In deze uitgebreide samenvatting staan alle belangrijke aspecten en begrippen die je nodig hebt voor de toetsen. Het gaat over de geschiedenis van de Nederlandse taal.
Paragraaf 17 Nederlandse literatuurgeschiedenis
Periodisering
- De literatuurgeschiedenis bestaat uit verschillende periodes:
- Ideeën: is filosofisch van aard en geeft inzicht in hoe mensen in een bepaalde tijd dachten en
tegen zaken aankeken.
- Stromingen als renaissance, romantiek en realisme: gekleurd door een overkoepelend idee, een
bepaalde denk- en zienswijze. Stromingen helpen ons om de mensen de literatuur uit het
verleden beter te begrijpen.
- Stromingen kun je niet precies afbakenen met jaartallen, want veranderingen vinden in de loop
van de tijd plaats, ze zijn vloeiend.
- In het heden is het verleden nog aanwezig en dat heden bevat ook al de kiemen van de toekomst.
Literair erfgoed
- Van 1600 tot 1900 weinig verschillende stromingen. Van 1880 is de literatuur heel snel veranderd
door de industrialisatie in Nederland/ de wereld.
- Sommige werken van vroeger komen deze dagen nog steeds terug.
- Egidiuslied (ca. 1400) (bij rouwadvertentie)
- Van den vos Reynaeerde (ca. 1250) (de wereld draait door en Robin Hood)
- Bredero Spaansche Brabander (1617) (kwestie rondom immigratie en integratie)
- Max Havelaar (1859) – keurmerk
- Canon van de Nederlandse literatuur –in 2022 sterk veranderd t.o.v. andere jaren.
Paragraaf 18 Gedenk te sterven
Middeleeuwen (1000-1600 na Chr.)
- Standenmaatschappij:
1. Geestelijkheid
2. Adel
3. Boeren
- Hoofsheid: edelmoedig en hoffelijk zijn ten opzichte van zwakkeren en vrouwen (respect voor
mensen om je heen).
- Middelnederlands: begin van de Nederlandse literatuur (voorloper van deze Nederlandse taal).
- Zeer kostbare handschriften, kopiisten (kopiëren van creatieve werken, vooral monnikenwerk).
- Middeleeuwse verhalen hebben geen auteur > mondelinge overlevering.
- 12e eeuw eerste overgeleverde literaire teksten.
- Kunst is van en voor iedereen, geen plagiaat dus iedereen mag ‘oorspronkelijke’ tekst aanpassen.
- Van den vos Reynaerde (ca 1250) > meesterwerk van Reinaart. Dus wel een auteur bij deze.
- Willem > had Van den vos Reynaerde rond 1260 in het Nederlands geschreven, omdat Reinaart
het niet afmaakte.
- Vrouwen dienen in geestelijke en middeleeuwse teksten vaak als voorbeeld van hoe je wel of niet
moet leven (Beatrijs).
- Vrouwen hebben geen rol in de kerk, en dat is ondenkbaar > zijn op mystieke wijze bezig met
God.
- Mystiek: het hartstochtelijk streven naar vereniging van de ziel met God, de poging om 1 te
worden met God door volkomen overgave, mystieke teksten hebben iets weg van poëzie.
, God in de Middeleeuwen
- God is zeer belangrijk (kern mens- en wereldbeeld, ook is het geloof erg belangrijk).
- In verhalen wordt God gevraagd om vergiffenis (Karel ende Elegast).
- Heel de wereld staat in het teken van God.
- Belangrijk om goed als Christen te leven > plek in de hemel
- Memento mori: gedenk te sterven (motto van de middeleeuwen om bezig te houden met het
geloof voor een plek in de hemel).
- Mensen vragen regelmatig om vergeving > aflaten.
Verhalenvertellers
- Middeleeuwers kunnen niet lezen en schrijven, zijn dus afhankelijk van instrumenten.
- Hun verhalen rijmen, zodat ze beter worden onthouden.
- Later (ca 1500) worden verhalen ook als toneelstuk opgevoerd.
- In de late middeleeuwen > rederijkerskamer: gebouw waar groep mannen samenkomen die
verhalen hadden en aan elkaar vertellen (elke stad heeft een eigen)
Boekdrukkunst
- Ca 1450 (eerste in Gutenberg).
- Teksten worden nu sneller en goedkoper geproduceerd.
- Steeds meer mensen kunnen verhalen en ideeën op papier zetten en verspreiden.
- Het gezag van geestelijken vermindert!
- Het is een begin van een nieuw tijdperk > de renaissance.
Paragraaf 19 Pluk de dag
Renaissance (1600-1700)
- Wedergeboorte
- Herwaardering / vernieuwde interesse van de klassieke oudheid en zijn schrijvers > Homerus,
Aristoteles etc.
- Begint in Italië (15e eeuw)
- Sonnet: klassieke dichtvorm > rijmend gedicht van 14 versregels, halverwege gedicht een
wending, thema liefde en emotie > (schrijf) regels werden belangrijk > eruditie (kennis).
- Het leven is niet langer meer de wachtkamer van het hiernamaals (memento mori), maar een tijd
die telt > carpe diem (pluk de dag).
- Ook in de 17de eeuw blijft het geloof belangrijk, maar er is meer evenwicht > men richt zich naar
God en men ontdekt de wereld.
- 17e eeuw: gouden eeuw, maar ook veel armoede.
- In deze eeuw veel immigratie vanuit het zuiden > zij brachten kennis en rijkdom mee.
- Bloei voor de Nederlandse schilderkunst > Vermeer, Rembrandt etc.
- Nederland ontwikkelt zich als internationaal handelsmacht (VOC).
Humanisme
- Humanisme: filosofische stroming die individuele verantwoordelijkheid en menselijke
waardigheid vooropstelt.
- Bekende humanist: Erasmus (Lof der Zotheid, 1511).
- Niet God, maar de mens staat centraal. God is in de wereld en niet daarboven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melvinverspaandonk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,56. Je zit daarna nergens aan vast.
