Samenvatting
Gerontology Complete Summary
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Complete samenvatting van de colleges en bijbehorende literatuur.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 45 pagina's
Voorbeeld 4 van de 45 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Pagina 1 van 45GERONTOLOGY
College 1 General Introduction and Healthy Aging I - Dr. Janneke Koerts 13-11-18’
60 MC vragen. Tentamen gaat over de hoofdstukken uit de twee boeken (Handbook on the
Neuropsychology of Aging and Dementia + Old Age in Europe) en de artikelen. Colleges zijn extra
toevoegingen; nieuwe info.
Chronologische leeftijd wordt gemeten in units van tijd, dus maanden of jaren, die voorbij zijn
gegaan sinds iemand geboren is. Biologische leeftijd is de leeftijd die mensen hebben op dit
moment relatief t.o.v. van de hoeveel jaren die ze hebben. Dit is erg speculatief en in termen van
de lichamelijke systemen etc. Functionele leeftijd is hoe competent iemand is om een bepaalde
taak uit te voeren. Dit in vergelijking met de chronologische leeftijd van je ouders.
Psychologische leeftijd refereert naar hoe goed een persoon zich kan aanpassen aan de
veranderende condities. En als laatste hebben we sociale leeftijd; hoe mensen zich met een
bepaalde leeftijd zouden moeten gedragen volgens andere mensen van een gemeenschap.
Er zijn drie manieren van veroudering. Normative Aging; wat gezien wordt als een normale,
gebruikelijke of gemiddelde uitkomst. Successful Aging; wat wordt gezien als een ideaal en
positive aging; de mogelijkheid om geluk te vinden en welzijn ookal zijn er uitdagingen.
H1 Introduction: Older People under the Magnifying Glass
Gerontologie is een breed veld waarbij verschillende aspecten van sociale, psychologische en
biologische veroudering wordt bestudeerd. Er wordt in deze cursus vooral gekeken naar
interacties tussen het brein en gedrag. Het woord komt van geron (old man) en gerh (aging).
Als we om ons heen vragen wat het betekent om oud te zijn horen we vaak beschrijvingen of
fysieke veranderingen zoals het vergrijzen van je haar. Maar er is ook een sociaal aspect dat
belangrijk is. Er zijn veel sociale invloeden die bepalen wat we als oud beschouwen. Iemand is
oud als hij of zij de leeftijd van 65 heeft bereikt (chronologische leeftijd). We spreken ook over
young old bij 65-74, old old bij 75-84 en over oldest old als iemand 85+ is. We kunnen dit ook
verdelen in functionele leeftijden. We hebben het dan over The Third Age en The Fourth Age.
Onder de third age verstaan we de young old en deze periode wordt gekarakteriseerd door
relatieve vrijheid en goede gezondheid. De fourth age is de old old en wordt gekarakteriseerd door
een afname van fysieke en mentale gezondheid.
Healthy Aging
Lijn A geeft een normale ontwikkeling
en aftakeling aan. Je haalt dus een
piek rond je 20’er jaren en dit wordt
gezien als normal aging. B en C zijn
afwijkende lijnen. B laat een
ontwikkeling zijn waarbij
gebeurtenissen in het vroege leven
effect hebben op structuren en of
functies. C laat een lijn zien waarbij
gebeurtenissen in het midden of later
in het leven voor een versnelde
aftakeling zorgen.
Als het om veroudering gaat wordt er
veel gebruik gemaakt van populatie piramiden. Kijkend naar 1950 en 1990 zien we dat de
babyboom heeft plaatsgevonden en dan het aantal >70 jarige begint toe te nemen. Kijkend naar
die van 2014 zien we dat er minder geboortes zijn, dus minder nieuwe jonge mensen en meer
oudere. Dit komt doordat de babyboom-generatie ouder wordt, maar ook doordat het aantal >70
jarige verder toeneemt. Het toekomstbeeld voor 2060 is dat het een soort ruit-vorm krijgt; er
komen steeds minder jonge mensen en steeds meer oude bij. Deze stijging in leeftijd komt niet
alleen voor in ontwikkelde landen, maar ook in de onontwikkelde landen. Het is een wereldwijde
ontwikkeling.
, Pagina 2 van 45
In vergelijking is Europa ouder dan elke andere regio in de wereld. Ondanks dat dit nu al als een
oud continent wordt gezien, zal het in de toekomst nog verder verouderen. De populatie veroudert
progressief. De snelheid waarmee dit gebeurt verschilt wel onderling tussen de landen in Europa.
Er is een shift gaande waardoor in 2050 de oudste landen in het Weste en Zuiden ligt en de
jongste in het Noorden en Oosten.
Het meest opvallende verschil tussen de oudere Europeanen is het geslacht. Ondanks dat
er bijna evenveel mannen als vrouwen in Europa zijn is deze ratio in de oudere toch anders.
