In dit document is een erg uitgebreide samenvatting te vinden over de leerstof van Hoofdstuk 5: Herhaling Aarde van de methode BuiteNLand voor vwo 4/5/6.
Bevat:
Oorzaak-gevolg relaties,
Afbeeldingen,
Processen uitgelegd in stappen,
Gebeurtenissen,
Begrippen,
Etc!
S...
Aardrijkskunde: H5 Herhaling
§5.1 Circulatiesystemen
Stralingsbalans
De stralingsbalans van de aarde is het dynamische evenwicht tussen de inkomende zonnestralen en
de uitgaande warmtestralen van de aarde
Inkomende zonnestralen: kortgolvige straling, veel energie
Uitgaande warmtestralen aardoppervlak: langgolvige straling, minder energie
- Een deel kaatst terug, het andere deel wordt opgenomen door het aardoppervlak
Hoeveel straling uiteindelijk echt het aardoppervlak bereikt hangt af van:
1. De dichtheid van het wolkendek
- Hoe witter het oppervlak, hoe meer het de zonnestralen weerkaatst en hoe minder straling
het aardoppervlak bereikt → bv. wolk of ijskappen
2. De lengte van de dag en de zonnestand gedurende de dag
3. De breedteligging op aarde
1
,Er zijn verschillende breedtes op aarde:
- Lage breedte: tussen 0° en 30° Zuiderbreedte en Noorderbreedte
- Gematigde breedte: tussen 30° en 60° Zuiderbreedte en Noorderbreedte
- Hoge breedte: tussen 60° en 90° Zuiderbreedte en Noorderbreedte
Tussen de breedtes is er een verschil in warmte, door:
1. Op hoge breedte moet met dezelfde energie een groter oppervlakte verwarmd worden dan op
de lage breedte waardoor het dus op hoge breedte kouder is
2. De zonnestraal moet langer door de atmosfeer reizen om het aardoppervlak op hoge breedte
te bereiken, waardoor die dus de langere reis onderweg meer energie (warmte) verliest
Atmosfeer: de luchtlaag rondom de aarde. Deze is samengesteld uit stikstof, zuurstof, broeikasgassen
(koolstofdioxide, methaan, waterdamp), water en vaste deeltjes zoals roet en stof die worden
uitgestoten door fabrieken en vulkanen
- Broeikasgassen houden de warmte van de zon vast waardoor mensen op aarde kunnen leven
Door de extra broeikasgassen die door de mens in de atmosfeer terecht komen ontstaat het versterkt
broeikaseffect → de warmte die de aarde uitstoot, wordt tegengehouden door deze extra
broeikasgassen waardoor de aarde door de mens opwarmt aangezien de stralingsbalans wordt
verstoord
Hoge- en lageluchtdrukgebieden
Luchtdruk: de hoeveelheid lucht die op de aarde drukt
- Wordt gemeten met een barometer in de eenheid
hectopascal
De gemiddelde luchtdruk op aarde is 1013 hPa
- Hoger dan 1013 hPa: Hoge luchtdruk
- Hoger dan 1013 hPa: Lage luchtdruk
Hogedrukgebied:
- Veel dalende (relatief) koude lucht
- Minder neerslag
Minder neerslag want de lucht is koud en zal dalen → er is weinig tot geen vocht aanwezig
Lagedrukgebied:
- Veel opstijgende (relatief) warme lucht
- Meer neerslag
Meer neerslag want de opstijgende (relatief) warme lucht verdampt en condenseert (gas →
vloeibaar)
2
,Het weer en klimaat worden niet alleen door het lage- of hogedrukgebied bepaald, aangezien er ook
andere klimaatfactoren aanwezig zijn
Atmosferische circulatie
Atmosferische circulatie/het mondiale windsysteem: het algemeen systeem van luchtstromen op
aarde en de lage- en hogedrukgebieden die hierbij horen
- Ontstaat door verschillen in opwarming van de aarde
Kenmerken:
1: de Wet van Buys Ballot
Regel: De wind waait altijd van het maximum (hogedrukgebied) naar het minimum (lagedrukgebied)
- Regel: in je rug het hogedrukgebied, je kijkt naar het lagedrukgebied
Corioliseffect:
Luchtstromen krijgen een zijdelingse afwijking door:
1. De draaiing van de aarde → vooral deze is belangrijk
2. De bolvorm van de aarde
(+ 3. de luchtdeeltjes stromen bij de evenaar sneller dan bij de polen
- Afwijking noordelijk halfrond naar rechts (als je met de wind in je rug staat)
- Afwijking zuidelijk halfrond naar links (als je met de wind in je rug staat)
3
, 2: De aarde en de aardas staan schuin
- Hierdoor verschuift gedurende het jaar de loodrechte zonnestand van de Kreeftskeerkring
naar de Steenbokkeerkring en weer terug (zomer- en wintersituatie
De intertropische convergentiezone (ITCZ) is een soort denkbeeldige lijn boven de evenaar. Het is het
lagedrukgebied dat boven de evenaar meebeweegt met deze loodrechte zonnestand
- Lagedrukgebied: veel (relatief) warme en vochtige opstijgende lucht
- Er valt hier veel neerslag aangezien de (relatief) warme en vochtige opstijgende lucht
verdampt en condenseert (gas → vloeibaar)
3: Een passaat
- Een stabiele, stevige wind die altijd op dezelfde manier waait
Regel: De wind waait altijd van het maximum (hogedrukgebied) naar het minimum (lagedrukgebied)
- Dus de passaat waait ook van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper patricia:31. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,49. Je zit daarna nergens aan vast.
