Inleiding in de criminologie
1. Ontbossing en criminologie
Groene criminologie. Veel milieuschade is het gevolg van activiteiten die (nog) niet strafbaar
gesteld zijn. Mensen worden gezien als een deel van complexe ecosystemen en staan niet
langer centraal. Ook dieren en diersoorten kunnen slachtoffer zijn, evenals ecosystemen.
Daarbij geldt als uitgangspunt dat de waarde van de dieren en de natuurlijke omgeving op
zichzelf vooropstaat, niet zozeer het nut dat zij al dan niet hebben voor de mens. Naast deze
onderwerpen zijn enkele artikelen in dit themanummer gewijd aan vormen van milieuschade
en daaraan gelieerde criminele activiteiten.
2. De bestudering van criminaliteit op macroniveau
Veel onderzoek in de criminologie concentreert zich op het microniveau van individuele
daders en delicten of het mesoniveau van scholen en buurten. Het macroniveau (regio’s,
landen, samenlevingen) is echter net zo belangrijk en interessant. Zo bestaan er
opmerkelijke verschillen in de omvang en verschijningsvormen van criminaliteit tussen
landen. Een ander interessant macrofenomeen is de fluctuatie van criminaliteit over de tijd.
In Nederland heeft het totale aantal door de politie geregistreerde delicten een opmerkelijke
ontwikkeling doorgemaakt sinds de Tweede Wereldoorlog: na een relatief laag niveau in de
jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw volgde een sterke stijging in de jaren zeventig en
tachtig, een relatieve stabilisatie in de jaren negentig en een daling na 2002.
Macrocriminologisch onderzoek kan leiden tot een blikverbreding omdat het laat zien dat wat
op dit moment (2015) en op deze locatie (Nederland) geldt, er heel anders uit kan zien in
andere landen en andere tijden. Het is ook relevant voor het maken van keuzes over de
aanpak van criminaliteit.
Beschrijvende criminologie
3. Daling in geregistreerde jeugdcriminaliteit
Vanaf 2007 is in Nederland een sterke daling waarneembaar in het aantal jeugdige
verdachten in de leeftijd van 12 tot 25 jaar, na een duidelijke stijging sinds het begin van
deze eeuw. Een terugkerende vraag bij deze waarneming is, waarom stijgt of daalt het aantal
jeugdige verdachten. Onze resultaten wijzen erop dat bij de daling in de geregistreerde
jeugdcriminaliteit in Amsterdam waarschijnlijk meerdere ontwikkelingen een rol hebben
gespeeld. Ten dele gaat het om factoren waarop het beleid zich in de afgelopen jaren heeft
gericht (zoals voortijdig schoolverlaten en gerichtere rechtshandhaving), maar deels gaat het
ook om min of meer toevallig optredende sociaal- demografische ontwikkelingen. Ons
onderzoek wijst er wel op dat rechtshandhavingsfactoren geassocieerd zijn met de
ontwikkelingen in de geregistreerde jeugdcriminaliteit. Maar dan wel tegengesteld aan de
verwachtingen van ‘constructionists’; een toename van wijkagenten en politiesterkte gaat
namelijk samen met een daling in de jeugdcriminaliteit. Anderen (in de Angelsaksische
literatuur aangeduid als ‘normative’ theorieën) verwachten echter dat ook andere
maatschappelijke ontwikkelingen relevant zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat de daling in de
geregistreerde criminaliteit in de gemeente Amsterdam niet terug te voeren is tot één enkele
factor.
4. Internationaal vergelijkende criminologie
De omvang van veelvoorkomende criminaliteit wordt in de ICVS omvattender gemeten
omdat de ICVS ook incidenten includeert die niet bij de politie zijn gemeld. Bovendien wordt
slachtofferschap vergelijkbaarder gemeten tussen landen vanwege het gebruik van een
uniforme vraagstelling, in vergelijking met de uiteenlopende definities in politiegegevens.
