Inleiding in klinische Neuropsychologie
Hc 1 Geschiedenis
Neuropsychologie: verklaring van menselijk gedrag als hersenfuncties.
Grote thema’s / meningsverschillen in geschiedenis neuropsychologie
1. Monisme vs Dualisme (geest/Lichaam)
2. Localisme vs Holisme (hersengebieden specifieke functies?)
3. Betekenis van werking van de hersenen (wordt de geest gemaakt door de hersenen? Is
bewustzijn alleen neurale activiteit? Hoe zit het met de ziel en de vrije wil?)
Vroege neuropsychologie (10.000 v.Chr.)
Schedeltrepanatie: gaatje in het schedel zodat de boze geest eruit kan.
Oudheid
Papyrus (ca. 15000 v.Chr.)
Oude Egyptische medische tekst. Dit was de 1e keer dat het woord hersenen in de taal voorkwam,
in het tekstboek voor trauma van het militaire slagveld. Observatie dat hersenletsel symptomen in
andere delen van het lichaam kan veroorzaken (48 casestudies met trauma van het militair
slagveld).
Pythagoras (500 v.Chr.)
Zei dat het ziel en gedachtes voortkwamen uit de hersenen en niet uit het hart.
Hippocrates (460-377 v.Chr.)
Was voorstander van observatie & klinische beoordeling. Hij verschoof de trepanatie van de
mystieke naar medische sfeer (1e keer medicijnen discipline apart van theologie en mystiek). Hij
beschreef een man die het geheugen voor letters kwijt was. Zag dat hoofdletsel vaak samenhangt
met hemiparese aan de andere kant van het lichaam.
Hemiparase: verlamming aan een kant van lichaam.
Plato (427-347 v.Chr.)
Hij lokaliseerde verschillende kwaliteiten van het ziel in verschillende delen van de hersenen. Dit
was het 1e voorstel van de één op één relatie van functie en hersen locatie.
Herophilus (300 v.Chr.)
Lokaliseerde intelligentie in de ventrikels van
de hersenen. Dit was een dominante zienswijze
tot de 18e eeuw.
Ventrikels van de hersenen: holtes of kamers
binnen de hersenen die gevuld zijn met
hersenvocht (cerebrospinale vloeistof).
Galen (130-200 AD)
Inleiding in klinische Neuropsychologie 1
, Hij was een arts voor gladiatoren en deed de eerste laesie studies: probeerde te begrijpen hoe de
hersenen werkten, door het observeren van laesies (schade) aan de hersenen en het verband
tussen die laesies en veranderingen in zintuiglijke waarneming en motorische functie (motor
control). Hij geloofde dat de hersenfunctie werd gereguleerd door de ventrikels.
Descartes (1596-1650)
Was van het dualisme. Hij zei dat de pijnappelklier (epifyse, enige niet symmetrische) de zetel
“vertaler” was van de ziel en het punt waarop de geest en het fysieke lichaam met elkaar
interacteren. Deze zou de ontvangst en overdracht van sensorische informatie coördineerde.
Dualisme: fysieke materie (het lichaam) en niet-fysieke (geest/ bewustzijn) zijn 2 verschillende
dingen.
Epifyse: produceert melatonine, het slaaphormoon.
Localisationisten vs. holisten (1800)
Localisisten geloven dat specifieke mentale functies in de hersenen aan specifieke gebieden
kunnen worden toegewezen. Holisten benaderen de hersenen als een geheel systeem en
benadrukken de samenwerking van verschillende hersengebieden voor mentale functies.
Frenologie
Gall (1758-1828)
was van de frenologie, stelde dat de vorm van de schedel verband hield met persoonlijkheid en
mentale vermogens. Gall beweerde dat verschillende delen van de hersenen zich in specifieke
delen van de schedel bevonden, en dat bobbels en deuken op de schedel, iemands karakter
bepaalde.
Lokalisatie van de functie: het idee dat mentale functies op specifieke plaatsen in de hersenen zijn
gelokaliseerd (cerebrale lokalisatie).
Van frenologie naar localisatie
Dit klopte niet, maar wel lokalisatie van functies.
Lokalisatie en lateralisatie
Lateralisatie van functie: functies of processen in de hersenen ontwikkelen zich aan één zijde van
de hersenen of zijn dominanter aan een zijde.
Broca (1861) Afasie → motorische afasie
Ontdekte dat schade aan een specifiek hersengebied (Broca's gebied) taalproblemen veroorzaakte.
Hij had een patiënt die alleen maar Tan kon zeggen. Dit legde de basis voor de theorie van
hersenlokalisatie.
