Dit document bestaat uit een samenvatting van het vak Persoon- en familierecht. De samenvatting is gemaakt op basis van het boek Compendium van het personen- en familierecht (15e druk). Ook staan in het document aantekeningen die ik in de les heb gekregen.
Met deze samenvatting heb ik een 8 voor ...
Personen- en familierecht
Inleiding
Algemeen
Boek 1 BW veel verandering sinds invoering.
Ook het EVRM, IVRK en het Handvest zijn belangrijk. De grondrechten van de EU zijn alleen
van belang in verband met de tenuitvoerlegging van het EU-recht.
Inhoud van boek 1: personen- en familierecht
Personenrecht = regels betreffende de rechtspositie van de persoon als zodanig (begin en
einde van de persoonlijkheid, naam en woonplaats).
Familierecht: regelt rechtsverhoudingen die uit de samenlevingsvormen, te weten huwelijke
en geregistreerd partnerschap en die uit afstammingen voortvloeien. Ook: huwelijks- en
partnerschapsgoederenrecht (de regeling van vermogensrechtelijke gevolgen van het
huwelijk en geregistreerd partnerschap).
Huwelijks- en partnerschapsgoederenrecht + erfrecht = familievermogensrecht.
Jeugdrecht: kent publiek- en privaatrechtelijke kant. Publiek: jeugdwet en jeugdstrafrecht.
Privaat: kinderbeschermingsmaatregelen.
Algemene bepalingen (titel 1)
Het begrip persoon
Boek 1: alleen betrekking op natuurlijke personen (wel enkele uitzonderingen).
Art. 1:1 BW: eenieder die zich in Nederland bevindt is vrij en iedereen is gelijkelijk
rechtsbevoegd.
Begin en einde van de persoonlijkheid
Persoonlijkheid vangt aan met het levend ter wereld komen (geboorte). Uitzondering (art.
1:2 BW): een kind waarvan een vrouw zwanger is, wordt reeds als geboren aangemerkt zo
dikwijls deszelfs belang dat vordert.
Persoonlijkheid eindigt met de dood. De rechten en verplichtingen waarvan de overledene
drager was, gaan dan over op zijn erfgenamen.
Bloed- en aanverwantschap
Bloedverwantschap = de betrekking tussen personen van wie de een van de ander afstamt
(in de rechte linie) of tussen personen die een gemeenschappelijke stamvader hebben (in de
zijlinie).
Rechtsverhouding tussen bloedverwantschap: familierechtelijke betrekkingen.
Art. 1:3 BW: geen definitie van het begrip bloedverwantschap: maakt duidelijk hoe de graad
van bloedverwantschap moet worden berekend (zeer breed).
Aanverwantschap = berust op het huwelijk op geregistreerd partnerschap, hierdoor ontstaat
een aanverwantschap tussen de ene echtgenoot/partner en de bloedverwanten van de
andere echtgenoot/partner.
Aanverwantschap heeft een gelijke graad als bloedverwantschap.
1
,Het Marckx-arrest; positieve verplichtingen
Dit arrest vormt het beginpunt voor de uitgebreide rechtspraak van het EHRM over de
betekenis van dit recht en van de waarborgen tegen willekeurige inbreuken op dit recht of
om dit recht tot ontplooiing te laten komen.
Sinds Marckx-arrest: de eerbiediging van het familie- en gezinsleven brengt voor de Staat
ook positieve verplichtingen met zich mee. Bijv. dat de Staat ervoor moet zorgen dat er in
het nationale recht waarborgen bestaan die ene integratie van het kind in zijn familie vanaf
de geboorte mogelijk doet zijn.
Marckx-arrest: een ongehuwde moeder beklaagde zich erover dat de Belgische
wetgeving voor het ontstaan van familierechtelijke betrekkingen tussen haar en haar
dochter een erkenning van het kind door de moeder vereiste. Door die erkenning
ontstond verder geen familierechtelijke betrekking tussen de verwanten van het
moeder en het kind en werd in het Belgische erfrecht naar de mening van de moeder
ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen kinderen die wel en kinderen die
niet in familierechtelijke betrekking staan tot een ouder. Het Belgische recht was hier
niet in overeenstemming met art. 8 EVRM (de noodzaak voor de moeder om haar
kind te erkennen een vormde een ontoelaatbare belemmering voor de normale
ontwikkeling van het gezinsleven het Belgische erfrecht maakte onderscheid
tussen kinderen)
De positieve verplichtingen die uit het recht op eerbiediging van het familie- en gezinsleven
voortvloeien, betekenen dat de Staat heeft te bevorderen dat familie- en gezinsleven tot
ontplooiing kan komen.
Wanneer is er familie- en gezinsleven
Valt soms samen met bloedverwantschap.
Een enkel biologisch vaderschap is niet voldoende om familie- en gezinsleven aan te nemen.
Tussen pleegouder en pleegkind bestaat geen bloedverwantschap maar kan wel een familie-
en gezinsleven zijn ontstaan.
Familie- en gezinsleven kan door latere gebeurtenissen worden verbroken.
De naam (titel 2)
Functie van de naam
Belangrijke functie van de naam: individualiseren van een persoon. De naam geeft de drager
ervan ook een identiteit.
Verkrijging en wijziging van de geslachtsnaam
De ouders kunnen de geslachtsnaam van hun kind kiezen maar, gewijzigd: ouders kunne
voor een gecombineerde geslachtsnaam kiezen voor hun kind.