Vrouwen zijn meer 65 of ouder. In bepaalde landen is dit verschil minimaal, maar in andere zijn het
toch twee van de drie ouderen. Dit verschil heeft twee oorzaken: 1. Vrouwen leven langer dan
mannen en 2. Mannen vechten vaak in oorlogen, welk vaak gepaard gaat met veel overlijden.
Een ander verschil heeft te maken met sociale netwerken. Het hebben hiervan is positief
voor iemands welzijn en gezondheid.
Een derde verschil dat we zien in Europa is de socio-economische status. Deze beschrijft
welke plek iemand in de samenleving had. Dit met betrekking tot rijkdom, educatie en aanzien. In
het ene land hebben oudere mensen betere educatie, in het andere hebben oudere meer aanzien
of juist veel rijkdom etc.
Een laatst voorkomend verschil is in hun gezondheidstatus (health status). Ouderen in het
ene land hebben een betere gezondheid dan in andere. De verschillen komen door levensstijl en
voor een deel door de zorgsystemen.
We zouden over het algemeen kunnen zeggen dat de omstandigheden in Oost-Europa het
minst fijn zijn; obesitas, roken, laag niveau van zorgsystemen etc. West en Noord-Europa komen
dan weer het best uit de test.
H2 Bio- and Health Gerontology: How Aging Changes Our Bodies
Bio- en health gerontology bestuderen de fysieke veranderingen tijdens het verouderingsproces.
De eerste focust zich op de fysieke mechanismen en de tweede op de bijbehorende status en
verzorgingssystemen. Bij het ouder worden horen bepaalde ziekten en gelukkig hebben de
meeste landen een goede gezondheidszorg.
Biogerontology is het gebied waarbij men het verouderingsproces op moleculair niveau
onderzoekt. Ze bekijken hoe dit proces invloed heeft op de organen en daardoor op de werking
van het hele lichaam. Het biologisch verouderen van het lichaam wordt gezien als het resultaat
van het komen en doodgaan van cellen in alle organen. Cellen gaan dood en worden vervangen
door nieuwe cellen. Aubrey de Grey heeft wat studies gedaan voor the free radical theory en zegt
dus ook dat veroudering echt een ziekte is.
Health gerontology is het wetenschappelijk gebied van doktoren die klinische
onderzoeken doen en van epidemilogisten die populaties onderzoeken. Het hoort bij de sociale en
omgevingsaspecten van het menselijk verouderen. Health gerontologen focussen zich op de
lichamelijke veranderingen die opdoen en de consequenties hiervan op het dagelijks leven.
Europeanen worden steeds ouder, maar deze verlenging gaat vaak gepaard met ziekten. Normaal
gesproken hebben we het over gezondheid als we vrij zijn van ziekten. Wanneer mensen ouder
worden, neemt hun gezondheid af en het ontwikkelen van ziekten en kwalen toe. Traditioneel
gezien werd een oudere leeftijd en een goede gezondheid als rivalen. Dit kan worden verklaard
met het begrip senescence: het biologisch verouderen. We bedoelen hiermee dat met
senescence het lichaam steeds slechter en langzamer reageert en herstelt van ziekten en kwalen.
Er zijn twee redenen waarom oudere mensen met meer kwalen gepaard gaan. De eerste reden is
dat veroudering zelf zorgt voor het afnemen van de gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan
hartziekten. De tweede zegt dat een ziekte niet wordt veroorzaakt door de veroudering zelf, maar
dat deze ziekten langer nodig hebben om zich te ontwikkelen en te vestigen, waardoor ze alleen
tot uiting komen bij ouderen. Deze reden wordt bijvoorbeeld bediscussieerd als het om bepaalde
typen kanker gaat.
Dankzij senescence zijn vooral oudere mensen kwetsbaar voor chronische ziekten, vaak
meerdere tegelijkertijd. Dus we spreken van comorbiditeit. Mensen krijgen moeite met het
uitvoeren van dagelijkse taken.
Het is ook duidelijk dat gezondheid meer is dan alleen een fysieke staat. De World Health
Organization heeft health gedefinieerd als: ‘a state of complete psysical, mental and social well-
being and not merely the absence of disease or infirmity’. Belangrijk is dat hier het sociale welzijn
van een individu wordt betrokken, de kwaliteit van het leven. Deze bestaat uit twee dingen. Een
component dat gerelateerd is aan gezondheid, dus ongemak, pijn en energieniveau en een
, Pagina 3 van 45
component dat bestaat uit persoonlijke bronnen zoals vriendschappen, het vinden van
tevredenheid of het kunnen waarderen van de natuur. Dit noemen we ook wel the dual nature of
well-being; het behouden van een goede gezondheid gebeurt dus door het niet ziek worden en
het onderhouden van persoonlijke bronnen. Dit heeft tot twee nieuwe concepten geleidt: active
ageing en successful ageing. Actief verouderen is het proces van het optimaliseren van
mogelijkheden voor gezondheid, participatie en veiligheid om zo de kwaliteit van het leven te
verhogen wanneer mensen verouderen. Succesvol verouderen is een combinatie van drie
elementen: afwezigheid van ziekte en of risico’s daarvoor, behouden van fysieke en cognitieve
capaciteiten en het mee kunnen doen in productieve bezigheden. Beide concepten leggen veel
nadruk op menselijke activiteiten, maar succesvol verouderen heeft geen aandacht voor de
kwaliteit van leven.
