, Deel 1: Inleiding op het hedendaagse jeugdrecht
HOOFDSTUK 1: HET KINDBEELD EN DE HUIDIGE RECHTSPOSITIE VAN DE MINDERJARIGE
(1) Onverschilligheid ten opzichte van de nog te ontdekken verschillen tussen kinderen en volwassenen
Aanvankelijk geen aandacht voor een afzonderlijke kind-fase:
Onverschilligheid: Er is geen onderscheid tussen ‘volwassenen’ en ‘kinderen’, maar wel een bepaalde onverschilligheid ten
aanzien van (voornamelijk jonge) kinderen onverschilligheid gevolg van hoge kindersterfte of omgekeerd?
Hoge kindersterfte (vooral bij meisjes: ‘ik heb geen kinderen, ik heb meisjes’ ontstaan ven de discriminatie)
- Hoge kindermoord als legitieme manier om aan gezinsplanning te doen
o Gezinsplanning: kinderen zijn een sociaal belangrijk gegeven zorgen voor pensioensparen
o Minder sterke kinderen uit het gezin verwijderen (geweld is de normale reactie op een ongehoorzaam kind)
- Slechte levensomstandigheden duidelijk mee verantwoordelijk voor een hoge kindersterfte
Wel aandacht voor het gedrag van kinderen (wrede straffen voor ongehoorzame kinderen)
Geen afzonderlijke sociale categorie = geen afzonderlijke juridische categorie
zelfde straffen voor iedereen
Op dit moment bestaat jeugdrecht nog niet
Samengevat:
Strafwet anno 1867:
- 15-jarigen Enkel gestraft als ze over het oordeel des onderscheids beschikten
- 18-jarigen Altijd minder zwaar gestraft dan volwassenen
o Geen sprake van uitgebouwd aanbod aan vrijwillige hulpverlening waarop misnoegde ouders beroep konden doen
- Duur van overheidsinterventie was gebaseerd op ernst van feiten
Voor 1912 = Hulpverlening alleen via gerechtelijke opsluiting
- Geen afzonderlijke kinderfase
- Strafrechtelijk meerderjarig op 16 jaar
Vanaf 1912 = Introductie van kinderrechter (eerder: jeugdrechter)
- Vrijwillige hulpverlening Gerechtelijk van aard (eerder: buitengerechtelijk)
- Duur van overheidsinterventie gebaseerd op gevaarlijkheid van dader
Vanaf 1965 = Introductie van buitengerechtelijk aanbod via jeugdbeschermingscomité
- Invoering van de mogelijkheid voor de kinderrechter om maatregelen te nemen tijdens de voorlopige fase
- Strafrechtelijk meerderjarig op 18 jaar
(2) Kinderbeschermingsbeweging
2.1 Het ontstaan van een afzonderlijke kind-fase
Vanaf 16de eeuw: Het anders-zijn van het kind wordt ontdekt
- Nood aan maatschappelijke en juridische aandacht voor de kind-fase in het leven van de mens
Nog-niet mensen = sociale constructie
- Een historisch maaksel dat binnen de tijdsgeest dat het is ontstaan moet begrepen worden
Bewustwording: kinderen zijn fysiek, mentaal en intellectueel minder sterk dan volwassenen + ze moeten allerhande
ontwikkelingsstadia doorlopen lvorens ze volwassenheid bereiken er wordt een maatschappelijke klimaat gecreëerd
waarin wordt nagegaan welke impact dit idee heeft op de realiteit
2.2 Visies over de manier waarop met het kind moet omgegaan worden
Welke maatschappelijke en juridische gevolgen moet het vastgestelde onderscheid tussen volwassenen en kinderen krijgen?
Algemeen is men er het over eens dat kinderen gescheiden moeten worden van volwassenen, kinderen moeten in een soort
quarantaine worden geplaatst tot ze de volwassenheid bereikt hebben.
