SAMENVATTING ORGANISATIEKUNDE
Hoofdstuk 1 – Organisatiewijs
Het woord organisate oot van het Grie se woord organon (bete ent instruoent of oiddel).
1.2 Wat doen juristen eigenlijk?
Een dienst is een ontastbaar product, dienstverleners stellen ennis, vaardigheden en tid ter
beschi ing oo daaroee hun afneoers te bedienen (iuristen ziin dienstverleners). Je an oo wel
zeggen dat iuridisch wer nooit een fysie product oplevert oaar dat het altid oo het leveren van
een dienst gaat. Juridische dienstverlening an oo wel worden ooschreven als kennisintensieve
dienstverlening door hoogopgeleide professionals (professional services). Aan soooige groepen
van deze professionals, zoals advocaten worden hoge waliteitseisen gesteld. Deze waliteitseisen
worden geborgd doordat er tuchtrecht (een deel van het publiekrecht, dat aan een bepaalde groep
beroepsbeoefenaren de bevoegdheid geef oo toezicht uit te oefenen op de behoorlijke uitoefening
van hun taak door leden van de beroepsgroep) wordt uitgeoefend.
In het boe wordt onderscheid geoaa t tussen:
- Juridische diensten: alleen diensten die hoogwaardige iuridische expertse vereisen en alleen
geleverd unnen worden door iuristen.
- Diensten met belangrijke en/of complexe juridische aspecten: dienstverleners die wel
specife e ennis of vaardigheden hebben oaar die niet beschi en over de hoogwaardige,
specialistsche, iuridische expertse (bv. APK- eurder die een auto goed eurt rechtsgevolg
auto oag legaal de weg op.
1.3 Juridische dienstverlening en organisaties
Organisates die als kernactiviteit iuridische dienstverlening hebben ziin: advocaten antoren,
notaris antoren, gerechtsdeurwaarders, etc. Bii deze organisates ziin de wer neoers voornaoelii
iuristen. Hoe oeer ie als iurist inzicht hebt in hoe een organisate wer t, des te beter ie in staat zal
ziin oo ie wer te verrichten (biivoorbeeld oo een organisate te unnen adviseren). Een
organisateeijze iurist den t actef oee over de oanier waarop regelgeving zo efectef en handig
oogelii an worden nageleefd binnen een bedriif.
1.4 Organisatie, bedrijf, onderneming en rechtsvorm
Eleoenten die nodig ziin oo van een organisatie te unnen spre en:
- Mensen
- Middelen
- Saoenwer en
- Doel
Binnen organisates worden bedriiven onderscheiden, dit is vaa een commerciële organisatie. Als
een organisate producten en/of diensten voortbrengt oo te voorzien in een oaatschappelii e
behoefe, spree ie van een bedrijf. Bedriiven die dit op coooerciële basis doen, ziin dan weer
ondernemingen.
Organisates hebben verschillende rechtsvoroen (stchtng, vereniging, BV, NV, vennootschap onder
froa). Deze rechtsvoro bepaalt de wiize van aanspra elii heid. Overheidsorganisates hebben
rechtspersoonlii heid: art. 2:1 BW. Rechtspersoonlii heid zorgt ervoor dat de contnuuteit van een
organisate wordt gewaarborgd (rechtspersoon an niet fysie overliiden) en dat er geen persoonlii e
aanspra elii heid is. Advocaten antoren iezen vaa voor de voro van een oaatschap.
1.5 Organisaties: sectoren en soorten
Er ziin allerlei oanieren oo organisates in categorieën in te delen:
- Publiek en privaat
,Private organisates ziin organisates die eigendoo ziin van private personen en dus niet van de
overheid. Publie e organisates oa en onderdeel uit van de publie e sector (tot deze sector behoren
de centrale en decentrale overheid en seoioverheidsorganisates).
Overheidsorganisaties: centrale overheid
De centrale overheid wordt gevorod door alle organisates die op landelii niveau opereren (Eerste
en Tweede Kaoer, Kabinet der Koning, Raad van State, Belastngdienst, de IND etc.).
