Week 1
Hoorcollege
Ondernemingsrecht = rechtspersonenrecht & vennootschapsrecht. Gaat over alles wat met
ondernemingen te maken heeft.
Als er een strijdpunt bestaat over een bepaalde regel beslist het Europese Hof van Justitie
na een prejudiciële vraag.
Rechtsvormen:
● Met rechtspersoonlijkheid: zelfstandig rechtssubject die kan deelnemen aan het
economische verkeer. De perso(o)n(en) kunnen niet zelf worden aangesproken —>
- Boek 2 BW:
- Publiekrechtelijke rechtspersoon (art. 2:1 BW):
- Kerkgenootschappen (art. 2:2 BW): grondwettelijke vrijheid dus verder geen
bepalingen over in boek 2, hebben eigen recht.
- Privaatrechtelijke rechtspersonen (art. 2:3 BW):
- Vereniging (titel 2)
- Coöperatie (titel 3): men werkt samen als ware het een vereniging,
maar dan gericht op de onderneming en winst maken.
- Onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) (titel 3):
verzekeringsmaatschappijen.
- Naamloze vennootschap (NV) (titel 4)
- Besloten vennootschap (BV) (titel 5)
- Stichting (titel 6)
In titel 1 staan de algemene regels.
- Art. 5:124 lid 1 BW:
- Vereniging appartementseigenaren (VvE)
- Europese rechtspersonen:
- Europese vennootschap (SE)
- Europese coöperatie (ECV)
- Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV)
- Buitenlandse rechtspersonen (moeten zich inschrijven in het handelsregister):
- Vrijheid van vestiging EU
- Zie EU verdragen
● Zonder rechtspersoonlijkheid:
- Eenmanszaak (ZZP of ZMP): kan personeel hebben, moet ingeschreven staan bij de
Kamer van Koophandel (KvK). Individu zelf is hoofdelijk aansprakelijk, kan ook privé
worden aangesproken.
- Privaatrechtelijke personenvennootschappen (contractuele vennootschappen).
- Boek 7A BW/WvK:
- Maatschap
- Vennootschap onder firma (VOF)
- Commanditaire vennootschap (CV)
Vrijheid van vestiging (art. 49 VWEU): ziet ook op ondernemingen.
“(…) zijn beperkingen van de vrijheid van vestiging van onderdanen van een lidstaat op het
grondgebied van een andere lidstaat verboden. Dit verbod heeft eveneens betrekking op
1
,beperkingen betreffende de oprichting van agentschappen, filialen of dochterondernemingen
door de onderdanen van een lidstaat die op het grondgebied van een lidstaat zijn gevestigd”
Vrijheid van vestiging (art. 54 lid 1 VWEU)): ziet ook op vennootschappen. In lid 2 definitie
van vennootschappen.
“De vennootschappen welke in overeenstemming met de wetgeving van een lidstaat zijn
opgericht en welke hun statutaire zetel, hun hoofdbestuur of hun hoofdvestiging binnen de
Unie hebben, worden (…) gelijkgesteld met de natuurlijke personen die onderdaan zijn van
de lidstaten”
•Lid 2, definitie vennootschappen: maatschappen, coöperatieve vereniging of
vennootschappen, overige rechtspersonen met uitzondering van vennootschappen die geen
winst beogen.
EU en grensoverschrijdende mobiliteit
Hof van Justitie is leidend inzake vrijheid van vestiging van rechtspersonen. Europese
wetgever volgt met oa:
- Richtlijn 2019/2121 grensoverschrijdende mobaliteit (grensoverschrijdende fusie,
omzetting en splitsing van kapitaalvennootschappen).
- Richtlijnen inzake oa digitale oprichting en uitwisseling van gegevens
handelsregister.
Zeer beperkte ruimte om evt extra eisen te stellen als de buitenlandse vennootschap geen
enkele band heeft met staat oprichting (is formeel buitenlandse vennootschap)
Buitenlandse vennootschap
in NL actief via (neven)vestiging
wanneer formeel buitenlandse vennootschap (art. 1)?
- Kapitaalvennootschap (met rechtspersoonlijkheid);
- Opgericht naar buitenlands recht;
- Nagenoeg geheel in Nederland werkzaam;
- Geen werkelijke band met land van oprichting.
Handelsregister: als je wilt weten wie er achter de onderneming zit. Ook jaarrekeningen
deponeren.
Handelsregisterwet
Art. 6: in het handelsregister worden de volgende rechtspersonen die volgens hun statuten
hun zetel in Nederland hebben ingeschreven:
a. Nv, bv, Europese nv, Europees economisch samenwerkingsverband, Europese
coöperatieve vennootschap, coöperatie en ondergingen waarborgmaatschappij
b. Vereniging, vve, stichting en overige privaatrechtelijke rechtspersonen;
c. een publiekrechtelijke rechtspersoon.
Handelsregisterwet bepaalt dat derden in beginsel op register mogen afgaan.
Art. 25:
1. Op een feit dat door inschrijving of deponering moet worden bekendgemaakt
2. Kan tegenover derden die daarvan onkundig waren geen beroep worden gedaan […]
3. Degene aan wie een onderneming toebehoort, de ingeschreven rechtspersoon of
degene die enig feit heeft opgegeven of verplicht is enig feit op te geven, kan aan
2
, derden die daarvan onkundig waren niet de onjuistheid of onvolledigheid […]
tegenwerpen.