1. Moralisten (vb. John Locke)
- De mens wordt geboren als een blanco blad, maar is inherent slecht
- Intensieve opvoeding zorgt ervoor dat slechte kinderen opgroeien tot goede volwassenen
2. Romanticisme
- Het kind wordt met enkele basale instincten geboren en is daarom inherent goed
- Het kind moet zo lang mogelijk geïsoleerd blijven van negatieve invloeden van participatie aan het maatschappelijk
leven
- In isolatie moeten ze opgroeien tot volwassenen die gewapend zijn om weerstand te bieden tegen die negatieve
invloeden
3. Verlichtingsdenken
- Integratie van beide stromingen
- Nadruk op het opvoeden van kinderen in een afgeschermde context, zonder aandacht voor inherent slecht/goed
2
, 2.3 Beschermen ‘in het belang van het kind?’
Het ontdekken van het kind gaat gepaard met het afzonderen van het kind en het plaatsen van het kind in een nog-niet fase.
Kinderen hebben nog niet het recht om zich op de arbeidsmarkt te begeven omdat ze nog niet ontwikkeld genoeg zijn om
weerwerk te bieden aan gevaarlijke situaties waarmee ze dan in contact zouden komen.
Kan je enkel beschermen door af te schermen?
Industriële revolutie als katalysator
- Armoede als bedreiging voor de goede zeden en de goede moraal
o Opkomst stedelijke context en verpaupering
o Opkomst van de kinderarbeid
o Invoering van Wet op de Landloperij
- Ontstaan sociale enquêtes, wetenschappelijk onderzoek naar de levensomstandigheden van kinderen van arbeiders
- Er is nood aan maatschappelijke en juridische aandacht voor de kindfase
Er zijn twee mogelijke manieren om te reageren:
- Onttrekken van het kind uit de maatschappij
o Kind wordt in een enorm afhankelijke positie geplaatst zonder inspraak of reactiemogelijkheden
o Kinderen worden hun formele rechten ontnomen negatief effect op de ontwikkeling van het kind
- Het aanpassen van de maatschappij
Afscherming in het belang van het kind
- Interesse gegoede burgerij
- Ontstaan van jeugdinstellingen, landloperkolonies, weeshuizen, …
o Nieuwe gevangenissen
o Militaire discipline: uniformen, lijfstraffen, marcheren
o Geen controle op leermeesters: slavernij
o Overbevolkingsproblematiek
o Mix van arme en deviante jongeren
Adultorcentrisme:
Volwassene beschikt wel over competenties en die staat centraal, al wie dat daar niet aan voldoet wordt daar buiten gehouden
Jeugdmoratorium:
Jeugd wordt in een soort quarantaine geplaatst tot ze voldoende competenties hebben om deel te nemen aan de maatschappij
Het essentieel kenmerk van het kind is de machteloosheid
Ze ontberen alle burgerlijke rechten
Ze zijn het bezig van de ouders die het monopolie hebben op de opvoeding en de rechten van hun nog-niet kinderen
uitoefenen
Maar tegengewicht voor de negatieve gevolgen:
- Aantal bijkomende beschermingswaarborgen: verbod op lijfstraffen en introductie van het ‘recht op onderwijs’
Examenvraag:
Wat zijn de belangrijkste voor-of nadelen van het jeugdmoratorium? Is dit de ideale oplossing?
Aanvankelijk werd geen afzonderlijk juridisch kader voor kinderen en volwassenen voorzien
Eerste correctie: introductie van zowel een strafverminderende verschoningsgrond en schulduitsluitingsgrond
De moeilijkheden in de toepassing van het criterium van het ‘oordeel des onderscheids’ noopten de wetgever tot het
herbekijken van ‘het strafrecht voor kinderen’
(3) Kinderrechtenbeweging
3.1 Verandering van perspectief: Het terugwinnen van materiële rechten
Vanuit de kinderrechtenbeweging wordt het maatschappelijk systeem dat uitgewerkt werd door de
kinderbeschermingsbeweging in vraag gesteld. Waarom worden kinderen geweerd uit een situatie die een gevaar op leveren
eerder dan de situatie zelf aan te passen?
Kinderen moeten niet minder rechten hebben, maar extra bescherming en rechten wanneer vastgesteld wordt dat ze
specifieke behoeften hebben om hun rechten daadwerkelijk verwezenlijkt te zien.
De kinderen hebben dezelfde rechten als volwassenen, aangevuld met bijkomende rechten rond kwetsbaarheden
Children must no longer be considered as their parents’ property, but must be recognized as individuals with their own rights
and needs
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julieraveydts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,09. Je zit daarna nergens aan vast.