerken van een individu te onderzoeken
Waarom gestructureerde persoonlijkheidsvragenlijsten in plaats van projec0eve tests? =
scoren van gestructureerde lijsten is eenvoudiger en je kan sneller veel mensen op veel
eigenschappen beoordelen
Sociale-wenselijkheidsbias = neiging om zichzelf (en/of een andere persoon) op een guns1ge
manier te beschrijven
,De vier humeuren = menselijke gemoedstoestanden worden bepaald door het
(on)evenwicht tussen vier lichaamssappen
- Bloed -sanguineus type- veel bloed zorgt voor vrolijkheid
- Gele gal (gal blaas) -cholericus type- veel geel gal zorgt voor woede
- Zwarte gal (milt) -melancholicus type- veel zwart gal zorgt voor depressie
- Slijm (phlegma) -flegma1cus type- veel slijm zorgt voor kalmte en
weinig emo1es
Sheldon’s somatotypen
Endomorf = ‘dik’: vrolijk en gezellig
Mesomorf = ‘gespierd’: dominant en avontuurlijk
Ectomorf = ‘dun’: gevoelig en intellectueel
Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) = 16 typen
persoonlijkheden gebaseerd op:
- Extraversie vs introversie
- Observa1e vs intuï1e
- Reflec1e vs gevoel
- Beheersing vs percep1e
Lexicale benadering = hoe belangrijker een persoonlijkheidsverschil is, des te meer talen er
een woord voor zullen hebben; dit is toegepast door woordenboeken te bestuderen en elk
woord te iden1ficeren dat wordt gebruikt om persoonlijkheidsvaria1e te beschrijven
Dit zorgde voor heel veel items en deze werden gegroepeerd met een factoranalyse (hieruit
volgde eerst de BIG 5 en daarna de HEXACO)
BIG 5 = Extraversie, Vriendelijkheid, Zorgvuldigheid, Emo1onele Stabiliteit en Intellect/ Spirit
ZEVIE
, HEXACO = Integriteit, Emo1onaliteit, Extraversie, Verdraagzaamheid, Consciën1eusheid en
Openheid voor ervaringen
Beide modellen gaan ervan uit dat de eigenschappen niet met elkaar correleren maar FA laat
zien dat dit niet waar is. Toch worden ze behandeld als verschillende eigenschappen
aangezien ze in vele opzichten sterk verschillen.
Zelfs als we persoonlijkheid zouden conceptualiseren door zes
dimensies te gebruiken zouden er alsnog honderdduizenden
soorten persoonlijkheidstypen zijn (als je een 10-punts
Likertschaal gebruikt bijvoorbeeld). Toch suggereren sommige
wetenschappers dat er drie hoofdclusters zijn:
- Externaliserend type = lage A & C
- Internaliserend type = lage E & hoge N
- Resilient type = lage N & enigszins hoog op de rest
Maar het is niet zo dat de meeste mensen zich rond het centrum van het cluster bevinden
Het wil dus niet zeggen dat iemands persoonlijkheid volledig verklaard kan worden door deze
dimensies maar ze verschaffen ons wel belangrijke algemene kennis.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ashleyindirax. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