College: veroudering gaat normaal gesproken gradueel en cumulatief met een piek in vroege
volwassenheid. Vanaf dit moment begint de afname; maar hoe sterk dit is verschilt heel erg
individueel. Niet de meerderheid, maar de meeste oudere zijn niet hulpeloos of afhankelijk.
Veroudering zonder ziekten is uitzonderlijk. De kans op een ziekte neemt namelijk toe met de
leeftijd. Veroudering heeft ook invloed op de consequenties van een ziekte wanneer deze er
eenmaal is, want deze twee processen gaan interactie met elkaar aan.
Als we het hebben over morbidity dan bedoelen we een ziekte en als we het hebben over
mortalitity dan bedoelen we de dood. Beide zijn met elkaar gerelateerd, want ziekte kan
resulteren in de dood en de dood wordt vaak versneld door een ziekte. Maar het is heel belangrijk
om te realiseren dat morbiditeit niet altijd resulteert in mortaliteit.
Life Span is de maximale longevity, dus de maximale levensduur die gehaald kan worden. Dit is
ongeveer zo’n 120 jaar en deze is over de jaren heen gelijk gebleven. Life expectancy zijn de
gemiddelde jaren die individuen, geboren in bepaalde levensjaren, kunnen verwachten. Deze is
verhoogt door de jaren heen dankzij factoren zoals voeding, sanitaire voorzieningen en medische
zorg. Steeds meer en meer mensen zullen de maximale life span behalen (compressie van
mortaliteit).
How Can We Facilitate Healthy Ageing?
De eerste aanpak is door het verouderingsproces te vertragen. Veroudering is een levenslang
proces dat eigenlijk al begint vanaf de geboorte. Het aannemen van een gezonde levensstijl in je
vroege levensjaren kan daarom een goede manier zijn om veroudering te vertragen. Daarnaast zijn
er anti-verouderingsmedicijnen, maar hier zijn geen échte bewijzen voor.
De tweede manier van aanpak is door te leren van strategieën die gezondheid promoten.
Het doel van deze strategieën is om het risico op bepaalde ziekten te verkleinen. Op vier ziekten
speciaal: cardiovasculaire, long, diabetes en kanker. Om deze ziekten te voorkomen wordt er een
combinatie gebruikt van niet roken, verminderen van de alcoholinname, het handhaven van een
verantwoordelijk dieet en het meedoen in fysieke activiteiten. Daarnaast is een stabiele
psychologische en sociale situatie ook belangrijk.
De derde aanpak is door gebruik te maken van de mogelijkheden van preventieve
medicatie. Deze medicatie wordt gebruikt door gezonde mensen die nog niet ziek zijn.
Preventieve medicijnen maken gebruik van het vertragen van veroudering, het leren van
strategieën en het vroeg detecteren van ziekten. Dit laatste zorgt er namelijk voor dat er een
effectievere behandeling kan worden gestart en dat de kans op herstel groter is. Het vroeg
detecteren en diagnostiseren van ziekten kan daardoor meehelpen aan een gezonde ‘old age’.
Naast dat oudere mensen veel te kampen krijgen met fysieke gebreken en ziekten, komen er ook
vaak mentale problemen om de hoek kijken wanneer de leeftijd toeneemt. Late-life depression is
een veelvoorkomend iets of het afnemen van de cognitieve functie dankzij zoiets als dementie.
Care for Frail Older Europeans
De gezondheid verandert dus met de leeftijd en het is daarom ook belangrijk dat de verzorging
mee verandert. Oudere mensen hebben profijt van twee soorten regelingen: de formele en
informele.
Informal care arrangements zijn die waarbij mensen niet betaalde zorg geven aan
vrienden of familieleden. Vaak zijn het vrouwen die dit soort zorg geven aan hun partners, ouders,
schoonouders of kinderen. Als de leeftijd toeneemt, neemt ook de hoeveelheid oudere
, Pagina 4 van 45
familieleden toe en zal iemand dus meer zorg moeten bieden. Dit combineren met werk en
kinderen wordt lastig. Doordat mensen ook gezonder ouder worden kan het ook zomaar zijn dat
opa en oma voor de kleinkinderen zorgen. De zorg wordt tegenwoordig vaak verdeeld. Dus naast
dat veel ouderen informele zorg ontvangen is het ook zo dat veel ouderen informele zorg bieden.
