Mediation
LITERATUUR SAMENVATTING
Literatuursamenvatting
WEEK 6
Week 6
Inhoudsopgave
Hoorcollege
o M. Pel & J. Amaus, het belang van belangen 2007
-hoofdstuk 4: Welk belang, welke actie? De visie van de advocaat op belangen
o A.J. Akkermans, 'Het geheel is meer dan de som der delen. Een algehele transformatie binnen de
conflictoplossende functie van het rechtssysteem', in: Het probleemoplossend vermogen van het rechtssysteem,
Den Haag: Boom Juridisch 2020, p. 11-25.
o Dick Allewijn, 'Naar een vredestichtende advocatuur', in: Het probleemoplossend vermogen van het
rechtssysteem, Den Haag: Boom Juridisch 2020, p. 57-69.
o Rechtsstaat is er vooral voor juristen, samenvatting van het Hiil-rapport “Menselijk en rechtvaardig” in: NJB
2017/1069.
o Barendrecht, Ingelse, Schonewille, De Waart en Van Zomeren, 'Van “in gebreke” naar “in verbinding” in: NJB
2018/1298.
o Paul Boontje, 'De mediation-advocaat verlaat het toernooimodel’, TRA 2019/78
Werkgroep
Er is deze week geen werkgroep
, Mediation
Het geheel is meer dan de som der delen
1 INLEIDING
In Nederland en andere hoogontwikkelde rechtsstelsels is een geleidelijke transformatie te zien in het ontwikkelen van
het probleemoplossend vermogen van het rechtssysteem. Deze transformatie is breder dan het juridische en heeft
betrekking op procedurele en institutionele arrangementen, maar manifesteert zich ook in veranderingen in de
rolopvatting van professionals, het achterliggende mensbeeld en het materiële recht.
De motieven, omvatten financiële redenen, maar ook de inhoudelijke visie dat informele procedures en het dragen van
verantwoordelijkheid door burgers, instellingen en ondernemingen voor oplossingen bijdraagt aan inhoudelijk beter
passende en meer bevredigende oplossingen.
2 VAN ALLES OP ÉÉN HOOP?
Ondanks dat niemand ontkent dat er een algemene transformatie plaatsvind, ontbreekt een overkoepelend
wetenschappelijk discours, en daarmee samenhangend een algemeen gebruikt overkoepelend begrippenapparaat om
deze transformatie te beschrijven en te duiden. Dat is opmerkelijk, omdat gezien de diversiteit van de fenomenen er bij
zo een veelomvattende, internationale ontwikkeling met een bepaalde samenhang, verwacht kan worden dat dit de
kritische vraagt oproept of er niet van alles ten onrechte op één hoop wordt gegooid.
3 EEN AANTAL KENMERKEN VAN DE BEDOELDE TRANSFORMATIE
Van traditioneel Naar innovatie
Juridisering Dejuridisering
Proceduregericht Oplossingsgericht
Adversariële procedures(partijen leveren strijd in een Verbindende procedures (partijen dragen samen bij aan de
juridische arena) oplossing)
Juridische ‘geschilbeslechting’(het doorhakken van Meer omvattende ‘conflictoplossing’(het adresseren van
juridische knopen, de ‘bovenstroom’) achterliggende belangen en oorzaken, de ‘onderstroom’)
Beperkte scoop van behoeften en belangen van partijen Brede scoop van behoeften en belangen van partijen (ook emoties,
(voornamelijk: financiële behoeften en belangen) immateriële behoeften en belangen)
Beslissing door derde Oplossing (mede) door partijen zelf
Beslisser passief Beslisser actief (‘regierechter, proactieve aanpak)
Systeemperspectief dominant Perspectief vanuit gebruiker staat voorop (‘burgergericht werken’)
(juridische) verschillende ingangen en procedures ‘Ontkokering van procedures, één loket, triage
4 ONTWIKKELINGEN BINNEN DE OVERHEIDSRECHTSPRAAK
De overheidsrechter houdt zich in toenemende mate bezig met
conflictoplossing en bemiddeling naast geschilbeslechting. Klassieke taken Klassieke taken:
van de rechters veranderen, omdat het inzicht is gegroeid dat finale o Civiele rechter: het geschil beslechten
geschilbeslechting zo veel mogelijk het doel zou moeten zijn, en dat dat partijen aan hem voorleggen
daarvoor aandacht nodig is voor zowel de rechten en plichten van partijen o Bestuursrechter: de rechtmatigheid van
als voor hun wensen, belangen en emoties. het bestreden besluit toetsen
Ontwikkelingen:
o Door de civiele rechter wordt in mondelinge behandelingen geprobeerd de achterliggende belangen en oorzaken
van het conflict naar boven te halen en de partijen te betrekken bij een oplossing
o Deelgeschilprocedure bij letsel- en overlijdensschade
o Familierecht is het verst gevorderd
o Herstelbemiddeling
o De nieuwe zaaksbehandeling
o Maatschappelijk effectieve rechtspraak(MER)
, Mediation
5 OPKOMST VAN PROACTIEVE OPLOSSINGSGERICHTE WERKWIJZEN DOOR
OVERHEIDS- EN PARTICULIEREN INSTELLINGEN
In de wijze van communiceren met burgers veranderd de focus van proceduregericht naar proactief en
oplossingsgericht. Er is steeds meer prioriteit en aandacht voor communicatie, proactieve aanpak en
oplossingsgerichtheid in zowel overheids- als particuliere instellingen.
Initiatieven:
o Overheidsinstellingen:
• Informele aanpak: passend contact met de overheid
• Burgergericht werken(BGW): bijdragen aan dat burgers zich rechtvaardig behandeld voelen
o Particuliere instellingen en semioverheidsinstellingen:
• Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg: proactieve, informele en gedejuridiseerde klachtenafwikkeling
• Perspectief herstelbemiddeling: bemiddelt contacten tussen daders en slachtoffers van misdrijven
• Veilige publieke taak: aanpak agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak
• Vreedzame school: aanpakken van pesten en geweld
• Vreedzame wijkaanpak: aanpak pesten en geweld op wijkniveau
6 BUITENGERECHTELIJKE CONFLICTOPLOSSING
Buitengerechtelijke procedures: Op alle rechtsgebieden neemt het belang hiervan toe
o Bestuursrecht: de bezwaarfase
o Strafrecht: hier neemt het gewicht toe van de afdoening buiten de rechter om
o Civiele rechtsverhoudingen: groot aantal buitengerechtelijke conflictoplossingsmechanismen, zoals
• Onderhandelen
• Geschillencommissies
• Klachtencommissies
• Mediation
• Bindend advies en arbitrage.
Nederlandse cijfers: hieruit blijkt dat een kleine minderheid van de (potentieel) juridische problemen van burgers
eindigen in een beslissing door de rechter (3%). In 41% bereiken partijen op enig moment overeenstemming en bij
6% vormt de beslissing in een buitengerechtelijke procedure het eindpunt.
7 EVOLUERENDE PARADIGMA’S
Er lijkt een geleidelijke schaal te zijn ontstaan, waarin de rol van conflictoplossing tussen partijen steeds groter wordt
