Organisatiekunde XL finance en circulaire economie
Circulaire economie hoofdstuk 1 tot en met 7
Hoofdstuk 0
Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren van de
moraal. Moraal is het overkoepelende begrip van wat het juiste is. Structuur is een weloverwogen
methodische aanpak om een ethisch vraagstuk te behandelen. Analyseren is neutraal beschrijven van
de ethische opvattingen en achtergronden daarvan. Evalueren is het zorgvuldig bepalen van een
standpunt o.b.v. de analyse. Men kent verschillende invalshoeken voor ethisch oordelen:
1. Gevolgenethiek: handel vanuit het belang van de betrokkenen? Vanuit jezelf heet het
egoïsme. Vanuit algemeen belang heet het utilitarisme. De gevolgentechniek is zeer
rationeel, transparant en meetbaar. Echter hoeft de keuze niet altijd moreel juist te zijn en
komt het belang van de minderheid vaak in het gedrang
2. Beginsel-techniek: handel vanuit moreel goede intenties/bedoelingen? Plichten, rechten en
gelijkwaardigheid. Er zijn 3 stelregels: het principe van wederkerigheid, het principe van
universaliteit en het gebruik van de mens als doel en niet als middel
De new economy is van nature duurzaam en waarde gestuurd. Het is gericht op circulaire principes
die betrekking hebben op ecologische, sociale en financiële assets. De nieuwe economie is breed om
maximale waarde creatie en groei te bereiken.
In 1972 sprak de club van Rome haar bezorgdheid uit over de toenemende welvaart, wat leidde naar
een dreigend tekort van grondstoffen en energie, en de vervuiling van de aarde.
In 1987 wordt pas de eerste verbinding tussen de ecologie en economie gelegd, door de Brundtland
Commissie van de Verenigde Naties. Veel bedrijven gingen milieuvriendelijker produceren. In 2006
kwam Al Gore met zijn film An Inconvenient Truth. Pas toen kwam het besef bij velen dat een
milieuvriendelijke economie noodzakelijk is. Vanaf dit jaar zijn ook meer bedrijven zich gaan richten
op maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)
De revolutie naar de nieuwe economie is op 3 terreinen duurzaam gedreven: ecologisch, sociaal en
financieel. Partijen in de nieuwe economie implementeren dus niet alleen een duurzame omgang
met ecologische bronnen, maar benaderen ook sociale en financiële activa vanuit een circulair
economisch denken
Ecologisch - De juiste omgang tonen met alles wat we uit de aarde halen
- Essentieel om de planeet leefbaar te houden, en om prijsstijgingen te
voorkomen. Prijsstijgingen gebeurt wanneer grondstoffen schaars
worden
Sociaal - Draait om de juiste werkomstandigheden en de ontwikkeling van de
mens binnen de economie en maatschappij
Financieel - Draait om de herkoppeling van geld en reële waarde op lange termijn
De nieuwe economie interacteer met 6 ontwikkelingen die de economie transformeren:
Globaliseren en - Bedrijven globaliseren
lokaliseren - Mensen voeren activiteiten en macht op lokaal niveau uit
Connectedness Men is steeds meer verbonden met anderen
Transparantie Men eist meer transparantie van producenten en ondernemers
Geopolitieke shift De reizende macht van de BRIC-landen verandert geopolitieke verhoudingen
wereldwijd
Digitale / mobiele Meer ICT leidt tot meer innovatie en alle bovengenoemde ontwikkelingen
, revolutie
Nieuwe waarden Zoals betaalbaarheid, saamhorigheid en duurzaamheid
Oude economie Nieuwe economie
Schaarste drijft waarde Gebruik drijft waarde
Kostengericht Opbrengstengericht
Controle en bescherming Samenwerking en transparantie
Massaproductie Persoonlijke productie
Voorspelbaar Experimenteel en vernieuwend
Duidelijke grenzen Open en verschuivende grenzen
Lineaire processen Communities
Geleidelijke verandering Hoog adaptief vermogen
Prestaties afdwingen Prestaties mogelijk maken
De koplopers aan de frontlinie die de nieuwe economie nu al vormgeven zijn: ondernemers,
wetenschappers, politici, kunstenaars en particulieren. De koplopers zijn gemotiveerd, gefocust,
overtuig(en)d, creatief en nieuwsgierig naar de nieuwe economie
Men kent 5 vensters die uitzicht bieden op succes:
1. Klanten: wat de klant wil en verwacht, maakt de ondernemer. Ondernemers richten zich
hierbij op klanten van verschillende schaalgroottes: lokaal, regionaal of zelfs globaal gebied
2. Businesscase: die duurzaam en innovatief zijn
3. Innovatie: open innovatie die resulteert in een nieuwe value cycle: een cyclus waarbinnen
ondernemers gezamenlijk de efficiency verhogen en hun footprint wissen
4. Financiering: financiering komt niet alleen meer van banken. Ondernemers steunen ook
elkaar
5. Leiderschap: om zakendoen in de nieuwe economie mogelijk te maken, is niet leiderschap
nodig wat niet gericht is op hiërarchie.