Formal care arrangements zijn de situaties waarbij betaalde professionele in beeld
komen. Denk aan de thuiszorg bijvoorbeeld. Deze professionelen kunnen tot de zorg behoren,
maar ook tot de sociale zorg sector.
Een huidig debat dat nu gaande is, is de vraag of een langer leven wel wenselijk is? Wij mensen
leven langer dan dat we ooit hebben gedaan en onze levensduur zal waarschijnlijk alleen maar
toenemen. Maar de grote vraag is: willen we dit wel? Is dit wenselijk? Zit de mens hierop te
wachten?
Om antwoord hierop te kunnen geven moeten we vooral kijken naar de kwaliteit van de
jaren die we extra hebben en krijgen. Er zijn twee hypothesen opgesteld hiervoor. De eerste is de
compression of morbidity hypothesis en deze luidt dat de meest erge gezondheidsproblemen
in de laatste jaren van ons leven zijn. Beter gezegd: als we langer leven, dan hebben we meer
jaren in goede gezondheid en de gezondheidsproblemen komen pas op een hogere
chronologische leeftijd.
Een hypothese die hier tegenover staat is de expansion of morbidity hypothesis waarbij
men zegt dat als we langer leven, we ook meer jaren in slechte gezondheid leven. Er is bewijs die
beide hypothesen ondersteund.
Antwoorden: bc; abd; c; d
College: er zijn verschillende theorieën over biologische veroudering. Sommige zeggen dat
biologische veroudering hoe dan ook optreedt. Andere zeggen juist dat het beïnvloedt wordt door
onze omgeving en dagelijkse gewoonte en hoe we omgaan met problemen die op ons pad
komen. Er zijn twee soorten veroudering. Primary aging is niet te voorkomen. Dit soort
veroudering heeft betrekking tot alle soorten en begint vroeg in het leven en gebeurt gradueel.
Bovendien is deze vorm van veroudering intrinsiek; wordt bepaald door factoren in een individu.
De tweede vorm is secondary aging: ervaren door de meeste leden van een soort en is het
resultaat van vijandige omgevingsinvloeden, zoals ziekten, disuse (geen sport) of abuse (roken,
drinken etc.).
De theorieën worden onderverdeeld in de programmed theories en de stochastic
theories. De eerste ziet veroudering als een proces dat onder controle staat van een genetisch
bepaalde druk (primair verouderen) en de tweede focust op random schade aan ons vitale
systeem door veroudering (secundair verouderen). Als schade opstapelt, stoppen we met efficiënt
te functioneren en uiteindelijk wordt het leven onmogelijk vol te houden. Tweelingen leven bijna
niet precies dezelfde aantal jaren.
Voorbeelden van programmed theories zijn:
1. Time Clock Theory: deze theorie refereert naar het idee dat veroudering een biologische
functie is die een evolutionair doel heeft. En dit proces wordt gecontroleerd door een
biologische klok die lijkt op onze andere biologische klok. Ze vonden bij studies dat cellen van
een menselijke baby zo’n vijftig keer verdubbeld, terwijl die van een muis maar tien tot vijftien
keer verdubbelde (maximum life span is 3 jaar). Ze denken dus dat de life span gecontroleerd
wordt door een genetisch bepaalde klok op cellulair niveau. Verder is het zo dat cellen van
baby’s en jonge kinderen vaker delen dan van oudere volwassenen. Recente studies richten
zich meer op de telomeren. Telomeren zijn een beschermend stukje op de eindes van
chromosomen. Met elke deling verkorten deze telomeren tot het moment dat deze verdwenen
zijn en de celdeling stopt;
2. Immune Theory: het immuunsysteem beschermt het lichaam tegen invasie van
lichaamsvreemde substanties en stoffen door het produceren van antilichamen. De theorie is
dat het immuunsysteem geprogrammeerd is om zijn efficiëntie te handhaven voor een
bepaalde tijd en daarna begint de achteruitgang. De antilichamen zijn minder efficiënt of
inferior; vallen gezonde en normale cellen aan. Deze theorie wordt gelinkt aan kanker;
3. Evolutionary Theory: deze theorie zegt dat leden van een soort genetisch geprogrammeerd
zijn om hun nageslacht te baren en te voeden. Als ze eenmaal hun nakomelingen hebben
gemaakt en opgevoed tot ze onafhankelijk zijn, dan hebben deze individuen hun doel
volbracht (het voortbrengen van de soort). Deze theorie houdt heel veel rekening met
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pienchristiaanse. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen