GENERIEKE KENNISTOETS APV 9 SAMENVATTING
IDENTITEITSONTWIKKELING EN LEERLINGBEGELEIDING
1.4.4 Beelden in de neurowetenschap
Rijping = structuur en ontwikkeling hersenen
Structuur hersenen = onderdelen en hun locatie
Bij adolescenten zijn de verbindingen tussen de diverse gebieden in de hersenen nog niet optimaal
gerijpt waardoor ze moeite kunnen hebben met het behouden van overzicht en concentratie in
taakgerichte situaties.
De verbindingen kunnen nog alle kanten op gaan → creatiever, idealistischer en vindingrijker
Zorgt voor unieke mogelijkheden
Plastisch brein/plasticiteit → Het brein is nog niet volgroeid en kan nog nieuwe verbindingen maken,
waardoor veranderingen in de organisatie van de hersenen optreden als gevolg van leren,
ontwikkeling of ervaring. Bij jongeren is dit het geval: zij zijn dus creatiever. Hoe ouder een mens
wordt, hoe lager de plasticiteit wordt.
Neuron → specialisten in het uitwisselen van informatie via het cellichaam een elektrisch signaal
naar uiteinden van axon. Daar signaal omgezet in een neurotransmitter → chemisch stofje dat als
informatie door dendrieten van andere neuronen ontvangen wordt, bv. neurotransmitter dopamine.
Bestaat uit cellichaam met grijze stof en dendrieten.
Cellichaam met grijze stof → een axon dat informatie aan andere neuronen kan doorgeven.
Dendrieten → kunnen alle informatie van andere neuronen ontvangen.
Axon is omgeven door beschermende witte stof (Myeline) → belangrijk voor communicatie tussen
zenuwcellen.
Hersenfuncties:
- Kleine hersenen = cerebellum → motoriek en geheugen
- Hersenstam → zintuiglijke en motorische signalen verwerken
- Thalamus → schakelstation tussen bijvoorbeeld waarnemingsprikkels en delen van de cortex
- Hypothalamus → regelt overleven door regulatie van hormonen, emoties en
lichaamsfuncties als slapen, paren, eten en drinken;
- Amygdala → centrum van het emotionele brein dat zorgt voor verwerking van emoties en
verbindt zintuiglijke prikkels aan emoties. Zo groot als een erwt. Op iemand aflopen die gek
gedraagt in klas: spanningen, geen veilig gevoel maar frontale cortex zegt blijf maar zitten.
Amygdala is vooral verantwoordelijk voor het gevoel ‘angst’
- Basale ganglia → vervullen een rol bij leren en beloning.
1
,Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding
Emotionele brein → limbisch syssteem (oudste deel van onze hersenen: het oerbrein: heeft drie
belangrijke dingen.
- Amygdala. Kort termijn: ik wil nu…
- Hippocampus: informatie gaat selectief naar cortex. Buis van amygdala naar andere delen
emotionele brein. Door traumatische ervaring kunnen gekke dingen zijn zoals legermens op
straat ineens rotje en gek worden of niet meer tegen vuurwerk kunnen. Vergeet je nooit.
Leren met emotie zorgt voor het beter onthouden, passie en interesse.
- Thalamus; het schakelstation zendt prikkels (behalve geur) naar de cortex. Sturing van
aandacht en emoties. Bijvoorbeeld les aandacht helemaal weg maar prefrontale cortex moet
sturen.
Leren met emotie:
- Veilige en betrouwbare relatie
- Emotioneel geladen leerstof wordt beter verwerkt en onthouden
- Inspelen op dominante emoties bij de leerling bijvoorbeeld interesses en hobby’s
- Negatieve emoties blokkeren het leren
- Positieve emoties versterken de motivatie; dopamine-shot
- Authentieke emoties scheppen een band
In een uitdagende leeromgeving:
- Nieuwsgierigheid wekken
- Veiligheid bieden (vertellen wat nodig is)
- Rijke, doelgerichte leeromgeving
- Samen leren en werken met voldoende individulee momenten
- Multimediaal werken
- Activerende werkvormen
Dynamisch en plastisch:
- De aandacht richten
- Leerstof zoveel mogelijk in een zinvolle context aanbieden
- Werken met essenties van leerstof
- Regelmatig gevarieerde herhaling in wisselende contexten
Jongste onderdeel is de hersenschors = cerebrale cortex.
Cortex is geplooide structuur die ¾ van de hersenen beslaat. Vier kwabben:
- Pariëtale cortex → bovenwand → ruimtelijke waarneming en zintuiglijke informatie
(hoogtepunt 9 maanden, klaar 13 jaar)
o Sensorische cortex → horen, zien, voelen, ruiken. Hoogtepunt 3 maanden, klaar 4
jaar)
- Temporele cortex → zijwand → gehoor, taalfuncties en verbaal geheugen;
- Occipitale cortex → achterhoofd → visuele waarneming;
- Frontale cortex → voorhoofd → hogere cognitieve functies als beoordelingsvermogen,
planning, werkgeheugen, impulscontrole, intelligent en doelgericht gedrag.
o Prefrontale cortex → jongste deel van de toekomst en het geheugen van de
toekomst: rationele brein. Regelt complexe cognitieve vaardigheden en heeft veel
2
, Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding
touwtjes van het brein in handen → topmanager van het brein. Pas na 23/25 jaar
volgroeid (late adolescentie). Lange termijn: het is beter om…
Uitbreiding van neuronen en onderlinge verbindingen volgens vast patroon →
1. Sterke toename grijze stof in bepaald hersengebied
a. Functionele mogelijkheden nemen toe
2. Nieuwe verbindingen komen tot stand
3. Afname van grijze stof in datzelfde gebied om niet-gebruikte/functionerende cellen af te
voeren
4. Overblijvende verbindingen worden efficiënter
5. Gelijkmatige toename witte stof om kwaliteit verbindingen toe te doen nemen
→ Alleen beste cellen en verbindingen blijven over
→ Bij leerprocessen geldt eenzelfde verloop
Er zijn gevoelige perioden wanneer de hersenen het best uitgerust zijn om verbindingen te maken in
en op een bepaald gebied.
Emotionele regelsysteem is eerder uitgerijpt dan rationele controlesysteem waardoor onbalans
optreedt tussen gevoel en verstand en adolescenten heftiger kunnen reageren.
→ behoefte aan eigen ruimte maar ook sturing en controle waar nodig
Rijping loopt van achter naar voren (gelet op hersendelen).
Prefrontale cortex:
1. Aandacht sturen waar het het beste is ipv het aangenaamste
2. Plannen en organiseren
3. Taken starten, nu en niet uitstellen
4. Werkgeheugen gebruiken
5. Emoties reguleren
6. Ongewenst gedrag onderdrukken (cyclus van kolb, nadenken dan doen)
7. Jezelf monitoren / reflecteren op jezelf maar moet geen doel opzich zijn maar middel om te
leren
8. Flexibel bij veranderen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vogelssanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
