Criminologie
Essay rechtbankbezoek INDIVIDUEEL
- 25% eindcijfer
- Bezoek een zaak bij de meervoudige kamer, vrij wanneer je dit doet
- Niet de bedoeling dat we de zaak gaan verslaan
o De zaak in max. ½ A4’tje de zaak beschrijven
- Uit de zaak de voor mij criminologische relevante aspecten eruit pikken en uit gaat
diepen
o In elke zaak zitten vragen van criminologische aard.
o Hoe komt het dat de verdachte het feit gepleegd heeft? Welke verklaringen
zijn daarvoor te vinden?
o Waarom dit slachtoffer? Wat zijn de oorzaken hiervan?
o Ovj eist een ISD maatregel, wat is bekent over de effectiviteit over deze
maatregel? onderzoeken erbij halen. Wat is hierover bekend? Recidive?
- Bronnen: boek, maar ook vakbladen
- Mogen vragen over worden gesteld.
Week 2
Inleiding in de criminologie
Criminologie = de wetenschap die zich bezighoudt met de besturing van menselijke
gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid
en de rest van de maatschappij reageert.
- Bestudeerd gedrag dat door de wetgever strafbaar is gesteld
- Criminologie dient voor alles om de mensheid de weg te wijzen hoe zij de misdaad
met goed gevolg bestrijdt en vooral voorkomt
- Wordt vaak gezien als misdaadkunde (hulpje van het strafrecht)
- Werkt kostenbesparend voor de maatschappij
o 1 moord kost 3,2 miljoen euro
o Totaal 20,2 miljard
Geschiedenis criminologie
- Van klassieke oudheid tot middeleeuwen
o Codex Hammurabi: 1750 oudste bekende geschrift over misdaad en straf. Als
de dader niet kon worden gevonden, was de gemeente verplicht de schade te
vergoeden. Werd geschreven om de Goden te behagen.
o De staat: geschreven door de Grieken 380 v.Chr. Plato maakte onderscheid
tussen 3 soorten mensen. Hoogste klasse zijn wijsgeren, laagste klasse
worden gedreven door begeerte en genot. Democratie was niet goed, want
werd bestuurd door ‘darren’. Met angels zijn criminelen en zonder angels zijn
bedelaars.
o Romeise strafrecht was beperkt tot daden tegen de staat of openbare orde.
o Met leenstelse van Karel de Grote en zijn leenmannen ook een verschuiving
in de rechtvaardiging van misdaad.
o Op het europees continent verschoof het strafproces van accusatoir naar
inquisitoir.
- Van renaissance naar de Verlichting
o Niet alleen belangstelling voor kust&cultuur, ook nieuwe denkbeelden over
misdaad en straf
o Levensbeschouwing gebaseerd op universele waarden zoals menselijke
waardigheid
, o Bekendste Nederlandse denker: Coornhert
Doodstraf vond hij niet afschikwekkend genoeg
Pleitte voor werkstraffen
Doel van straffen was niet alleen meer afschikken, maar ook
gebruikmaken van de wetsovertreders
Pleitte voor de bouw van gevangenissen
1596 1e gevangenis in Europa geopend: Rasphuis Amsterdam
o Eind 17e eeuw (klassieke school)
Gedachte dat mensen gezond verstand hebben
Verlichte ideeën over misdaad en straf: Cesare Beccaria. Was
volgeling van belangrijke Verlichtingsdenker
Gelijkheidsbeginsel (straf moest op maat zijn)
Legaliteitsbeginsel (op basis van duidelijke wetten opgelegd)
Proportionaliteitsbeginsel
Deze beginselen staan bekend als de klassieke
strafrechtsfilosofie
Er was sociaal contract, dus moest er worden gestraft om het
samenhorigheidsevoel te herstellen. Daarbij verdient die persoon de
straf ook, want hij heeft zelf besloten het strafbaar feit te begaan.
- Eind 19e eeuw
o Denken over misdaad en straf werd sterk beïnvloed door de
natuurwetenschappen. Leidde tot deterministisch mensbeeld: de vrijheid van
handelen van de mensen wordt sterk beperkt door mogelijkheden en
omstandigheden. Wordt beperkt door gedrag waar mensen geen invloed op
hebben.
- Italiaanse antropologieschool (posivistische school)
o Cesare Lombroso: gevangenisarts. In 1870 ging hij uiterlijke kenmerken
meten. Noemde hij positivistische methode (Scuola Positiva).
o Criminelen zouden te herkennen zijn aan; een laag voorhoofd, brede kaken,
zware doorlopende wenkbrauwen, scheve neus en grote oren.
o Misdaad is toe te schuiven aan dat hersenen je aansturen om dit te doen.
o Criminele mens berust op terugval in het evoluatieproces.
o In 1896 werd de eerste Nederlandse ‘privaatdocent’ aangesteld in de
criminele antropologie.
o Loop van de 20e eeuw raakte dit in discrediet.
- Franse milieuschool
o Napoleon voerde systeem van bestuurlijke overheden, politie, OM en
rechtelijke macht in.
o Lacassagne: criminaliteit komt door sociale omgeving
o Tarde: crimineel gedrag komt vooral voor uit de neiging van mensen om
elkaars gedrag te imiteren.
- Socialistische criminologie
o Socialistische en populistische denkbeelden van Marx werden populair in de
criminologie
o 1922 eerste hoogleraar criminologie aangesteld; Willem Bonger
- de Utrechtse school
o Nieuwe Richting en kritische criminologie
o Invloed was zo groot die leidde tot hervormingen strafrecht. Criminologie bij
opsporing en reclassering bij strafexecutie.
o De deliquent moest als mensen worden geaccepteerd. De wijze van
bejegening zou grote invloed hebben op de recidive.
- Jaren 20 en 30
, o Vooral Amerikaanse criminologie invloedrijk
- Jaren 70 en 80
o Sterke stijging criminaliteit
o In Londen de ‘Research and Planning Unit van de Home Office’ werd
toonaangevend centrum van criminologie
o Terugkeer ideeën Klassiekeschool
Aandachtsgebieden criminologie
- Beschrijvende criminologie
o Behelst statische verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte
o Hoe is het gesteld met de criminaliteit in een bepaald land
o Beelden die de bevolking heeft van criminaliteit
- Etiologie
o Oorzaken van crimineel gedrag
- Reacties op criminaliteit
- Criminaliteitspreventie
o Praktijk en uitwerking van maatregelen ter voorkoming van misdrijven buiten
de strafrechtspleging
- Penologie
o De effectiviteit van de opgelegde straffenen maatregelen
- Victimlogie
o Kenmerken van slachtoffers, de gevolgen van misdrijven voor slachtoffers en
de praktijk en uitwerking van slachtofferrechten en slachtofferhulp
- Niet-commune criminaliteit
o Kenmerken en bestrijding van internationale misdrijven, terrorisme,
georganiseerde misdaad en witteboordencriminaliteit
Groene criminologie = onderscheidt zich van andere meer legalistisch geörienteerde
criminologie door het centraal stellen van een breed opgevat schadebeginsel. Dit betekent
dat groene criminologie niet stopt bij de bestudering van milieucriminaliteit. Veel
milieuschade is het gevolg van activiteiten die (nog) niet strafbaar zijn gesteld. (vb. Illigale
houtkap, schrijver van aritkel vindt dat dit strafbaar moet worden gesteld. Zijn uitgangspunt is
niet; wat is strafbaar? Waar wat levert veel schade op)
Een nieuw element in de groene criminologie is dat mensen worden gezien als deel van
complexe ecosystemen en niet langer centraal staan. Ook dieren en diersoorten kunnen
slachtoffer zijn, evenals ecosystemen. Daarbij geldt als uitgangspunt dat de waarde van de
dieren en de natuurlijke omgeving op zichzelf vooropstaat, niet zozeer het nut dat zij al dan
niet hebben voor de mens.
Emotionele reactiewijzen op zware misdrijven
, beveiliging/saamhorigheid
angst/
boosheid vergeldingsbehoefte
identificatie dader als
met slachtoffer eigenrichting
zondebok
mededogen slachtofferhulp
criminaliteit
politie als
terrorisme/rellen
zondebok
mededogen
reclasseringshulp/
identicifatie strafrechtshervorming
met dader
extreme
bewondering schuldgevoel
strafbehoefte
Het koele oog = criminologie. Zij probeert over dergelijke emotionele kwesties zo veel
mogelijk zakelijke informatie te verzamelen en deze systematisch te ordenen.
Beroepsrol criminoloog = iemand die zich beroepshalve toelegt op de besturing van
misdaad en straf, maar daarbij, net als de rechter, juist wanneer de emoties hoog oplopen,
het hoofd koel probeert te houden.
Dit is te betwisten, omdat hij hierbij afhankelijk is van wat er strafbaar is gesteld in het
wetboek.
Criminaliteit is een sociale constructie:
De belangrijkste kenmerken of eigenschappen van het verschijnsel criminaliteit zijn niet
ontleend aan het verschijnsel zelf, maar aan menselijke afspraken en conventies.
-(vb: homoseksualiteit strafbaar, verkrachting binnen huwelijk, opgedrongen tongzoen)
Criminaliteit is geen vast begrip.
- Criminalisering: het proces dat tot gevolg heeft dat bepaalde gedragingen van het
etiket ‘crimineel’worden voorzien d.m.v. strafbaarstelling, opsporing, vervolging en
berechting.
- Decriminalisering: is het omgekeerde proces van criminalisering
Kritisch criminoloog = mensen die de processen van (de)criminalisering bestuderen.
Besturing van het menselijk gedrag
- Beschrijven van het gedrag
- Verklaren van het gedrag
- Voorspellen van het gedrag
Verschillende abstractieniveaus
- Micro: kenmerken of gedrag van afzonderlijke mensen (sommige hersenafwijkingen
vergroten de kans op agressief gedrag)
- Meso: verschijndelen die zich voordoen in groepen en organisaties (sociale cohesie)
- Macro: grotere menselijke verbanden en samenlevingen (verschil in criminaliteit VS
en Japan)