Hoofdstuk 1
Trends in de huidige economie en samenleving zijn privatisering, technologische / digitale
ontwikkelingen, veranderingen in moreel besef, economische crisis en globalisering
De nieuwe economie is performance-based, wat wil zeggen dat de klant niet meer afgaat op het
product, maar op de behoeften vervulling, de dienst en het gebruik. Dit zorgt voor een nieuwe relatie
tussen klant en ondernemer: een lange termijn relatie in plaats van een korte termijn relatie.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen komt hier ook bij kijken
Het oude consumptiemodel bestaat uit een take-make-dispose-systeem. Dit betekent dat de
ondernemer grondstoffen neemt, hiervan een eindproduct maakt, die de klant vervolgens koopt en
gebruikt totdat hij het product weggooit.
In de nieuwe economie ontstaat een consumptiemodel wat gericht is op duurzaamheid. Hierbij komt
een hogere, langere kwaliteit van producten kijken, zodat producten minder (snel) weggegooid
worden
In de nieuwe economie wordt er een omslag gemaakt van eigendom naar gebruik. Klanten
concentreren zich niet meer op het hebben van een product, maar op het gebruiken van een
product. Er wordt dus een omslag gemaakt van product naar dienst: koper betalen niet voor de
telefoon maar voor de communicatie. Niet voor de televisie maar voor de kijkuren. Niet voor de CD
maar voor de muziek
,De waarde, kwaliteit, functie en langdurigheid van een product worden steeds belangrijker. Echter
botsen eigendom en gebruik wel: stel je hebt net de nieuwste iPhone gekocht, echter komt er een
aantal weken later een nieuwere betere versie van het model uit. De koper kan/wil de investering
voor de nieuwe versie niet meteen opbrengen. Het eigendom van de telefoon belemmert de
gebruiker erin om gebruik te maken van de nieuwste technologische ontwikkelingen.
In de oude economie gaf de producent het eigendom van een product over aan de koper door
middel van een transactie. Doordat het belang van eigendom verdwijnt, blijft de producent ook
gedurende de gebruiksperiode eigenaar van het product.
Ondernemers maken onderscheid in 3 productgroepen:
1. Producten met een lange levensduur
2. Producten met een middellange levensduur
3. Producten met een korte levensduur
Doordat de doorlooptijden en productcycli per product verschillen, worden de competenties adaptief
vermogen en flexibiliteit cruciaal voor ondernemers in de nieuwe economie
Het denkkader four stages of de-ownership kent 4 stadia waarin de omslag van product naar dienst
zich voltrekt:
Financial lease - Consumenten leasen in plaats van kopen
- Zorgt voor continue relatie tussen producent en consument
- Kwaliteit is belangrijk zodat het product zo lang mogelijk meegaat
Circular use - Het product keert aan het einde van de gebruiksfase terug bij het
begin van de keten
- Consument krijgt 1 factuur van woonlasten i.p.v. allemaal losse nota’s
Full operational Consument krijgt niet alleen het fysieke product, maar ook alle bijbehorende
use functies zodat het product kan functioneren
Divesified use - Producent levert product, maar kijkt ook naar mogelijke horizontale
diversificatie
- Producent levert tv maar ook tv met abonnement
- Zorgt voor een vertrouwensrelatie tussen producent en consument
Nieuwe bedrijven bouwen tegenwoordig en in de toekomst op 3 pillaren:
1. No attachment to possession of goods
2. Use of advanced technology
3. Decrease the downtime of goods
Bezettingsgraad: in de nieuwe economie zorgen ondernemers ervoor dat hun producten zo intensief
mogelijk worden ingezet. De bezettingsgraad is vooral van belang bij producten die maar een korte
tijd gebruikt worden.