Overheidsorganisaties: decentrale overheid
De decentrale overheid bestaat uit de provincies, waterschappen en geoeenten. Deze organisates
opereren niet landelii , dit oaa t het decentraal.
Overheidsorganisates hebben vaa , eerder dan private organisates iuristen in dienst, dit oot
doordat overheidsorganisates gebonden ziin aan de algeoene beginselen van behoorlii bestuur.
Overheidsorganisaties: semioverheid
Dit ziin organisates die een private rechtsvoro hebben (zoals een stchtng, besloten of naaoloze
vennootschap), oaar publie e belangen dienen. Het Juridisch Lo et is een voorbeeld van zo’n
organisate. Organisates die hier oo onder vallen ziin de Natonale Spoorwegen, Waternet, Eneco
en Delta (deze verzorgen belangrii e nutsvoorzieningen en ziin geheel of gedeeltelii eigendoo van
de overheid).
Overheidsorganisaties: aantal juridische functies
In Nederland ziin er 17.000 puur iuridische functes bii organisates die tot de overheid unnen
worden gere end. Hiernaast ent de overheid nog tenduizenden functes waarin iuridische aspecten
een grote rol spelen.
- Proft en non-proft
Gericht op winst is proft, niet gericht op winst noeo ie non-proft. Stri t genooen hebben
overheidsorganisates geen winstoogoer , oaar de tero non-proft wordt in de pra ti oeestal
alleen gebrui t voor organisates die en geen winstoogoer hebben en niet tot de centrale of
decentrale overheid behoren.
Proftsector
Nederland is een van de ster st ontwi elde econooieën ter wereld (staat op de zeventende plaats
op de wereld rangliist van het Bruto Natonaal Product). De proftsector is oo zeer belangrii voor
een groot deel van de rechtspra ti .
Non—proftsector
Dit type organisate is gericht op het behartgen van belangen van leden. Voorbeelden ziin
va bonden, Consuoentenbond, ANWB, Aonesty Internatonal etc. Onderwiisinstellingen oet
uitzondering van coooerciële onderwiisinstellingen unnen oo tot de non-proftsector worden
gere end. Logische rechtsvoro voor deze organisates is een vereniging of stchtng (zonder
winstoogoer ).
- Juridische dienstverlening als kernactiviteit of niet
Oo een oanier oo organisates in te delen. Organisates oet iuridische dienstverlening als
ernactviteit iuridische organisate. Organisates die dit niet als ernactviteit hebben niet-
iuridische organisates. Binnen iuridische organisates un ie advocaten antoren, rechterlii e oacht
notaris antoren en gerechtsdeurwaarders als klassiek-juridisch beschouwen.
Mengvormen
Soooige organisates ziin oengvoroen van iuridisch en niet-iuridisch (biivoorbeeld de
Belastngdienst).
- Rechtsbijstand verlenen of geschillen beslechten
, Een andere oanier oo onderscheid te oa en is tussen organisates die rechtsbiistand verlenen
(rechtsbiistandsverze eraars, advocaten antoren, notaris antoren, partidige functe) en organisates
die een geschil beslechtende functe (rechtban en, gerechtshoven, geschillencoooissies,
onpartidige functe) hebben.
Alle iuridische organisates, gecoobineerd oet alle iuridische functes unnen we saoen de
Nederlandse rechtspraktijk noeoen.
1.6 Organisatiekunde en modellen
Een wetenschappelii oodel is een voorbeeld van abstractie (abstraheren: weglaten van oinder
belangrii e eigenschappen oo de essentële eigenschappen van een fenooeen te ontde en).
Modellen unnen leiden tot oeer inzicht en begrip. Het is slechts nutg als het oeer inzicht in een
fenooeen brengt en de onderlinge cooounicate binnen een organisate oa elii er oaa t, of tot
betere beslissingen leidt.
Een oodel dat in de Nederlandse pra ti veel wordt gebrui t is het zogenaaode INK-model. Dit is
ontwi eld door het Insttuut Nederlandse Kwaliteit. Het oodel laat de saoenhang zien tussen de
inspanningen en eigenschappen van een organisate en de resultaten van deze organisate.
Een ander be end oodel is het Engelse 7S-model van het Aoeri aanse organisatebureau McKinsey.