Broca's afasie: moeite met spreken en het produceren ‘taal productie’ van vloeiende zinnen, hoewel
begrip van taal meestal behouden blijft.
Wernicke (1874) Afasie → sensorische afasie
Ontdekte dat schade aan een specifiek hersengebied (Wernicke's gebied) dat zich in de
linkerhersenhelft bevindt, zorgt voor taalproblemen.
Wernicke's afasie: gekenmerkt door vloeiend spreken, maar de taalinhoud is onsamenhangend en
onbegrijpelijk. Het begrip van taal is aangepast.
Inleiding in klinische Neuropsychologie 2
, Hij was de voorloper van de moderne opvatting dat een mentale functie niet op één plaats in de
cortex, maar op meerdere plaatsen gelokaliseerd is die onderling verbonden zijn.
Wernicke’s afasiemodel: beschrijft de relatie tussen hersengebieden en taalverwerking. Wernicke's
gebied is betrokken bij taalbegrip, Broca's gebied bij taalproductie, en het boog van Geschwind
verbindt deze gebieden (latere aanpassing). Functiestoornissen door beschadigingen van corticale
centra (cellichamen, grijze stof), en/of door beschadigingen van banen die deze centra verbinden
(axonen, witte stof).
Flourens en Goltz (verspreidde functie)
verwijderde kleine stukjes van de cortex van dieren. Hij zag dat de functie van dieren overtijd
terugkwam. Dit vertelde dat vele functies verspreid liggen en dat het brein flexibel is om weer te
herstellen.
Penfield (1891-1976)
Deed onderzoek naar epilepsie en de hersenen. Penfield staat ook bekend om zijn cartografie van
de hersenen door elektrodes tijdens operaties. Hij zag dat het stimuleren van delen in de hersenen,
sensaties in specifieke delen van het lichaam kon opwekken.
Catografie: het concept dat in de hersenen een ruimtelijke kaart bestaat waarin verschillende
lichaamsdelen worden vertegenwoordigd. Hierdoor ontstond het idee over de homunculus.
Penfield procedure: lokale elektrische corticale stimulatie tijdens hersenoperaties. Deze procedure
wordt nog steeds gebruikt tijdens hersenoperaties met lokale anesthesie. De patiënt is dan wakker
(filmpje uit hc).
Homunculus
Een "homunculus" is een eenvoudige tekening van het menselijk lichaam in de hersenen. Er zijn
twee soorten homunculi:
1. De somatosensorische homunculus laat zien met welke lichaamsdelen we goed kunnen voelen.
Daarom lijken handen, lippen en vingers in deze tekening groter dan andere delen.
2. De motorische homunculus laat zien met welke lichaamsdelen we goed kunnen bewegen.
Daarom lijken handen, gezicht en hoofd in de tekening groter dan andere delen.
Inleiding in klinische Neuropsychologie 3
, De homunculus helpt ons begrijpen hoe de hersenen onze lichaamsdelen "afbeelden".
Van lokalisatie naar connectionisme
Verbindingen tussen neuronen basis van leren (en bewustzijn)
Donald Hebb (1949)
Stelde dat nieuwe of versterkte verbindingen in de hersenen samen een geheugen/representatie
vormen (cell assemblies). Dit benadrukt de plasticiteit in de hersenen.
Plasticiteit: de hersenen zijn in staat om de structuur en functie aan te passen door nieuwe
verbindingen te vormen, wanneer we leren of herinneringen creëren.
1950s: informatieverwerking (computer modellen)
Interactieve, parallelle processen
Hersenen (manier van informatie verwerken) werden vergelijken met computers. In deze modellen
stelde ze dat de hersenen informatie verwerken via interactieve en parallelle processen, wat
betekent dat verschillende delen van de hersenen tegelijkertijd samenwerken om informatie te
verwerken.
Vanaf 1980s: neuro-imaging
Connectionisme: gedachte dat lagere cognitieve functies sterk gelokaliseerd zijn in specifieke
gebieden en dat hogere cognitieve functies interactie hebben met meerdere gebieden.
2. Higher-level functies (geheugen, taal) resultaat van connectie/interactie tussen hersengebieden
Neuropsychologie - meten
Neuropsychologisch onderzoek: meten van gedrag en cognitie.
Neuro-imaging: relatie tussen symptomen en hersen pathologie, doormiddel van het visualiseren
van de hersenen. Het doel is vaak diagnostiek.
Herhaling
Inleiding in klinische Neuropsychologie 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zodawson. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,86. Je zit daarna nergens aan vast.