Hoorcollege 1 – Intellectuele Eigendom BA3 2018
Inleiding
Inhoud college
a) Vrijheid van mededinging
b) Intellectuele eigendom
c) Negatieve reflexwerking
Paraplubegrip: er vallen meerdere rechtsgebieden onder het begrip intellectueel eigendomsrecht
Vrijheid van mededinging
Uitgangspunt hele systeem (kapitalisme zo u wilt) = vrijheid van mededinging
Je bent vrij om mede te dingen – dat wil zeggen dat IE de uitzondering is
Art. 16 Europees Handvast Grondrechten
- De vrijheid van ondernemerschap
o De vrijheid van ondernemerschap wordt erkend overeenkomstig het Gemeenschapsrecht en de nationale
wetgevingen en praktijken.
Bepaling verdwenen uit de Nederlandse Grondwet (stond er vroeger wel eens in)
Vrijheid van ondernemerschap (wat valt daar zoal onder?)
- Vrijheid tot toetreding tot de markt (vrije toegang tot de markt)
- Vrijheid van handel en bedrijf
- Vrijheid van mededinging
o Zie Europese Marktrecht (HC volgende week)
IE is een beperking op de vrije mededinging
Wat is dat concreet: vrijheid van mededinging?
A – Nabootsen: HR Hyster Karry Krane (1953)
- Nabootsen mag in beginsel
B – Profiteren: HR Decca / Holland Nautic (1986)
- Profiteren: de grondregel in het recht is dat profiteren mag
- Bij profiteren hebben we allemaal baat / de consumenten baat: ‘profiteer maar lekker’
- IE rechten zijn de uitzondering
Nabootsen
HR Hyster Karry Krane (1953)
- Concurrent Thole bootst tot in detail de ‘Elephant’ kraan van Hyster na
- HR begon met benadrukken vrijheid van mededinging
- ‘dat, aangezien het, in het algemeen gesproken’
o Aan ieder moet vrijstaan om
o Aan zijn industriële producten
o Een zo groot mogelijke deugdelijkheid en bruikbaarheid te geven,
▪ ‘…’ het –
- Tenzij door een ander
▪ Aan de Octrooiwet 1910, Staatsblad 313, of
▪ Aan de Auteurswet 1912
- Ontleende rechten daaraan in de weg staan –
o “[het]… niet is verboden om te dien einde,
o ten eigen voordele,
o en mogelijk tot nadeel van een concurrent,
o van in diens producten geopenbaarde,
o resultaten van inspanning, inzicht of kennis
o gebruik te maken,
- “zelfs wanneer [door dat gebruik]
, o tussen het eigen product en dat van den concurrent
o bij het publiek verwarring mocht kunnen ontstaan.”
Niet verboden om ten eigen voordeel, en jouw nadeel te kopiëren
Zelfs wanneer het publiek daarvan in verwarring raakt
Risico van verwarring ook nog op de koop toegenomen
Echter: de HR maakt in hetzelfde Hyster arrest een uitzondering
- Technische ideeën mag je namaken, maar onnodige verwarring is uitgezonderd
Herhaald in HR 20 november 2009, LEGO/Megabrands
- ‘3.2.2. Het onderdeel is tevergeefs voorgesteld. Ten aanzien van nabootsing van een stoffelijk product
- dat niet (langer) wordt beschermd door een absoluut recht van IE
- geldt dat nabootsing van dit product in beginsel vrijstaat […]’
Weer herhaald in HR 19 mei 2017 (All Round / Sim Stars, ‘Mi Modena/Nikki Lissoni’)
- Munthangers
- Rov. 3.4.1: uitgangspunt
- De HR verwijst naar HR 20-11-2009, LEGO:
o Nabootsing is in beginsel vrij
De na-apen vraag
Na-apen mag
Is na-apen nuttig?
- In beginsel wordt ervan uitgegaan dat na-apen nuttig is
- De concurrent maakt hetzelfde maar goedkoper en beter
- Dat zou concurrentie aanwakkeren en goed zijn voor de consument
Is na-apen eerlijk?
- Uitgangspunt Nederlandse recht is dat na-apen mag
- Eerlijke innoverende partijen kunnen failliet gaan – sommige rechters vinden dit wel oneerlijk
Profiteren
Profiteren Decca/Holland Nautic (1986)
Decca ontwikkelde sedert 1946 'Decca Navigator System' (DNS) : een omvangrijk radionavigatiesysteem voor de zeevaart
Decca onderhoudt daarvoor ketens van radiozendstations. De radio-ontvangers aan boord worden verhuurd voor 10.000,-
p.j. Decca betaalt de radiozendstations uit opbrengst verhuur.
Holland Nautic verkocht voor 10.000 de radio-ontvangers bestemd voor DNS, en enkel daarvoor bruikbaar
Holland Nautic bouwde de radio van Decca na
- Holland Nautic ging de radio’s niet verhuren, maar verkopen voor hetzelfde bedrag (!)
