Voor dit essay had ik een 9. Het is een vergelijking van het kritisch rationalisme en de kritische theorie (homo mensuraprobleem, uitleg term 'kritisch', kennisrelativisme).
Filosofie betekent letterlijk ‘houden van wijsheid’. Filosofen houden zich constant bezig met de
zoektocht naar deze kennis en wijsheid. Binnen de filosofie bestaan verschillende disciplines, en elke
filosoof heeft weer een andere mening over zo’n discipline. Hierbij ontstaat discussie over de
verschillende soorten kennis en onduidelijkheid over wat wel als wetenschappelijke kennis wordt
beschouwd, en wat niet (Janssen, 2023). Deze discussie is het huidige wetenschappelijke debat.
Zo heeft elk van deze verschillende disciplines een andere invulling over wat de waarheid is en welke
kennis als wetenschappelijk kan worden gezien (Schuyt, 1994). Dit vormt een dilemma, namelijk
onduidelijkheid over de waarheid en wetenschappelijke kennis. Het is belangrijk om te begrijpen hoe
filosofen uit deze verschillende disciplines kijken naar kennis en waar zij de grens tussen wetenschap
en pseudowetenschap stellen. Deze grens wordt ook wel het demarcatiecriterium genoemd.
Daarom focust dit essay zich op de vraag: In hoeverre heeft wetenschappelijk kennis een bijzondere
(onderscheiden) status ten opzichte van andere bronnen van kennis? Hierbij zal onderscheid worden
gemaakt tussen het kritisch rationalisme en de kritische theorie.
Kritisch rationalisme
Het kritisch rationalisme is bedacht door Karl Popper. In zijn artikel schreef hij dat hij moeite had met
antwoord op de vraag: Wanneer kan een theorie als wetenschappelijk gezien worden? Hij was op
zoek naar een manier om wetenschap en metafysica van elkaar te kunnen onderscheiden. Na
onderzoek concludeerde hij dat het makkelijk was om bevestigingen te vinden voor bijna elke
theorie, maar dat het moeilijker was om weerleggingen ervan te vinden. Hij schreef dat
bevestigingen alleen mochten gelden wanneer het een resultaat is van een oprechte test van de
theorie. Hiermee bedoelde hij dat een bevestiging van een theorie eigenlijk een mislukte poging is
om de theorie te weerleggen (Popper, 1963). Wanneer een onderzoeker dus faalt zijn hypothese te
ontkrachten, betekent dit dat hij een sterke theorie heeft.
Hij vond dat men op zoek moest gaan naar weerleggingen van de theorie, in plaats van
ondersteunende informatie. Dit proces wordt ook wel falsificatie genoemd. Hij vond het zo belangrijk
dat theorieën zoveel mogelijk ontkracht worden, omdat onderzoekers op deze manier steeds een
stapje verder zouden komen op het gebied van wetenschappelijke kennis. Het wordt binnen deze
discipline dan ook niet ervaren als probleem wanneer een observatie niet overeenkomt met een
bestaande theorie. Popper zag dit juist als een uitdaging, waardoor hij weer betere en gewaagdere
hypothesen kon opstellen.
Homo mensura
Het homo mensura-probleem is het idee dat alle observaties door de mens gedaan zijn en hier dus
(ongewilde) ruime is voor foutieve interpretaties en conclusies van deze observaties. Binnen het
kritisch rationalisme wordt het homo mensura-probleem niet als groot probleem ervaren, want
wanneer een theorie verworpen wordt, kan er weer een nieuwe hypothese ontwikkeld worden. Dit
zou ons juist dichter bij de “echte waarheid” brengen. Volgens Popper zullen we nooit bij de echte
waarheid komen, maar we kunnen door theorieën te falsifiëren wel dicht bij deze waarheid komen.
‘Kritisch’
De term ‘kritisch’ binnen het kritisch rationalisme staat voor de kritische houding naar bestaande
theorieën. Kritisch rationalisten gaan op zoek naar fouten in bestaande theorieën, zodat zij deze
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper simonestuvia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,49. Je zit daarna nergens aan vast.