Financiering:
De omslag van eigendom naar gebruik vraagt om een andere benadering van financiering, gezien de
klant met een eenmalige, korte transactie vervalt. Om de financiering soepel te laten draaien in de
nieuwe economie, zijn een aantal vereisten essentieel volgens Johan Wempe:
1. Ken je klant. Ken je klant om zijn wensen te kennen, om zo in het juiste te financieren
2. Wie draagt het risico? De risico’s liggen bij de producent, omdat deze eigenaar blijft van het
product. Investeer dus in goede kwaliteit om risico’s te voorkomen, en weet hoeveel je moet
financieren voor risico’s
, 3. Financiering van het product. Door het vele leasen komen bij de financiering ook kosten
kijken als rentelasten, gebruikstarieven etc.
Kostprijs: in de oude economie vormden grondstof- en distributiekosten een groot deel van de
kostprijs. In de nieuwe economie zijn dit veel meer posten: product opbouwen, product
ontmantelen, product updaten, schoonmaak, een goede planning, grondstofverwerking en recycling
Hoofdstuk 2
Ondernemingen in de nieuwe economie beseffen dat het duurzaam maken van de gehele supply
chain voor groot succes kan zorgen. De supply chain krijgt daarmee een heel andere vorm: het value-
cyclemodel. Hierbij werken partijen samen op basis van gelijkwaardigheid. 3 oorzaken hiervoor zijn:
1. De globalisering
2. Het tekort aan grondstoffen vraagt om een duurzame manier van handelen
3. Het lineaire take-make-dispose-systeem past niet meer bij de nieuwe economie
Het lineaire take-make-dispose-systeem wordt omgezet in een circulair no-waste-systeem. Recycling
is van groot belang bij dit nieuwe systeem
De traditionele supply chain is gericht op transacties, waarbij elke schakel in de keten een zo laag
mogelijke prijs probeert te krijgen. Dit leidt tot prijsdruk, wat op zijn beurt leidt tot niet-duurzame
effecten. Ook lijkt de prijsdruk tot meer risico’s
In de nieuwe economie is men gericht op waardecreatie in samenwerking met de andere schakels in
de keten. Zo neemt de prijsdruk af en richt met zich meer op duurzame grondstoffen. Zo kan een
bedrijf gemakkelijker op financieel, ecologisch en sociaal vlak duurzaam ondernemen
Deze value cycle bestaat dus uit samenwerkende schakels die elk een bijdrage leveren aan een
duurzamer eindresultaat. Alle schakels werken volgens hetzelfde protocol. De samenwerking leidt tot
positieve uitkomsten, zoals bijvoorbeeld efficiëntie, risicoverdeling, kostenverdeling en
kostenverlaging.
Het protocol kan niet zonder regisserende partij. Daarom richten cycle-partners een information- en
exchangeplatform (IEP) op. Dit platform heeft zicht op de goederen-, informatie-, en financiële
stromen. Zo kunnen ook de retourstromen efficiënt gemanaged worden.
De waardecreatie of value cycle die hierboven benoemd is, is mogelijk omdat alle ondernemingen in
de nieuwe economie 3 vuistregels naleven:
1. Samenwerking genereert hogere waarde dan afgedwongen prestaties. In de oude economie
wordt nog veel in een hiërarchisch verband gedacht, waar elke schakel zich moet
presenteren aan de opkomende schakel. In de nieuwe economie is samenwerking met elkaar
juist heel belangrijk en vervaagt dat hiërarchisch denken steeds meer
2. Langetermijnpartnerships creëren meer waarde dan enkelvoudige transacties. Bedrijven
dagen elkaar in de nieuwe economie continu uit om met nieuwe oplossingen te komen die
waarde toevoegen. Langetermijn is daarbij het sleutelwoord: wie investeert in duurzame
innovaties moet ook zekerheid hebben dat deze gedurende lange termijn worden
afgenomen
3. Waarde kan ook niet-financieel zijn. waarde kan ook uit een uitruil van bijvoorbeeld kennis
tussen partijen zijn.
Ondernemingen veranderen niet alleen de vorm van hun supply chain, maar ook hoe ze deze nieuwe
vorm financieren. Dit financieringsmodel kent 3 pijlers:
1. Ondernemers beperken hun financieringsbehoefte
2. Ondernemers genereren een lange termijnzekerheid en verlagen risico’s door langjarige
partnerships aan te gaan