HR 27 juni 1986, Decca/Holland Nautic
Het beginsel van vrijheid van handel en bedrijf brengt mee:
Eenieder draagt het risico van de wijze waarop hij zijn bedrijf heeft ingericht
Er is op zichzelf geen reden om Holland Nautic te verbieden navigatietoestellen te verkopen
Al maakt haar prijs die aankoop aantrekkelijker dan huren van Decca
Maar nu de beperking van het uitgangspunt – dat is het IE
Inventaris IE en ratio bescherming
IE om te maken dat investeren toch kan lonen
- Voorkomen dat X hetzelfde product voor een stuiver namaakt & veel goedkoper op de markt kan brengen
- Met als gevolg dat de man die geïnnoveerd heeft achterblijft met een schuld
Twee gebieden IE:
1. Onderscheidingstekens
, a. Merken (Coca-Cola, KLM = dienstmerk) → (merk is een aanduiding van de herkomst van de waar of de dienst)
b. Handelsnamen (naam van de onderneming)
i. Vaak zijn merken en handelsnamen hetzelfde
c. Domeinnamen
i. www…..com (horen helemaal niet tot de IE rechten; daar hebben we het later nog wel over)
2. Intellectuele prestaties
a. Octrooirecht: technisch
i. Octrooirecht
ii. Kwekersrecht
iii. Chipsrecht
b. Auteursrecht ca: creatief/informatie producten
i. Auteursrecht
▪ Apenselfie (Slater/Wikipedia) – beesten hebben geen subjectieve rechten… (Naroeto)
▪ Portretrecht (Johan Cruijff)
ii. Uitvoerende kunstenaars, fonogrammen, omroepen (WNR)
iii. Databankenrecht
c. Modellenrecht
i. Industriële vormgeving, boek 3 BVIE
▪ Voorbeeld: swipen op je telefoon (Rb ‘s Gravenhage 24 aug 2011)
Ratio van IE
a. Stimuleren innovatie
b. Eerlijkheid van de handel
Ratio 1: stimuleren van innovatie
In een wereld zonder IE mag je een film kopiëren en direct zelf op de markt brengen. Zelfs voor de release datum zou je de
film mogen kopiëren
- Echter: op deze manier kan geen winst gemaakt worden
- De kopieerder heeft bijna geen vaste kosten, dus kan veel goedkoper zijn
- Het nare gevolg:
o Niemand wil nog investeren in het maken van een film
o Banken willen geen geld leveren
o De kwaliteit van films / computer programma’s etc. daalt heel hard
Andere kant van het verhaal: farmaceuten die medicijnen niet verstrekken aan arme landen
Ratio 2: eerlijkheid van handel
- Wat is eerlijk?
Privaatrecht en IE
a. Uitsluitend recht
b. Exploitatie
c. Inbreuk
Natuur: uitsluitend recht
IE rechten zijn goederenrechtelijk gesproken:
- Absolute, subjectieve rechten op goederen niet-zaken
o Absoluut: net als de ‘gewone’ eigendom
o Niet ‘het meest omvattende recht’ van art. 5:1 BW
▪ IE rechten is economisch recht, waarbij een rechtvaardig evenwicht bereikt moet worden
▪ Er is weliswaar een uitsluitend recht, maar er zijn allerlei uitzonderingen
o Overdraagbare vermogensrechten
Exploitatie van IE-rechten is mogelijk door een:
a) Goederenrechtelijke overdracht, of een;
b) Verbintenisrechtelijke licentie
, • Verhuren IE recht
• ‘Ik ben auteur en houdt mijn auteursrechten, maar geef jou toestemming om het boek uit te geven op de
markt’
• Bij overdracht auteursrecht en faillissement, valt het recht in de boedel
Inbreuken
IE-inbreuken
- Gelden als onrechtmatige daad
- Door inbreuk op een subjectief recht
- Namelijk het wettelijk IE-recht
Negatieve reflexwerking
Prestaties die ‘grenzen aan’ objecten van i.e.
- Moet je die beschermen of niet?
- Analoog of a-contrario?
- Waarom wel of niet?
Vrijheid van mededinging vs. IE rechten
- Scherpe, harde scheidslijn
- Alles mag vs. niets mag
Voor auteursrecht hoef je niet veel moeite te doen.
Sommige dingen: psychologische tests – vallen niet onder octrooirecht of auteursrecht maar zijn wel zeer ingewikkeld en
kostbaar om te ontwikkelen
Hoe los je dit op? Analoog of a-contrario? Je kunt twee kanten op redeneren:
- Analoog: rem op het ongelimiteerd kopiëren
- A-contrario: IE rechten zijn uitzonderingen op de vrijheid van mededinging, omdat het uitzonderingen zijn moet heel
duidelijk zijn waar ze op kunnen rusten – de test valt er niet onder, en is dus vrij van IE rechten
Nederland is streng a contrario:
- Vrijheid van handel en bedrijf is uitgangspunt
- Wat niet onder een IE recht valt is (dus) vrij
- Dat heet ‘negatieve reflexwerking’
o Geen bescherming (daarom negatief)
NL is keihard wat betreft a contrario redenering…
- In DU en Fra is er een veel sterkere bescherming
- Ongeoorloofde mededingingsrecht is daar wel erkend: geen exclusief recht, maar sommige kopieën worden als zeer
oneerlijk ervaren en beperkt (niet in NL)
Behalve 1 heel belangrijke uitzondering op de hartstikke scherpe scheidslijn:
- Terug bij Hyster:
o Deugdelijkheid en bruikbaarheid zijn vrij, zelfs als de markt in verwarring komt en de andere partij nadeel leidt
ten gevolge van jouw voordeel
- De uitzondering betreft:
o Onnodig nabootsen mag niet
Onnodig nabootsen
Wat is onnodig nabootsen:
- Aspecten die niet technisch zijn – de siervormgeving – iets dat niet nodig is voor de deugdelijkheid en bruikbaarheid
van het apparaat
“dat dus nabootsing van het product van een concurrent alleen dan ongeoorloofd is, indien men zonder aan de
deugdelijkheid en bruikbaarheid afbreuk te doen op bepaalde punten evengoed een anderen weg had kunnen inslaan en
men door dit na te laten verwarring sticht.”