Verder werd duidelijk dat de patronen van slachtoffercijfers uit de ICVS soms wezenlijk
anders waren dan die uit politieregistraties. Zo bleek uit een analyse onder welvarende en
, lOMoARcPSD|497666
minder welvarende landen dat slachtofferpercentages volgens de ICVS-schattingen hoger
waren in de armere landen, terwijl de verschillen wegvielen als alleen de incidenten werden
geteld die men had aangegeven bij de politie. De ICVS-gegevens kunnen daarnaast voor
nog een aantal aanvullende doeleinden worden gebruikt. Zo kan het wel of niet ervaren van
slachtofferschap gerelateerd worden aan sociale en persoonlijke omstandigheden. Dat is ten
eerste gebeurd met behulp van macro-analyses waarbij de omvang van slachtofferschap
werd gerelateerd aan maatschappelijke omstandigheden, zoals inkomensongelijkheid,
verstedelijking, uitgaven aan sociale zekerheid en andere zaken waarvan wordt aangenomen
dat ze dadermotivatie of geschiktheid van doelwitten bepalen. De vorenstaande
ontwikkelingen omtrent het relateren van uiteenlopende internationale criminaliteitsgegevens
is een nieuwe ontwikkeling die verder zal moeten uitkristalliseren. Een belangrijke rol is hierin
ook weggelegd voor het volgen van internationale criminaliteitspatronen door de tijd heen.
Indien in een land de omvang van inbraak daalt, zien we dan dat totaal andere vormen –
zoals georganiseerde misdaad en corruptie – dat ook doen? Of zijn dat daarvan losstaande
‘criminaliteitsmarkten’ die hun eigen ontwikkeling volgen? Het uitvoeren van internationaal
vergelijkend surveyonderzoek is een moeilijke en dure aangelegenheid, dat veel coördinatie
vereist tussen de deelnemende landen met betrekking tot veldwerk en vragenlijstconstructie.
Hoewel er voor sommige vormen van criminaliteit, met name in de vorm van
expertraadpleging, veel onderzoeksdynamiek is, is de toekomst van de ICVS – en daarmee
de internationale meting van allerlei veelvoorkomende criminaliteit – meer ongewis.
5. Deuren op slot
De criminoloog en victimoloog Jan van Dijk ontving als eerste Nederlander de Stockholm
Prize in Criminology uit handen van de Zweedse koningin Silvia. Bij de aanvaarding van deze
prijs heeft Van Dijk een interessante lezing gehouden waarin hij - op basis van een analyse
van de data van de International Crime Victims Survey (ICVS) - zowel een verklaring geeft
voor de stijging van de criminaliteit in westerse landen tot circa 2000, alsmede voor de
dalende trend sindsdien. Hij laat zien dat slachtofferenquêtes kunnen worden beschouwd als
de empirische aanvulling op de gelegenheidstheorie.
6. Een kwart eeuw stijging in geregistreerde criminaliteit
De sterke stijging in de door de politie geregistreerde criminaliteit is de afgelopen decennia, en
zeker de laatste jaren, dan ook een belangrijke aanleiding geweest om bestrijding van
criminaliteit hoog op de maatschappelijke en politieke agenda te plaatsen. De ontwikkelingen
in de door de politie geregistreerde criminaliteit zijn de afgelopen decennia op uiteenlopende
wijze verklaard. Zo zouden demografische ontwikkelingen een rol spelen (toegenomen aantal
jongeren en etnische minderheden), economische ontwikkelingen (meer welvaart,
werkloosheid) en maatschap pelijke ontwikkelingen, zoals individualisering, verstedelijking en
ontzuiling (SCP, 1998, 628-635). Kenmerkend voor deze verklaringen is dat zij zich richten op
de totstandkoming van de criminaliteit zelf en niet op de totstandkoming van de registratie van
criminaliteit. De feitelijk gepleegde criminaliteit en de door de politie geregistreerde criminaliteit
worden hierbij dus als overeenkomstig gezien. Sinds begin jaren zeventig van de vorige eeuw
worden daarom in Nederland ‘slachtofferenquêtes’ gehouden, waarin aan burgers zelf wordt
gevraagd of zij slachtoffer zijn geweest van bepaalde delicten. Het voordeel van deze manier
van informatie verzamelen is dat de gegevens afkomstig zijn van burgers zelf en dus niet
afhankelijk zijn van politieregistraties. Van alle criminaliteit die via deze enquêtes wordt
vastgesteld, wordt ook aan de slachtoffers gevraagd of het ondervonden delict bij de politie is
gemeld. Bovendien wordt geïnformeerd of er na melding ook een aangifteformulier of proces-
verbaal is ondertekend. Dit laatste is vanuit de enquêtes de indicator of het gemelde delict door
de politie is geregistreerd. Dit betekent dat de informatie uit de slachtofferenquêtes unieke
mogelijkheden biedt om meer te weten te komen over de filteringprocessen die plaatsvinden
en daardoor meer inzicht te krijgen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Nicoletjex. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.