Regels voor naamkeuze:
1. De ouders kiezen één van hun beider namen of gecombineerde naam; de combinatie
bestaat uit hun beider namen in een zelf te kiezen volgorde.
2. De keuze die de ouders voor hun beider eerste kind doen, geldt voor alle volgende
kinderen van deze ouders. Uitzondering in geval van adoptie.
3. Hoe en wanneer de ouders keuze kunne doen en welke naam het kind krijgt als geen
naamkeuze wordt gedaan:
2
, a. Gehuwde ouders/ ouders in een geregistreerd partnerschap kunnen de naamkeuze
voor de geboorte van hun kind doen ten overstaan van iedere ambtenaar van de
burgerlijke stand van de gemeente waar het kind is geboren.
Maken de ouders geen keuze: kind krijgt naam van vader.
Bij twee vrouwen en geen keuze maken: naam van de duomoeder.
b. Adoptie: de adoptanten doen samen met de adoptant de keuze ter gelegenheid van
de rechterlijke uitspraak tot adoptie.
Adoptanten maken geen keuze: kind krijgt geslachtsnaam van de vader.
Adoptanten maken geen keuze en zijn van hetzelfde geslacht: kind houdt de naam
die het heeft.
c. Bij erkenning geschiedt de naamkeuze ter gelegenheid van de erkenning.
Geboortemoeder en erkenner maken geen keuze: kind krijt naam van de
geboortemoeder.
d. Bij gerechtelijke vaststelling van het ouderschap doen de ouders de keuze ter
gelegenheid van de rechterlijke uitspraak tot vaststelling van het ouderschap.
Geen keuze: kind houdt naam van geboortemoeder.
e. Als de geboortemoeder (overeenkomstig art. 1:198 lid 2 of art. 1:199 onder b BW)
het ouderschap van haar overleden echtgenoot of geregistreerd partner door middel
van een verklaring heeft ontkend en zij hertrouwd was op het tijdstip van de
geboorte van het kind, kunnen de moeder en haar nieuwe echtgenoot/
geregistreerde partner ter gelegenheid van de ontkenning naamkeuze doen.
Geen keuze: kind heeft naam van de vader/duomoeder
f. Gaat het om een ouder en een partner die niet ouder is: kunnen naamkeuze doen
voor het kind dat binnen hun huwelijk/ geregistreerd partnerschap wordt geboren en
waarover zij van rechtswege gezamenlijk het gezag uitoefenen. Uiterlijk ter
gelegenheid van de geboorteaangifte moeten zij een naamkeuze doen.
Geen keuze: kind krijgt naam van de moeder.
4. Een door de ouders gedane keuze kan niet worden herzien. Het kind kan (als het
meerderjarig is) de mogelijkheid om langs de weg van naamwijziging een andere keuze
te maken.
5. Een ouder heeft zelf al een geslachtsnaam die een combinatie is van de geslachtsnamen
van zijn ouders: één geslachtsnaam uit die combinatie kan worden doorgegeven.
Bij het maken van de geboorteakte zijn de moeder en vader hun personalia onbekend: de
ambtenaar van de burgerlijke stand neemt een voorlopige geslachtsnaam op. De definitieve
vaststelling geschiedt door de Koning.
Bewijs van de geslachtsnaam
Men kan volstaan met het overleggen van de geboorteakte: de geslachtsnaam moet hierin
worden opgenomen.
Verkrijging en wijzing van voornamen
Voornamen worden verkregen bij de geboorte, doordat deze wordt doorgegeven aan de
ambtenaar van de burgerlijke stand die deze in de akte doet opnemen.
Opgegeven voornamen worden door de ambtenaar van de burgerlijke stand geweigerd en
de aangever geeft geen andere namen door: ambtenaar geeft ambtshalve een of meer
voornamen.
3
, Wijziging van voornamen: bevolen door de rechtbank op verzoek van de betrokken persoon
of zijn wettelijke vertegenwoordiger. Geschiedt door toevoeging van een latere vermelding
aan de akte van geboorte op grond van een rechterlijke last tot wijziging van de voornamen.
Bescherming van de naam
1. Het gebruiken van een andere naam dan zijn werkelijke naam buiten de gevallen van art.
1:8 BW onrechtmatig (en zelfs strafbaar) kan zijn.
2. De gevolgen van dit onrechtmatige handelen blijven beheerst door de algemene regels.
Of men onrechtmatig handelt door de naam van een ander te voeren zal mede van de
omstandigheden afhangen.
Naam en echtgenoten van geregistreerde partners
Mannen en vrouwen in het huwelijk en in een geregistreerd partnerschap behouden hun
eigen naam. Art. 1:9 BW geeft hun wel het recht de naam van de andere partner in te
voeren.
Degene die gehuwd is geweest of wiens partnerschap geregistreerd is geweest, houdt
(zolang niet hertrouwd enz.) dezelfde bevoegdheid tot het voeren van de geslachtsnaam tot
de gewezen partner. Deze bevoegdheid kan door de rechtbank onder bepaalde voorwaarden
op verzoek van de gewezen partner worden ontnomen.
Internationaal privaatrechtelijke aspecten
Art. 10:18 – 10:26 BW.
Iemands nationale recht bepaald welke naam hij heeft.
Iemand heeft als gevolg van verschillen in het recht van de staten in het ene land een andere
naam dan in het andere land: verklaring van verscheidenheid van familienamen: hieruit kan
blijken dat de verschillende namen op een en dezelfde persoon toepasselijk zijn.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimholterman09. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