Rechtspersoon kan ook aandeelhouder/bestuurder zijn van een rechtspersoon! Bv UvA
aandeelhouder van UvA Holding B.V.
Motieven keuze rechtsvorm
1. Alleen of met anderen? —>
- Alleen: een eenmanszaak of BV.
- Samen met anderen: contractuele personenvennootschappen (NV of BV).
2. Fiscaliteit:
- Personenvennootschap: fiscaal transparant. Winst wordt bij de persoon geheven,
niet bij de onderneming.
- Kapitaalvennootschap (omdat er kapitaal inbrengt en je daarvoor aandelen terug
krijgt, zoals NV, BV en aantal Europese): zelfstandig belastingplichtig. Winst wordt bij
de onderneming geheven, ook bij uitkering aan personen.
3. Aansprakelijkheid:
- Personenvennootschap: maten/vennoten voor gelijke delen/hoofdelijk aansprakelijk
voor verbintenissen vennootschap. Bij VOF kan het hoofdelijk aansprakelijk zijn.
- Kapitaalvennootschap: exclusieve aansprakelijkheid rechtspersoon,
bestuurders/aandeelhouders in principe niet aansprakelijk. Tenzij je als
bestuurder/aandeelhouder buiten de lijntjes kleurt.
4. Flexibiliteit:
- Rechtspersonen: dwingend recht (art. 2:25 BW) —> binnen de statuten kun je
regelen of aandeelhoudersovereenkomst.
- BV: sinds 2012 veel mogelijkheden tot statutaire regeling.
- Personenvennootschap: regelend recht. Kun je zelf met elkaar afspreken.
Een personenvennootschap ontstaat:
● Voor de maatschap, VOF en CV geldt: ontstaat door samenwerking en gemaakte
afspraken. Hoeft niet per se naar de notaris, maar (schriftelijk) contract is wel
wenselijk, ook al is deze niet vereist.
Maatschap (art. 7A:1655 BW):
- Samenwerking van twee of meer personen (maten),
- voor gemeenschappelijke rekening,
- gericht op behalen van vermogensrechtelijk voordeel,
- obv inbreng.
- Beroepsuitoefening (openbare maatschap).
Vennootschap onder firma (art. 16 Wetboek van Koophandel (WvK)):
- Maatschap tot het uitoefenen van bedrijf, onder gemeenschappelijke naam.
- Vennoten zijn in beginsel hoofdelijk aansprakelijk voor de aangegane verplichtingen.
Commanditaire vennootschap (art. 19 WvK):
- Vennootschap tussen 1 of meer (hoofdelijk) verbonden vennoten en commanditaire
vennoot/vennoten (geldschieters). Je treedt niet naar buiten toe maar bent wel
3
, onderdeel van de vennootschap, soort verkapte aandeelhouder in contractuele
setting.
Rechtspersoon (art. 2:5 BW):
- Staat gelijk met een natuurlijk persoon wat betreft het vermogensrecht, tenzij uit de
wet anders voortvloeit.
- Zelfstandig drager van rechten en plichten:
- Rechtssubject.
- Gesloten systeem van rechtspersonen
- Interne organisatie:
- Wet, statuten, reglement (en evt aandeelhoudersovereenkomst).
- Organen.
Een rechtspersoon ontstaat:
● Voor alle rechtspersonen van boek 2 BW geldt: notariële akte vereist. Meteen
inschrijven daarna in het handelsregister.
- Art. 2:27 BW (vereniging).
- Art. 2:53/54 (coöperatie, OWM).
- Art. 2:64 lid 2 BW (NV)
- Art. 2:175 lid 2 BW (BV).
- Art. 2:286 lid 1 BW (stichting).
Uitzondering is art. 2:30 BW, informele vereniging (of vereniging met beperkte
rechtsbevoegdheid). Maar dan wel (ook) persoonlijke aansprakelijkheid.
Rechtspersoon: organen
● NV en BV:
- Bestuur is noodzakelijk voor een rechtspersoon, is vertegenwoordigingsbevoegd (art.
2:129 ev/239 ev).
- Algemene vergadering (art. 2:107 ev/217 ev BW).
- Soms: raad van commissarissen (verplicht bij ‘grote’ NV en BV, maar alleen als aan
vereisten art. 2:152 ev/262 ev BW is voldaan). Soms ook raad van toezicht. Mag
daar zelf bepalen wat de bevoegdheden zijn.
● Vereniging, coöperatie, OWM:
- Bestuur (met name art. 2:44,45 BW).
- Algemene vergadering (art. 2:38 ev BW).
- Soms: ‘kascommissie’ (art. 2:48 BW).
- Soms: raad van commissarissen (verplicht bij ‘grote’ coöperatie/OWM, art. 2:63a ev
BW).
● Stichting:
- Bestuur (art. 2:291 ev BW). Alleen een bestuur want mag geen leden hebben.
- Soms: raad van commissarissen (raad van toezicht).
Ondernemingsrecht is steeds in beweging; ook het verenigingen en stichtingenrecht. Per 1
juli 2021:
- Verscherpte taken en aansprakelijkheid voor bestuurders en commissarissen.
- Aangescherpte mogelijkheid voor de rechtbank om bestuurders en commissarissen
te ontslaan (art. 2:298 BW) wegens:
- Verwaarlozing van de taak
4