Hoofdstuk 20 Ontwikkeling en erfelijkheid
Paragraaf 20.1
De geleidelijke verandering van lichaamsdelen en fysiologische kenmerken tijdens de
periode vanaf de bevruchting tot de volwassenheid wordt ontwikkeling genoemd.
De vorming van verschillende celtypen bij dit proces wordt differentiatie genoemd.
Differentiatie vindt plaats door selectieve veranderingen van de genetische activiteit.
Naarmate de ontwikkeling doorgaat worden bepaalde genen uitgeschakeld en andere
ingeschakeld. De ontwikkeling bestaat uit: de deling en differentiatie van cellen en de
veranderingen waarbij de anatomische structuren worden gevormd en gewijzigd.
De ontwikkeling begint bij de bevruchting, of conceptie, wanneer de mannelijke en de
vrouwelijke gameet versmelten. We kunnen de ontwikkeling in verschillende perioden
verdelen. De embryonale ontwikkeling bestaat uit processen die plaatsvinden tijdens de
eerste twee maanden na de bevruchting. Het besturen van deze processen in het
ontwikkelende organisme of embryo wordt embryologie genoemd. Na twee maanden wordt
het embryo in ontwikkeling een foetus. De foetale ontwikkeling gaat door tot de geboorte.
Samen worden de embryonale en foetale ontwikkeling de prenatale ontwikkeling genoemd.
De postnatale ontwikkeling begint bij de geboorte en gaat door tot de volwassenheid.
Onder erfelijkheid wordt de overdracht van genetische bepaalde kenmerken van generatie
op generatie verstaan. Genetica is het bestuderen van de mechanismen die
verantwoordelijk zijn voor de overerving.
Paragraaf 20.2
Bij de bevruchting versmelten twee haploïde gameten met elkaar. Door de versmelting van
de twee haploïde gameten ontstaat een bevruchte eicel of zygote met 46 chromosomen, het
normale aantal voor een lichaamscel. De mannelijke en de vrouwelijke gameet hebben een
sterk verschillende functie en een verschillend aandeel. De spermacellen die in de vagina
zijn gedeponeerd, zijn al beweeglijk doordat ze gemengd zijn met klierproducten van de
zaadblaasjes, de eerste stap van de capacitatie.
Meestal vindt de bevruchting binnen een dag na de ovulatie plaats in het bovenste derde
gedeelte van het oviduct. Het duurt dertig minuten tot twee uur voordat een spermacellen
vanuit de vagin naar het bovenste deel van het oviduct is gezwommen.
De ovulatie vindt plaats voordat de eicel volledig is uitgerijpt. De stofwisselingsprocessen in
de cel zijn gestopt, de eicel verkeert in een soort latente toestand en wacht op de prikkel
voor verdere ontwikkeling.
1
, De corona radiata beschermt de eicel terwijl deze door de gescheurde follikelwand passeert
en in het infundibulum van het oviduct terechtkomt. Hoewel voor het fysieke proces van de
bevruchting slechts een enkele spermacel met de membraan van de eicel in contact hoeft te
komen, moet deze spermacel eerst door de corona radiata heen dringen. Het acrosoom van
de spermacel bevat verschillende enzymen waaronder hyaluronidase, dat de verbindingen
tussen aangrenzende follikelcellen afbreekt. De spermacel bindt zich eerst aan
spermareceptoren in de zona pellucida. Vervolgens scheurt het acrosoom, waardoor
hyaluronidase en een ander proteolytisch enzym vrijkomen. Deze enzymen maken een
opening in de zona pellucida rond de membraan van de eicel. Zodra de membranen van
eicel en spermacel met elkaar in contact zijn, beginnen ze te versmelten, waarmee de
activering van de eicel in gang wordt gezet.
De activering van de eicel gaat gepaard met een plotselinge reeks veranderingen van de
stofwisseling van deze cel. Blaasjes die zich juist binnen de membraan van de eicel
bevinden, ondergaan exocytose, waarbij enzymen worden vrijgemaakt die voorkomen dat
zich een afwijkend proces voordoet dat polyspermie wordt genoemd. Bij polyspermie wordt
een zygote gevormd die zich niet normaal kan ontwikkelen.
Nadat de eicel is geactiveerd en de meiose is voltooid, reorganiseert het kernmateriaal in de
eicel zich tot een vrouwelijke pronucleus. Tegelijkertijd zwelt de kern van de spermacel op
en verandert in de mannelijke pronucleus. Daarna versmelten de mannelijke en de
vrouwelijke pronucleus met elkaar tijdens de zogenoemde amfimixis.
Paragraaf 20.3
Voor het gemak wordt de prenatale ontwikkeling meestal in drie trimesters ingedeeld, die elk
drie maanden duren:
1. Het eerste trimester is de periode van de embryonale en vroege foetale ontwikkeling.
Tijdens deze periode ontstaan alle belangrijke orgaanstelsels.
2. In het tweede trimester vindt vooral de ontwikkeling van organen en orgaanstelsels
plaats tot deze bijna zijn volgroeid. De lichaamsverhoudingen van de foetus
veranderen, en tegen het einde van het tweede trimester is duidelijk een menselijke
vorm te herkennen.
3. Het derde trimester wordt gekenmerkt door een snelle groei van de foetus.
Paragraaf 20.4
Klievingsdelingen zijn een reeks celdelingen die onmiddellijk na de bevruchting beginnen. Bij
dit proces worden steeds meer genetisch identieke dochtercellen gevormd die elk steeds
kleiner worden, de zogenoemde blastomeren.
Gedurende de klieving wordt de zygote een pre-embryo. Na drie dagen van
klievingsdelingen is het pre-embryo een massie bolletje van cellen dat op een moerbei lijkt.
Dit stadium wordt de morula genoemd. Gedurende de volgende twee dagen vormen de
blastomeren een blastocyste, een holle bol met een binnenste holte die de blastocoele wordt
genoemd. De buitenste laag wordt de trofoblast genoemd. Deze cellaag biedt voeding voor
het zich ontwikkelende embryo. Een tweede groep cellen, de embryoblast, ligt bij elkaar in
een gedeelte van de blastocyste. De blastocyste komt in contact met de vloeistof in de
baarmoederholte. Deze vloeistof, die rijk is aan glycogeen, die door de klieren in het
endometrium wordt afgegeven, voorziet de blastocyste van voedingsstoffen. ALs de
blastocyste volledig is ontwikkeld, maakt hij contact met het endometrium.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauravdnoort. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.